Spis treści:
- Atrofia pochwy – co to jest
- Atrofia pochwy – objawy
- Przyczyny atrofii pochwy
- Leczenie atrofii pochwy
- Atrofia pochwy – leki bez recepty
- Czym grozi nieleczona atrofia pochwy?
- Atrofia a cytologia
- Atrofia pochwy – domowe sposoby
Atrofia pochwy – co to jest
Atrofia pochwy to zanik nabłonka pochwy związany ze zmniejszoną ilością estrogenów u kobiety. Najczęściej rozwija się w wyniku zmian hormonalnych związanych z menopauzą.
Szacuje się, że zanik tkanek pochwy dotyczy co drugiej kobiety po menopauzie. Jednak problem może pojawić się u kobiety w każdym wieku.
Niestety atrofia pochwy i sromu jest rzadko zgłaszana lekarzowi a kobiety w wielu przypadkach nie decydują się na jakiekolwiek leczenie.
Atrofia pochwy – objawy
Pierwszym objawem atrofii pochwy jest na ogół brak naturalnego nawilżenia podczas stosunku. Inne objawy odczuwane przez kobietę to:
- suchość pochwy,
- podrażnienia,
- bolesność,
- pieczenie w obrębie sromu i pochwy,
- krwawienia w trakcie i po stosunku,
- upławy: najczęściej żółtawe lub szare i wodniste,
- częstsze oddawanie moczu,
- parcie na pęcherz,
- nietrzymanie moczu.
Atrofia pochwy powoduje zmniejszenie elastyczności napięcia ścian pochwy. Ponadto kobieta może też skarżyć się na częstsze stany zapalne narządów płciowych, a także infekcje dróg moczowych.
W badaniu ginekologicznym atrofia pochwy objawia się bladą i suchą błoną śluzową sromu i pochwy, a przy stanie zapalnym dodatkowo występuje zaczerwienienie lub wybroczyny (zanikowe zapalenie pochwy).
Zmienia się również środowisko dróg rodnych. Prawidłowe pH powinno wynosić od 3,6 do 4,5, lecz gdy rozwija się atrofia, pH może przekraczać 4,6. Oznacza to, że środowisko staje się zasadowe, a nie kwaśne, a co za tym idzie pojawiają się różnorodne dolegliwości. W rezultacie obniża się liczba pożytecznych bakterii, a warunki zaczynają sprzyjać takim patogenom jak paciorkowce grupy B, gronkowce oraz bakterii E. coli. Z tego powodu kobiety z atrofią pochwy częściej mogą doświadczać stanów zapalnych i infekcji miejsc intymnych.
Przyczyny atrofii pochwy
Główną przyczyną atrofii pochwy jest obniżenie stężenia estrogenu w organizmie, co jest naturalną koleją rzeczy w okresie menopauzy.
Tkanki układu płciowego są bardzo wrażliwe na estrogeny, dlatego wahania poziomu hormonów oddziałują na funkcję nabłonka: z wilgotnego i gęstego staje się cieńszy i suchy. W rezultacie komórki pochwy nie złuszczają się tak sprawnie jak wcześniej, co powoduje uwalnianie mniejszej ilości kwasu mlekowego pod wpływem działania bakterii Lactobacillus. Brak tego cyklu naturalnych zdarzeń sprawia, że w pochwie wzrasta pH i tworzą się niekorzystne dla mikroflory warunki.
Spadek estrogenów sprzyjający atrofii pochwy może wystąpić również:
- w czasie karmienia piersią,
- podczas przyjmowania leków hormonalnych,
- po radioterapii w obrębie miednicy,
- po chemioterapii,
- po hormonalnym leczeniu raka piersi,
- po usunięciu jajników.
Leczenie atrofii pochwy
Z symptomami atrofii pochwy należy udać się do lekarza ginekologa. Schorzenie może powodować wiele dolegliwości związanych z życiem intymnym, pogarszać jakość życia i ogólne samopoczucie, dlatego warto skonsultować się ze specjalistą.
Leczenie atrofii pochwy i sromu obejmuje:
- zabiegi niehormonalne:
- leki bez recepty nawilżające pochwę (żele, płyny, globulki, które wprowadza się do pochwy co kilka dni) – są bezpieczne i można je stosować przez długi czas, ważna jest przy tym regularność,
- lubrykanty (polecane są te na bazie wody, bez gliceryny) do stosowania w czasie stosunku,
- zbiegi hormonalne:
- estrogeny podawane dopochwowo (np. w formie kremu, żelu, tabletki dopochwowej, pierścienia dopochwowego) – tego rodzaju leczenie powinno być stosowane, gdy atrofia powoduje dolegliwości a zabiegi niehormonalne nie przynoszą pożądanych efektów.
