Spis treści:
- Trijodotyronina (T3) – czym jest?
- Rola T3 w organizmie
- Badanie T3 – wskazania, objawy
- Badanie T3 – jakie są normy?
- Wysokie stężenie trijodotyroniny T3
- Niskie stężenie trijodotyroniny T3
Trijodotyronina (T3) – czym jest?
Trijodotyronina (T3) to drugi po tyroksynie (T4) najważniejszy hormon tarczycy. W rzeczywistości jej znaczna część powstaje poza tym gruczołem. Około 20% T3 jest wytwarzane w tarczycy, pozostałe 80% pochodzi z przemiany tyroksyny w innych narządach (wątrobie, nerkach, mięśniach czy mózgu). Stąd T3 określa się również jako aktywną formę tyroksyny.
Rzadko w ocenie czynności tarczycy wykorzystuje się samo badanie T3, ponieważ przy nadczynność nie dochodzi z reguły do zwiększenia wyłącznie T3. Z kolei przy niedoczynności, stężenie hormonu długo może mieścić się w normie, pomimo znacznego zaawansowania choroby.
Na ogół badaną formą T3 jest wolna frakcja T3 (fT3) wraz z hormonem TSH oraz wolną tyroksyną (fT4).
Rola T3 w organizmie
Hormony tarczycy, w tym również trijodotyronina (T3), odgrywają istotną rolę w wielu procesach związanych z rozwojem organizmu, regulacją temperatury ciała i tempa metabolizmu, pracą serca, układu pokarmowego oraz układu nerwowego. Wpływają na prawidłowe działanie mięśni, utrzymanie odpowiedniego składu mineralnego kości oraz nastrój.
Zaburzenie produkcji tych hormonów skutkuje wieloma dolegliwościami ze strony różnych narządów. Może prowadzić do chorób serca, depresji i innych problemów zdrowotnych.
Badanie T3 – wskazania
Oznaczenie stężenia T3 we krwi jest wykorzystywane w ocenie czynności tarczycy i monitorowaniu efektów leczenia chorób tego gruczołu. Przy czym w praktyce stosuje się przede wszystkim badanie tzw. wolnej trijodotyroniny (fT3). Najczęściej jest wykonywane, gdy pacjent ma nieprawidłowy wynik TSH. Samo badanie całkowitej T3 aktualnie znajduje zastosowanie głównie w badaniach naukowych. Uważa się również, że pracę tarczycy lepiej odzwierciedla badanie wolnej frakcji tyroksyny (fT4).
Hormony tarczycy należy zbadać w przypadku podejrzenia choroby tego gruczołu. Objawy, które powinny zaniepokoić, to m.in.:
- nieplanowane tycie lub chudnięcie,
- nadmierne pocenie się lub odczucie chłodu,
- problemy ze skórą,
- trudności w koncentracji i pamięci,
- ciągłe zmęczenie lub nadmierne pobudzenie,
- problemy z zajściem w ciążę lub potencją,
- nieregularne cykle menstruacyjne,
- tachykardia lub bradykardia,
- obniżony nastrój (depresja) lub drażliwość i nerwowość,
- wole tarczycy,
- guzki tarczycy,
- wytrzeszcz gałek ocznych.
Badanie T3 – normy
Aby wynik był jak najbardziej miarodajny, krew do badania stężenia wolnej T3 najlepiej pobrać rano, na czczo, przed zażyciem leków.
Normy T3 u osoby dorosłej wynoszą:
- T3 całkowita: 0,7–2,2 ng/ml (1–3,5 nmol/l),
- T3 wolna: 2–5,6 pg/ml (3–8,5 pmol/l).
T3 oznacza się niekiedy wraz z białkiem wiążącym tyroksynę (TBG). Prawidłowy poziom TBG to 12–28 mg/l.
Co oznacza wysokie stężenie trijodotyroniny?
Wysokie stężenie T3 we krwi może występować w przypadku:
- nadczynności tarczycy (w tym choroby Gravesa-Basedowa),
- guza przysadki,
- gruczolaka,
- nowotworu tarczycy,
- zapalenia tarczycy,
- wczesnego etapu choroby Hashimoto,
- wola tarczycy,
- ciąży,
- stosowania niektórych leków, np. tyroksyny, metforminy, heparyny.
- badań obrazowych z użyciem kontrastu.
W przypadku zbyt niskiego TSH, wysoki poziom fT4 świadczy o nadczynności tarczycy. Lekarz w takich sytuacjach zleca dodatkowe badania, które mają na celu znaleźć przyczynę zaburzenia pracy tego gruczołu, w tym oznaczenie przeciwciał anty- TG.
Co oznacza niskie stężenie trijodotyroniny?
Niskie stężenie T3 we krwi może występować w przypadku:
- niedoczynność tarczycy,
- zapalenia tarczycy,
- ciężkiej choroby przewlekłej,
- guzów przysadki,
- cukrzycy,
- ostrej choroby ogólnoustrojowej,
- długiego pobytu w szpitalu,
- przebytej operacji,
- poparzeń,
- dużego wysiłku fizycznego,
- przyjmowania niektórych leków (np. jod, środki cieniujące z jodem, propranolol, metylotiouracyl, glikokortykosteroidy),
- po urodzeniu.
Jeśli poziom fT4 i TSH jest obniżony, to wskazuje na wtórną niedoczynność tarczycy. W przypadku zbyt wysokiego TSH, niska fT4 świadczy o pierwotnej niedoczynności tarczycy. Lekarz zleci również zbadanie przeciwciał anty-TPO. Ich wysoki poziom świadczy o przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy, czyli chorobie Hashimoto.
Źródła:
F. Kokot, Badania laboratoryjne. Zakres norm i interpretacja, PZWL Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015,
R. Caquet, 250 badań laboratoryjnych. Kiedy zlecać. Jak interpretować, Wydanie III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
Czytaj także:
USG tarczycy powinien wykonywać każdy co 3 lata. Co trzeba wiedzieć o tym badaniu?
Niedoczynność tarczycy w ciąży - jak urodzić zdrowe dziecko?
Co oznacza niski poziom TSH i czemu może być groźny?
Co oznacza wysoki poziom TSH i jak go obniżyć?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
