Uchyłki jelita grubego – czym są, objawy, leczenie, dieta

Spis treści:

1. Czym są uchyłki jelita grubego?
2. Kto ma uchyłki jelita grubego?
3. Przyczyny powstawania uchyłków jelita
4. Objawy uchyłków jelita grubego
5. Uchyłki jelita – diagnostyka różnicowa
6. Leczenie uchyłków jelita i ich powikłań
7. Dieta w leczeniu uchyłków jelita grubego

Czym są uchyłki jelita grubego?

Uchyłki jelita to drobne przepukliny błony śluzowej jelita powstające w wyniku ubytków w warstwach mięśni w ścianie okrężnicy. Mają średnicę 5-10 mm. Tworzą swoiste „kieszonki”, w których zatrzymują się resztki pokarmowe. Treść jelita nie może być efektywnie usuwana, co może prowadzić do stanów zapalnych.

Uchyłki mogą umiejscawiać się w różnych miejscach ściany jelita cienkiego lub grubego, jednak najczęściej występują w esicy, czyli ostatnim fragmencie jelita grubego przed odbytnicą.

Uchyłkowatość jelit jest stanem występowania licznych uchyłków i przebiega bezobjawowo. Zaś o chorobie uchyłkowej jelita mówi się wtedy, gdy uchyłki powodują objawy – na ogół krwawienie albo zapalenie uchyłków, które może prowadzić do powikłań: powstania ropnia, przetok, niedrożności, infekcji a nawet przedziurawienia jelita.

Ostre zapalenie uchyłków jelita jest najczęstszym powikłaniem uchyłkowatości. Rozwija się u ok. 5% osób z uchyłkowatością. Obraz kliniczny tego schorzenia może być różny: od łagodnego po ciężki i powikłany.

Kto ma uchyłki jelita grubego?

Uchyłki jelita są częstą przypadłością. Szacuje się, że ma je 30-50% osób po 60. roku życia. Coraz częściej choroba uchyłkowa jest diagnozowana u młodszych pacjentów. W tej grupie ma ona też bardziej zjadliwą postać i wiąże się z większym ryzykiem powikłań. Nieco częściej z powodu uchyłków jelita chorują kobiety.

Przyczyny powstawania uchyłków jelita grubego

Liczba przypadków uchyłkowatości jelita jest też większa w państwach zachodnich. Wskazuje to na istotną rolę diety ubogiej w błonnik w powstawaniu uchyłków. Kilka badań wskazało też, że czerwone mięso może zwiększać ryzyko uchyłkowatości. Naukowcy powiązali ten stan również z dłuższym przejściem stolca przez jelito, co potwierdza, że sposób żywienia oraz zaparcia mają niebagatelne znaczenie w rozwoju choroby. Do uchyłków mogą też predysponować geny oraz inne czynniki środowiskowe.

Czynniki ryzyka rozwoju choroby uchyłkowej (zapalenia, krwawienia) to:

• otyłość,
• palenie papierosów,
• przyjmowanie niektórych leków, np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, glikokortykosteroidów i opiatów.

Objawy uchyłków jelita grubego

Obecność uchyłków jelita przebiega bezobjawowo i na ogół wykrywa się je przypadkowo podczas badania endoskopowego (kolonokopii). Dopiero zmiany chorobowe obejmujące uchyłki powodują symptomy, np.

• ból brzucha najczęściej w lewym dolnym kwadrancie,
• zmiana rytmu wypróżnień (biegunki na przemian z zaparciami, inne niż wcześniej oddawanie stolca),
• wzdęcia,
• przemijające zatrzymanie wypróżnień i gazów (budzi podejrzenie niedrożności z powodu uchyłka).

Uchyłki jelita grubego – diagnostyka różnicowa

W związku z tym, że uchyłki jelita mogą przypominać inne problemy zdrowotne, należy podczas ich badania rozróżnić je z:

• zespołem jelita drażliwego,
• rakiem jelita grubego,
• hemoroidami,
• chorobą Leśniowskiego-Crohna,
• infekcyjnym zapaleniem jelit,
• chorobami ginekologicznymi (np. zapaleniem, rakiem jajnika).

