Palenie papierosów i związane z tym uzależnienie od nikotyny to jeden z głównych problemów społecznych i zdrowotnych. Niestety zauważa się tendencję zwyżkową w liczbie palaczy i co gorsza, kobiety w statystykach powoli dorównują mężczyznom, wypalając podobne ilości papierosów. Zatrważającym jest fakt, iż po papierosy sięgają coraz młodsze osoby – całkiem nieświadome zagrożeń związanych z paleniem.
Nie pal – szanuj zdrowie i urodę
Skutki palenia tytoniu wszyscy już dobrze znamy. Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że substancje zawarte w dymie papierosowym działają rakotwórczo i są przyczyną mutacji. Ponadto rujnują nas pod względem ekonomicznym i wykluczają z funkcjonowania społecznego. Palenie tytoniu jest silnie piętnowane i nieakceptowane.
Dlatego też, zamiast rozwodzić się nad całą teorią przyczyn sięgania po papierosy i skutków palenia, raczej skupmy się na aspekcie praktycznym, jakim jest leczenie nałogu.
Czy palenie w ciąży naprawdę szkodzi?
POChP – czy warto było „chodzić na dymka”?
Decyzja, motywacja, wsparcie – czyli JA chcę rzucić palenie!
Za i przeciw paleniu przeważnie pomagają nam zdecydować, czy zrezygnować z nałogu, czy w nim nadal tkwić. Zwykle najbardziej przemawia aspekt ekonomiczny. Wzrost cen papierosów spowodował, że mniej osób decyduje się na ich zakup.
Kolejny powód, dla którego rzucamy palenie to uroda. Dym papierosowy negatywnie wpływa na skórę – niszczy jej bariery ochronne, wysusza, przebarwia i podrażnia. Ponadto spowalnia gojenie się wyprysków i zranień.
Palenie wreszcie rzucamy z powodu zaleceń lekarskich, kiedy to już nikotyna i benzopiren dokonały spustoszeń w naszym organizmie (choroby serca, płuc, nowotwory).
I wreszcie walczymy z nałogiem, gdyż chcemy być zdrowi.
Jeśli chodzi o motywację, najlepiej samemu drogą przemyśleń ocenić, co tak naprawdę nam da wyzbycie się nałogu… Wolność? Brak przymusu palenia? Niemałe oszczędności? Atrakcyjniejszy wygląd? Lepsze zdrowie? Wyraźne odczuwanie smaków i zapachów? Pozbycie się woni dymu papierosowego? Zapewne to wszystko razem stanowi ogromną zachętę i czynnik mobilizujący do działania. Warto rozpisać sobie indywidualnie korzyści i wady palenia, jak również korzyści i wady niepalenia. Porównać i wyciągnąć konstruktywne wnioski.
Wsparcie, czyli poczucie jedności, zrozumienia problemu przez innych, pozytywne wzmacnianie i zauważanie postępów „walki” i „pracy nad sobą”, szczera radość z naszego sukcesu, wyrozumiałość wobec „kryzysów”, empatia… To wszystko jest budujące i dodaje więcej sił w eliminowaniu szkodliwego zachowania. Czasem warto taką decyzję podjąć we dwoje np. z przyjaciółką, czy mężem – wówczas obustronne, wzajemne wsparcie i wspólne cele, przybliżają nam sukces.
Psychologia wyzbycia się nikotynizmu
Decyzję o rzuceniu palenia najlepiej podjąć spontanicznie, zaskakując samego siebie. Oczywiście decyzja to jedno, życie to drugie. Dlatego na początku „drogi przez mękę” zachęcamy do zaplanowania i określenia zamienników dla papierosa i przygotowania na to swojego środowiska.
1. Zmiany w otoczeniu, np. przemeblowanie, wymiana zasłon i firanek, generalny porządek – obejmujący wyrzucenie wszystkiego co kojarzy się z paleniem papierosów (paczki papierosów, tytoń, bibułki, papierośnice, fifki, fajki, zapalniczki, zapałki).
2. Zaopatrzenie się w niskokaloryczne i zdrowe przekąski, jak np. słonecznik, słupki warzywne, drobne owoce, woda mineralna, by w razie głodu nikotynowego móc po nie sięgnąć. Jedzenie sprawia podobną przyjemność jak palenie papierosów (wydzielanie endorfin poprawiających nastrój).
