Co może oznaczać ból wątroby i jak sobie z nim radzić?

fot. Adobe Stock, missty

Spis treści:

1. Wątroba – co to za narząd?
2. Czy wątroba może boleć?
3. Objawy bólu wątroby
4. Przyczyny bólu wątroby
5. Jak sobie poradzić z bólem wątroby?
6. Dieta na ból wątroby
7. Zioła na ból wątroby 

Wątroba – co to za narząd?

Wątroba jest miąższowym narządem pełniącym rolę gruczołu trawiennego. Jest to jeden z najważniejszych organów człowieka, bez którego nie możemy funkcjonować. Znajduje się w nadbrzuszu, po prawej stronie pod żebrami, i waży ok. 1,5 kg. Wątroba zbudowana jest z hepatocytów (komórek wątroby) i składa się z tzw. płatów. Pracę wątroby najczęściej kojarzymy z usuwaniem toksyn z organizmu, jednak narząd ten ma znacznie więcej ważnych funkcji:

• trawienie węglowodanów, białek i tłuszczów,
• produkcja żółci, pomagającej w trawieniu tłuszczów,
• produkcja m.in. heparyny, glikogenu, białek osocza i czynników krzepnięcia krwi,
• magazynowanie witamin A, B i D,
• uczestniczenie w tworzeniu i niszczeniu krwinek czerwonych,
• wytwarzanie ciepła.

Wątroba ze względu na pełnione funkcje jest bardzo narażona na uszkodzenia i choroby, np. zapalenie wątroby, choroby dróg żółciowych, marskość wątroby czy raka. 

Czy wątroba może boleć?

Choć możemy uskarżać się na ból wątroby, prawda jest taka, że narząd ten nie boli, ponieważ nie jest unerwiony nerwami czuciowymi. Daje jednak o sobie znać, m.in. powiększając swą objętość i uciskając okoliczne tkanki i narządy. Dlatego choroby wątroby mogą przez długi czas rozwijać się niezauważone i najczęściej są rozpoznawane w zaawansowanym stadium. Możemy mieć również wrażenie, że boli wątroba, gdy stan chorobowy obejmie bliskie, współpracujące z nią narządy, najczęściej pęcherzyk żółciowy.

Gdzie i jak boli wątroba? Objawy bólu wątroby

Wątroba znajduje się w jamie brzusznej pod prawym łukiem żebrowym. Gdy dochodzi do zmian w tym narządzie lub przeciążenia wątroby, odczuwamy po prawej stronie nadbrzusza ból, kłucie, ucisk. Trzeba jednak wiedzieć, że choroby wątroby, na ogół manifestują się też innymi objawami, takimi jak: 

• osłabienie, zmęczenie,
• bóle mięśni,
• gorączka,
• utrata apetytu,
• nudności i wymioty,
• żółtaczka (zażółcenie skóry, białek oczu, śluzówek),
• swędzenie ciała,
• ciemny mocz,
• jasny stolec,
• biegunka,
• zmiany krzepliwości krwi, a w rezultacie np. łatwe powstawanie siniaków, krwawienia,
• bóle całego brzucha, 
• obrzęk nóg,
• wzdęcia, zgaga,
• problemy trawienne po tłustym jedzeniu.

Tym objawom może towarzyszyć właśnie pobolewanie po prawej stronie w nadbrzuszu. W zależności od pozostałych symptomów oraz badań można stwierdzić jeden z wielu problemów z tym narządem. 

Przyczyny bólu wątroby. Co może oznaczać ból wątroby?

Najczęściej powodem kłopotów z wątrobą są: dieta bogata w tłuszcze, szczególnie zwierzęce, podniesiony poziom cholesterolu i cukru we krwi. Tego typu dolegliwości częściej też pojawiają się u osób, które stosują głodówki i drastyczne kuracje odchudzające.

Jeżeli nawracającym bólom wątroby towarzyszą dodatkowe objawy, konieczna jest pilna konsultacja lekarska. Przyczyną dolegliwości mogą być zapalenie wątroby, marskość wątroby, a nawet zmiany o charakterze nowotworowym.