Leczenie uchyłków jelita i ich powikłań

Uchyłki jelit są trudne do leczenia a skuteczność niektórych metod nie jest do końca potwierdzona. Gdy nie ma powikłań, uchyłki leczy się przede wszystkim dietą bogatą w błonnik, rifaksyminą oraz lekami rozkurczowymi. Niektórzy polecają probiotyki, jednak ich rola w leczeniu jest niejasna. Należy unikać przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Spożywanie błonnika działa też profilaktycznie, może zapobiegać uchyłkowatości i powikłaniom.

Leczenie uchyłków jelita zależy też od rodzaju powikłania: zapalenia, krwawienia, perforacji czy ropnia.

Zapalenie uchyłków jelita

Osoby z łagodnymi objawami zapalenia uchyłków mogą być leczone w domu antybiotykiem. Osoby z ciężkimi objawami zapalenia uchyłków powinny być hospitalizowane. Zapalenie uchyłków objawia się gorączką i leukocytozą oraz wyczuwalnym guzem w brzuchu i okoliczną tkliwością. Leczenie szpitalne obejmuje podawanie dożylne antybiotyku, leków przeciwbólowych i płynów.

Objawów zapalenia uchyłków nie wolno lekceważyć, ponieważ dolegliwość ta wiąże się niestety z możliwymi groźnymi komplikacjami: rozwojem sepsy, perforacją lub infekcją.

Ropień i przedziurawienie jelita

Uchyłki jelita powikłane ropniem, niedrożnością czy przedziurawieniem (perforacją) jelita, wymagają pilnego leczenia operacyjnego.

Krwotok z uchyłka

Krwawienie z uchyłków jelita w 80% samoistnie ustępuje. Czasami koniczna jest interwencja chirurgiczna – krwotok tamuje się podczas endoskopii. Zabieg operacyjny jest potrzebny również w przypadku nawracających krwawień.

Dieta w leczeniu uchyłków jelita

Aby zapobiec powikłaniom uchyłków jelita grubego i wspomóc organizm w usuwaniu niestrawionych resztek pokarmu, należy zwiększyć udział błonnika w diecie. Włókno pokarmowe sprawia, że masy kałowe ulegają rozluźnieniu i z łatwością mogą być wydalone. Jego ilość powinna być zwiększana stopniowo, aby nie doprowadzić do niepożądanych reakcji ze strony układu pokarmowego, takich jak: bóle brzucha, wzdęcia i biegunka.

Należy także pamiętać o tym, że wraz z wprowadzaniem diety powinniśmy zwiększać spożycie płynów do co najmniej 8 szklanek dziennie.

Jak zwiększyć spożycie błonnika?

Aby zjadać więcej błonnika, najlepiej rozpocząć od zamiany produktów o niskiej zawartości błonnika na ich wysokobłonnikowe odpowiedniki. Zamiast jasnego pieczywa i jasnych bułek wybierzmy chleb słonecznikowy albo bułki grahamki. Warto zamienić także ryż biały na ryż brązowy, a makaron jasny na razowy. Kaszę perłową i kus-kus można zastąpić kaszami gruboziarnistymi: pęczakiem lub gryczaną.

Źródłem błonnika są też warzywa i owoce – w naszej codziennej diecie powinny znaleźć się w każdym posiłku. Ponadto, do jadłospisu warto wprowadzić bogate w błonnik nasiona roślin strączkowych.

Dobrym rozwiązaniem jest także dodawanie do posiłków otrąb. Do diety należy wprowadzać je stopniowo, rozpoczynając od niewielkich ilości. Otręby można dodawać do zup mlecznych, jogurtów, kefirów i koktajli owocowych na bazie mleka. Mogą również stać się dodatkowym składnikiem musli. Warto też posypać nimi sałatkę lub surówkę albo dodać do pasty kanapkowej.

Więcej na temat zdrowia jelit:
Kolonoskopia – przygotowanie do badania, cena, wskazania
Rektoskopia – wskazania, opis badania, powikłania, cena
Ból podbrzusza - dlaczego boli brzuch na dole?
Zaparcia u dzieci. Skąd się biorą i jak je leczyć?