3. Zwiększenie aktywności fizycznej np. wychodzenie na spacery, lekki jogging, gimnastyka – zwłaszcza wtedy gdy odczuwamy przymus zapalenia papierosa. Wysiłek fizyczny oprócz tego, że pomaga rozładować napięcie, poprawia też samopoczucie i daje radość (wydzielanie endorfin).
4. Poszukiwanie nowych zajęć i hobby – nowe zainteresowania stanowią substytut dla chwil poświęcanych na wypalanie papierosa. Wciągają i powodują, że zapomina się o całym świecie, także o paleniu.
Psychoterapia
Najważniejsza w walce z nałogiem jest zamiana sposobu myślenia, uświadomienie sobie szkodliwości swoich działań oraz nauka prawidłowych, akceptowalnych wzorców zachowań. Często potrzeba tu pomocy doświadczonego psychoterapeuty, który stanie się naszym ekspertem i mentorem.
Myślenia i swoich postaw nie zmienimy za pomocą leków, a poprzez umiejętną pracę nad sobą i ukierunkowaną na określony cel terapię. Wielu osobom pomaga również udział w grupie wsparcia. Polecanymi formami psychoterapii są: behawioralna, indywidualna i grupowa.
Fitoterapia – czyli zioła pomocne w walce z nałogiem
Napar z melisy – działa kojąco i uspokajająco, pomaga złagodzić napięcie wywołane głodem nikotynowym, ale powoduje też senność.
Nalewka z dziurawca – szczególnie zalecana tym, którzy palą dla poprawienia nastroju (dziurawiec poprawia nastrój, bywa stosowany w leczeniu łagodnych spadków formy psychicznej; uwaga – nie wolno przebywać na słońcu podczas kuracji!)
Nalewka z dziewanny – działa ochronnie na gardło i usprawnia oczyszczanie układu oddechowego (przyspiesza ruchy rzęsek nabłonka w drogach oddechowych).
Nalewka z kozłka lekarskiego – działa uspokajająco i niweluje napięcie. Ułatwia zasypianie.
Nalewka z podbiału – dzięki zawartym w niej śluzom, działa ochronnie na nabłonek dróg oddechowych, ułatwia odksztuszanie i ewakuację lepkiego śluzu z dróg oddechowych.
Tabletki do ssania Tymianek i Podbiał – chronią i nawilżają gardło, mogą być też przydatne w łagodzeniu zaparć.
Kapsułki z korzeniem Kudzu – niwelują rozdrażnienie i napięcia, łagodzą stres, poprawiają nastrój i zmniejszają apetyt na papierosy, a także inne używki.
Inhalacje z olejku sosnowego lub jodłowego – ułatwiają ewakuacje wydzieliny z dróg oddechowych, orzeźwiają, poprawiają nastrój.
Akupunktura
Akupunktura polega na nakłuwaniu wybranych części ciała specjalnymi igłami o różnych rozmiarach. Jeśli chodzi o walkę z nałogiem, proponowane jest nakłuwanie okolic małżowin usznych. Zwolennicy podają, że wystarczy jeden taki zabieg…
Medycyna alternatywna
Istnieją różne metody oddziaływania na człowieka, które mają mu pomóc zerwać z nałogiem. Medycyna alternatywna proponuje m.in. hipnozę i biorezonans. Oczywiście nie należą one do tanich przedsięwzięć, a i skuteczność bywa wątpliwa.
Hipnoza polega na takim rozluźnieniu i relaksie, by umożliwić hipnotyzerowi wędrówkę w podświadomość osoby uzależnionej. Dzięki temu hipnotyzer steruje naszymi myślami, a my odbieramy to jako rzeczywistość. Podczas hipnozy wyobrażamy sobie pożądany stan rzeczy, a wiec, że jesteśmy wolni od nałogu, co zapisuje się w podświadomości i po powrocie do rzeczywistości jest też tak „zapamiętana”. Hipnoza jednak budzi ogrom wątpliwości i strachu, więc jest rzadko stosowana.
Biorezonans to działanie za pomocą rezonansu magnetycznego. Sesja trwa od pół godziny do godziny czasu, nie boli i nie ingeruje w nasz umysł. Polega na specyficznym oddziaływaniu fal elektromagnetycznych.