Zapalenie wątroby 

Do zapalenia wątroby może dojść w wyniku:

• infekcji wirusowej (wirusowe zapalenie wątroby typu A, wzw B lub C),
• nadmiernego spożywania alkoholu,
• działania toksycznych substancji, w tym leków,
• zaburzeń układu odpornościowego (atakowania komórek wątroby przez organizm). 

Przede wszystkim zaniepokoić powinny objawy żółtaczki, a także współistnienie wymiotów, ciemnego moczu i długotrwałego bólu brzucha. Pewne wrodzone wady, np. hemochromatoza (czyli nadmierne magazynowanie żelaza w organizmie), mogą skutkować wrodzonymi stanami zapalenia wątroby. Wyróżnia się także niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby, które charakteryzuje się nagromadzeniem dużej ilości tłuszczów w tym narządzie. Najczęściej występuje u osób otyłych z nadciśnieniem lub cukrzycą.

Marskość wątroby

Marskość wątroby polega na powstaniu trwałych zmian w tkance wątroby, które skutkują utratą jej prawidłowych zdolności. Najczęściej dochodzi do tego w wyniku uszkodzenia miąższu całej wątroby i tworzenia się tzw. tkanki bliznowatej, co określa się jako włóknienie wątroby. Jest wiele możliwych przyczyn marskości wątroby, lecz za najczęstszą uznaje się alkoholizm. Oprócz tego powodem zmian mogą być:

• zapalenie wątroby,
• niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby,
• niektóre wrodzone schorzenia genetyczne,
• działanie niektórych leków, a także toksycznych substancji (np. zatrucie grzybami),

Występuje też marskość wtórna do niewydolności serca.

Rak wątroby

Bólem wątroby może objawiać się rak tego narządu, choć są to bardzo rzadkie przypadki. Rak wątroby często współistnieje z marskością wątroby. Jest rzadko występującym nowotworem i najczęściej dotyczy mężczyzn w piątej lub szóstej dekadzie życia. Wyróżnia się przede wszystkim dwa rodzaje pierwotnego raka wątroby:

• rak wątrobowokomórkowy – powstający z miąższu wątroby,
• gruczolakorak – powstający z nabłonka przewodów żółciowych.

Główną przyczyną raka wątroby są przerzuty z innych narządów. Jednak warto pamiętać, że ryzyko rozwoju raka wątroby zwiększają takie czynniki, jak:

• wirusowe zapalenie wątroby typu B i C,
• narażenie na toksyny (np. z pleśni),
• nadmierne spożywanie alkoholu,
• palenie papierosów,
• a także zakażenie wątroby pasożytami.

Kamica pęcherzyka żółciowego

Wprawdzie nie jest to choroba dotykająca bezpośrednio wątrobę, ale może być odczuwana jako ból w okolicy wątroby. Kamica pęcherzyka żółciowego to choroba polegająca na odkładaniu się złogów cholesterolu lub soli żółciowych w woreczku żółciowym. 

Zablokowanie odpływu żółci może prowadzić do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego. Pojawia się wtedy silny ostry ból w okolicy wątroby, który trwa kilka godzin i później stopniowo ustępuje. Inne objawy to wymioty, dreszcze, wysoka gorączka.

Do rozwoju kamicy pęcherzyka żółciowego predysponują:

• otyłość,
• nadmiar cholesterolu w diecie,
• skłonność rodzinna,
• szybka utrata masy ciała,
• przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych lub innych środków estrogenowych.

Jak sobie poradzić z bólem wątroby?

Jeśli ból wątroby jest bardzo silny albo przewlekły, trzeba zgłosić się do lekarza i wykonać podstawowe badania. Doraźna pomoc przy bólu wątroby:

• Sięgnij po lek rozkurczowy (np. drotawerynę).
• Możesz zastosować preparaty o działaniu żółciopędnym.
• Twoje samopoczucie poprawią także leki przeciwbólowe, np. zawierające paracetamol.
• Połóż się, a do brzucha przyłóż ciepły termofor lub poduszkę elektryczną.
• Uwaga: jeżeli po godzinie silny ból nie ustąpi albo stan się pogarsza, wezwij karetkę pogotowia.

