Przerost trzeciego migdałka przysparza wielu problemów dzieciom i rodzicom. Nie jest to rzadka przypadłość, lecz jedna z najczęściej występujących dolegliwości laryngologicznych u dzieci. Dotyczy ponad 30% z nich. Zabieg usunięcia trzeciego migdałka budzi wiele obaw u rodziców. Niektórzy uważają, że po operacji infekcje u dziecka zaczną "schodzić niżej", co spowoduje częstsze choroby oskrzeli lub płuc. A z racji tego, że trzeci migdał jest częścią układu odpornościowego, pojawiają się też głosy, że obniży się odporność dziecka i będzie ono częściej łapać różne infekcje.
Trzeci migdał chroni przed infekcjami, ale czasem powoduje problemy
Trzeci migdał (migdałek gardłowy) to skupisko tkanki chłonnej zlokalizowane w odcinku nosowym gardła. Jest częścią rozbudowanego układu chłonnego nosa i gardła, tzw. pierścienia Waldeyera, który należy do śluzówkowego układu odpornościowego. Układ chłonny nosogardła chroni przed przedostawaniem się wirusów, bakterii i innych patogenów w głąb organizmu, uwalnia komórki odpornościowe, które atakują wrogie mikroorganizmy. W skład pierścienia Waldeyera wchodzą też m.in. migdałki podniebienne, migdałek językowy, grudki chłonne występujące w całej błonie śluzowej gardła, tkanki chłonne na tylnej ścianie gardła.
Trzeci migdał jest najbardziej rozwinięty u dzieci i to właśnie u nich dochodzi do powiększania się migdałka gardłowego, co jest naturalnym zjawiskiem. Proces ten zaczyna się ok. 2 miesiące po urodzeniu i trwa aż do 8. roku życia. Następnie migdałek gardłowy zaczyna zanikać. Problem pojawia się wtedy, gdy trzeci migdałek rozrasta się za bardzo i zaczyna powodować różne dolegliwości, w tym: niemożność oddychania przez nos, utrudnione przełykanie, chrapanie, bezdechy senne, częste zakażenia dróg oddechowych. Przyczyną przerostu trzeciego migdałka są nawracające infekcje dróg oddechowych lub przewlekłych stanów zapalnych w obrębie gardła i nosa (np. z powodu alergii).
Usunięcie trzeciego migdałka może wpływać na odporność
Nie ma badań, które potwierdzałyby, że usunięcie trzeciego migdałka powoduje schodzenie infekcji niżej, czyli do oskrzeli czy płuc. Nie obserwuje się też takiej tendencji w gabinetach lekarskich. Jednak nowe badania rzucają inne światło na dotychczasowe zapewnienia lekarzy o braku wpływu takiego zabiegu na obniżenie odporności.
Naukowcy z Uniwersytetu Melbourne, Uniwersytetu Kopenhaskiego oraz Uniwersytetu Yale dowiedli, że operacja usunięcia trzeciego migdałka była związana z około dwukrotnym wzrostem ryzyka przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i chorób górnych dróg oddechowych, a także zapalenia spojówek. Wyniki pochodziły z analizy danych dotyczących aż 1,2 mln Duńczyków w wieku 10-30 lat, z których część osób miała usunięte migdałki, trzeci migdał lub migdałki podniebienne i trzeci migdał w okresie do 9 roku życia.
Dowiedziono też, że usunięcie migdałków podniebiennych powodowało prawie trzykrotny wzrost ryzyka choroby górnych dróg oddechowych w późniejszym życiu. A usunięcie migdałków podniebiennych i trzeciego migdałka razem powodowało 17% zwiększone ryzyko chorób zakaźnych.
Nasze wyniki, które pokazują zwiększone ryzyko długotrwałych chorób po operacji [usunięcia migdałków], wskazują, że - jeśli to możliwe - słuszne jest opóźnienie usunięcia migdałków i trzeciego migdała. Może to pomóc w prawidłowym rozwoju układu odpornościowego w dzieciństwie i zmniejszyć ryzyko chorób w późniejszym życiu
– powiedział dr Sean Byars, współautor pracy w Journal of the American Medical Association Otolaryngology Head and Neck Surgery.
Są też analizy, które dochodzą do innych wniosków. W jednym z chińskich badań oceniano z kolei krótko- i długoterminowy wpływ usunięcia trzeciego migdałka (z migdałkami podniebiennymi lub bez) na odporność u dzieci poniżej 3 roku życia. Naukowcy dowiedli, że taki zabieg może na krótko skutkować zmniejszeniem ilości pewnych przeciwciał, ale nie miało to wpływu na poziom odporności organizmu. Nie zauważono też, żeby zabieg zwiększał ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych u tych dzieci.
Badania nie są rozstrzygające, ale skłaniają do tego, żeby szerzej patrzeć na kwestię odporności po zabiegu usunięcia migdałków. W wielu przypadkach zaleca się opóźnianie operacji. Gdy jednak jest konieczność przeprowadzenia takiej operacji, to trzeba ją wykonać. Ryzyko zdrowotne związane z zaniechaniem leczenia jest wyższe, niż wynikające z usunięcia migdałka.
Czy usuwanie trzeciego migdałka jest konieczne?
Usunięcie trzeciego migdałka (adenotomia) w przypadku jego przerostu nie zawsze jest konieczne. Bezwzględne wskazania do zabiegu to bezdech senny, niedrożność nosa oraz stałe oddychanie przez usta w trakcie snu i czuwania.
Nie jest jednoznacznie zalecane, żeby przy częstych infekcjach gardła i dolnych dróg oddechowych usuwać trzeci migdał. Jest to tzw. wskazanie względne. Zależy od indywidualnego przypadku. Inne sytuacje, kiedy powinien być rozważony zabieg, to np. nawracające zapalenia ucha, zatok, wady zgryzu czy nieprawidłowe ukształtowanie twarzoczaszki z powodu oddychania przez usta.
Źródła:
Tonsil and adenoid removal associated with respiratory, allergic and infectious disease, https://www.sciencedaily.com/releases/2018/06/180607135151.htm,
L. Pereira i inni, Prevalence of adenoid hypertrophy: A systematic review and meta-analysis, doi: 10.1016/j.smrv.2017.06.001,
Y. Yan i inni, Short- and long-term impacts of adenoidectomy with/without tonsillectomy on immune function of young children <3 years of age: A cohort study, doi: 10.1097/MD.0000000000015530.
Czytaj także:
Jak naturalnymi sposobami obkurczyć powiększone migdałki?
Powiększony migdał: o czym świadczy powiększenie jednego migdałka?
Ból gardła przy przełykaniu. Co robić?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
