Prostata – czym jest badanie PSA?
Stężenie PSA (Prostate Specyfic Antigen) jest dobrym wskaźnikiem chorób prostaty, w tym najgroźniejszej z nich – raka prostaty. Badanie PSA zleca lekarz, gdy jest podejrzenie choroby prostaty. Jakie powinno być stężenie PSA? Co, gdy stężenie jest nieprawidłowe?
- Krzysztof Sarwiński
Trochę fizjologii
Prostata (inaczej stercz, gruczoł krokowy) to pojedynczy narząd otaczający swym miąższem cewkę moczową. Prawidłowe komórki produkują i uwalniają PSA głównie do nasienia, jedynie niewielka część trafia do krwioobiegu. Jego produkcja jest zależna między innymi od rasy (więcej u Afroamerykanów), wieku (więcej wraz z wiekiem) i od ilości androgenów. Stężenie PSA u osoby zdrowej w zasadzie nigdy nie powinno przekraczać 4 ng/ml krwi.
Co wpływa na stężenie PSA?
Na stężenie PSA wpływa przede wszystkim obecność chorób prostaty – raka, gruczolaka, łagodnego przerostu bądź zapalenia. Ponadto większe ilości mogą być wykrywane: po stosunku seksualnym, po badaniu per rectum (przez odbyt), po cewnikowaniu pęcherza moczowego, po cystoskopii, po leczeniu elektroresekcyjnym (TURP, TURB).
Przeczytaj: Wszystko, co powinieneś wiedzieć o prostacie
Jakie jest prawidłowe stężenie PSA?
Zazwyczaj wymienia się liczbę 4 ng/ml. Niemniej istnieją pewne różnice w zależności od wieku osoby badanej. I tak do 49 roku życia stężenie PSA nie powinno przekraczać 2,5; do 59 roku życia nie powinno przekraczać 3,5; do 69 roku życia nie powinno przekraczać 4,5, zaś powyżej tego wieku może wynosić maksymalnie 6,5.
Do tej wiedzy należy dodać, że każde podwyższone powyżej normy stężenie PSA, ale mniejsze niż 10, u mężczyzn powyżej 40. roku życia może być wariantem normy i wymaga dalszej diagnostyki. Większe wartości nakazują spodziewać się choroby prostaty.
Polecamy: Jak usunięcie prostaty wpływa na aktywność seksualną?
Kiedy badać PSA?
Każdy mężczyzna powyżej 50. roku życia powinien wykonywać badanie PSA raz w roku, najlepiej łącznie z badaniem per rectum. U panów obciążonych rodzinnie (rak prostaty u ojca, dziadka, brata), taką profilaktykę należy wprowadzić od 40. roku życia.
Co, jeżeli PSA nie jest prawidłowe?
Przede wszystkim nie należy wpadać w panikę! Lekarz zaleci zapewne dodatkowe badania, wśród których może się znaleźć:
- powtórne badanie PSA,
- określenie stężenia frakcji wolnej do całkowitego PSA,
- USG przezodbytnicze prostaty z pobraniem biopsji i/lub określeniem objętości gruczołu krokowego.