W przypadku bólu i rozpierania pod prawym żebrem, który poprzedzony był obfitym posiłkiem lub sporą dawką alkoholu, można sięgnąć po zioła na wątrobę. Dodatkowo można zażyć naturalne leki wspomagające pracę wątroby i położyć się na kilka minut z podkurczonymi nogami.

Aby wspomóc osłabioną wątrobę na dłużej, warto sięgnąć po preparaty, które pomogą się jej odbudować (zawierają roślinne fosfolipidy). Nie działają one od razu, ale stosowane regularnie zmniejszają dolegliwości spowodowane przeciążeniem wątroby.

Dieta na ból wątroby

Dieta w przypadku bólu wątroby i innych dolegliwości tego narządu powinna być ustalana indywidualnie, ponieważ dobór składników zależy od stanu zdrowia danej osoby oraz wydolności tego narządu. Często dla wsparcia pracy wątroby polecana jest tzw. dieta wątrobowa.

Dieta wątrobowa 

Dieta wątrobowa to dieta lekkostrawna z większą zawartością łatwostrawnego białka i ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych. Ilość dostarczonej energii w ciągu dnia powinna wynosić 25-35 kcal/kg mc./dobę.

Główne założenia diety wątrobowej:

• Spożywanie posiłków mniejszych, ale częściej (5-7 razy w ciągu dnia), aby zapobiegać obciążeniu układu trawiennego.
• Spożycie białka w ilości 1,0-1,2 g/kg mc na dobę - białko sprzyja odnowie komórek wątrobowych, powinno ono pochodzić w połowie z ryb i produktów mlecznych,
• Podaż tłuszczów lekkostrawnych, zalecany jest tłuszcz pochodzący z produktów mlecznych, ale też oliwy, ryb.
• Węglowodany powinny stanowić 45-65% zapotrzebowania energetycznego. Należy ograniczyć cukry proste (słodycze, miód, dżemy), zalecane są za to produkty zbożowe. 
• Nie należy przesadzać z błonnikiem. Dlatego dieta wątrobowa wyklucza produkty gruboziarniste. Owoce i warzywa powinny być przyjmowane w postaci łatwostrawnej (np. obierane ze skórki, gotowane, posiekane, zmiksowane). 
• Wykluczenie produktów wzdymających, jak rośliny strączkowe, kapustne.
• Wykluczenie ostrych przypraw i potraw smażonych.
• Wykluczenie alkoholu, kawy, mocnej herbaty.

​Zioła na ból wątroby 

Ból wątroby i inne dolegliwości związane z tym narządem można złagodzić za pomocą ziół. Korzystnie zadziałają rośliny o właściwościach przeciwzapalnych, usprawniających pracę dróg żółciowych oraz o działaniu regenerującym i odtruwający wątrobę.

Na stany zapalne wątroby polecane są:

• ziele rzepiku,
• kora kruszyny,
• rumianek,
• dziurawiec,
• krwawnik pospolity,
• mięta pieprzowa,
• korzeń mniszka,
• liść karczocha,
• zioła przyprawowe: kurkuma, kminek, koper włoski, majeranek.

Regenerująco na wątrobę zadziałają:

• kocanka,
• ostropest plamisty,
• lukrecja (odradzana przy marskości wątroby),
• skrzyp,
• pokrzywa,
• mniszek.

W przypadku kamicy żółciowej polecane są zioła o działaniu rozkurczowym, żółciotwórczym i żółciopędnym, tj. kwiat kocanki, korzeń cykorii podróżnika, kurkuma, ziele szanty zwyczajnej.

Czytaj także:
Próby wątrobowe: cena, normy, podwyższone wyniki badania
Regeneracja wątroby: czas trwania, jak wspomagać
Oczyszczanie wątroby - 7 sposobów na usuwanie toksyn
Oto warzywa, które rujnują wątrobę nawet zdrowych osób. Ważny jest jeden szczegół

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!