Wybór preparatu estrogenowego w leczeniu zaniku tkanki pochwy zależy od preferencji kobiety i oceny lekarza.
W leczeniu atrofii pochwy niekiedy stosuje się ogólne leczenie hormonalne. Oznacza to, że kobieta przyjmuje estrogeny np. w postaci tabletek doustnych lub plastrów. Taka terapia powinna być rozważona szczególnie wtedy, gdy występują inne dokuczliwe symptomy, jak uderzenia gorąca. Leczenie hormonalne jest odradzane kobietom, które miały raka piersi.
Atrofia pochwy – leki bez recepty
Aby przeciwdziałać zanikowi nabłonka pochwy, nie trzeba od razu stosować leków hormonalnych.
W aptekach są dostępne różne leki bez recepty na atrofię pochwy niezawierające estrogenów. Występują w postaci dopochwowych globulek, żelów, kremów czy płynów. Ich zadaniem jest nawilżenie pochwy i przywrócenie jej prawidłowego pH.
Takie preparaty zwierają m.in. kwas hialuronowy, kwas mlekowy, probiotyk, glikogen (który wspiera rozwój pożytecznych bakterii).
Są to przeważnie środki bezpieczne i można je często stosować przez długi czas. Przed użyciem zawsze należy zapoznać się z informacjami zawartymi w ulotce.
Czym grozi nieleczona atrofia pochwy?
Nieleczona atrofia pochwy może prowadzić do nawracających infekcji układu moczowo-płciowego, a także nasilenia objawów, takich jak bolesność i podrażnienia pochwy. Niepodjęcie środków zaradczych sprawia, że objawy atrofii nie ustępują, a kobiety doświadczają pogorszenia jakości życia i coraz większej frustracji z powodu swoich dolegliwości i ograniczeń.
Atrofia pochwy a cytologia
Badanie cytologiczne służy do oceny wyglądu komórek błony śluzowej pochwy i szyjki macicy. Chociaż zanik tkanek pochwy rozpoznaje się przede wszystkim na podstawie wywiadu lekarskiego oraz badania ginekologicznego, nieprawidłowe wyniki cytologii mogą wskazywać na atrofię pochwy.
Cytologia jest przydatna w celu odróżnienia zmian zanikowych od innych nieprawidłowości, więc lekarz najprawdopodobniej zleci wykonanie badania.
O atrofii pochwy ze stanem zapalnym w badaniu cytologicznym świadczą np. liczne granulocyty obojętnochłonne (neutrofile). Możesz otrzymać wynik cytologii z informacją o atrofii oraz stanie zapalnym.
Atrofia pochwy – domowe sposoby
Domowe sposoby na zmiany zanikowe pochwy i sromu to przede wszystkim odpowiednia higiena i unikanie czynników nasilających objawy. Dlatego:
- Do higieny intymnej wybieraj delikatne preparaty, najlepiej z niskim (kwaśnym) pH, zawierające np. kwas mlekowy lub probiotyk.
- Unikaj kosmetyków z perfumami (mogą je mieć także lubrykanty, które zamiast pomóc, będą nasilać suchość i podrażnienia).
- Unikaj palenia papierosów, ponieważ wpływa ono na obniżenie poziomu estrogenów.
- Zalecana jest regularna aktywność seksualna, ponieważ powoduje zwiększenie przepływu krwi i uelastycznienie tkanek pochwy.
- Pij dużo wody, dzięki czemu łatwiej utrzymasz odpowiednie nawilżenie organizmu.
- Stosuj naturalne nawilżacze np. na bazie aloesu, oleju kokosowego, oleju jojoba, witaminy E czy probiotyku.
Źródła:
G. Bręborowicz (red.), K. Czajkowski (red.), Położnictwo i ginekologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2020,
M. B. Mac Bride i inni, Vulvovaginal Atrophy, doi: 10.4065/mcp.2009.0413,
B. Bleibel, H. Nguyen, Vaginal Atrophy, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559297/
Czytaj także:
Cykl bezowulacyjny – objawy, przyczyny, leczenie
BRCA a rak. Kto i kiedy powinien zrobić badanie genetyczne?
Mammografia bez tajemnic: jak się przygotować, wskazania, darmowe badanie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