E-papieros
Technologia szybko się rozwija. Na potrzeby rosnącej liczby palaczy zaprojektowano elektroniczny papieros, zwany e-papierosem. Jest to wyrób przypominający wyglądem papierosa, fajkę lub nawet cygaro. Jest zasilany akumulatorkiem, a wrażenie palenia papierosa dają kartridże zawierające płyn z nikotyną. Mogą być one smakowe np. miętowe, karmelowe. Zaciągnięcie się e-papierosem powoduje wytworzenie się specyficznej pary, która przypomina dym papierosowy. E-papieros to gadżet wielokrotnego użytku, ale trzeba go ładować i wymieniać naboje z płynami nikotynowymi. Jednak jest to o wiele tańsze niż kupowanie kolejnych paczek papierosów i zapalniczek. Palenie e-papierosa w pewnym stopniu skutkuje poprawą nastroju i zaspokojeniem głodu nikotynowego, ale jego wpływu na zdrowie jak dotąd nie przebadano metodami naukowymi. Minus e-papierosa jest ogromny – e-palenie również uzależnia…
NTZ – nikotynowa terapia zastępcza
Nikotynowa terapia zastępcza polega na stosowaniu preparatów z nikotyną – w formie gum do żucia i plastrów transdermalnych (na skórę). Jest to sposób na złagodzenie głodu nikotynowego, jednak większość osób stosujących drogą NTZ, powraca do nałogu. Taka terapia przebiega dwuetapowo i jest kosztowna. Najpierw stosuje się wysokie dawki nikotyny, by zniwelować głód i objawy odstawienie, a następnie powoli i stopniowo zmniejsza się dawkę nikotyny, by wreszcie całkowicie ją wyeliminować.
Gumy do żucia są przez jednych dobrze tolerowane, a przez drugich źle. Są bardzo twarde i miewają ostry smak, co może utrudniać ich stosowanie (są też gumy o smaku owocowym). Twardość prawdopodobnie wynika z faktu, że gumy takie muszą być żute powoli (przeszło kwadrans), by umiarkowanie uwalniać nikotynę. Szybkie żucie gumy powoduje pojawianie się nieprzyjemnych dolegliwości, jak np. ból głowy, kołatania serca, nadprodukcja śliny, zgaga, nudności i wymioty. (NiQuitin 70-80zł za 72 pastylki, Nicorette – koszt około 70-90zł za 105 sztuk (gumy/pastylki))
Plastry nikotynowe mogą być całodobowe, czyli naklejane na 24 godziny lub tzw. „dzienne” na 16 godzin. Trzeba je przyklejać na wysuszoną, odtłuszczoną i ogoloną skórę. Wchłanianie nikotyny zależy od miejsca i temperatury ciała. NTZ za pomocą gum i plastrów można łączyć, ale o tym decyduje lekarz prowadzący terapię antynikotynową. (NiQuitin, Nicorette, Nicopatch – koszt około 50-60zł za 7 plastrów)
Leki wspomagające walkę z nałogiem
Czasem w terapii uzależnienia nikotynowego konieczne jest zastosowanie mocniejszych lekarstw, które wywołują obrzydzenie i nietolerancję papierosów, zwłaszcza ich dymu. Przepisuje je tylko i wyłącznie lekarz – nie kupimy ich bez recepty. Przykładowe preparaty to:
chlorowodorek bupropionu (Zyban, Wellbutrin SR – cena: około 150zł za 30 tabletek),
cytyzyna (Tabex – cena około 30zł za 100 tabletek).
Terapia przepisana i kontrolowana przez lekarza zazwyczaj jest tańsza niż samodzielne eksperymentowanie i stosowanie zamienników nikotyny w postaci pastylek, gum i plastrów.
Poradnie antynikotynowe
Wiele przychodni świadczy także usługi medyczne z zakresu profilaktyki antynikotynowej. Funkcjonują w nich poradnia antynikotynowe, skupiające swoje działania wokół zapobiegania nikotynizmowi, jak również leczenia uzależnienia od papierosów.
Udzielają tam wszelkich informacji dotyczących szkodliwości palenia tytoniu, wspomagają powrót do zdrowia, okresowo organizują badania dla swoich pacjentów np. spirometrię, konsultacje pulmonologiczne, z terapeutami uzależnień.
W poradniach antynikotynowych pracują lekarze, pielęgniarki i psycholodzy po specjalistycznym szkoleniu i z doświadczeniem w terapii uzależnienia nikotynowego.
Objawy odstawienia po zaprzestaniu palenia i sposoby ich łagodzenia
Rezygnacja z palenia papierosów niesie niestety ze sobą ryzyko pojawienia się nieprzyjemnych doznań, których nie da się przeskoczyć. Można je jednak łagodzić prostymi sposobami…
Uporczywy kaszel, pojawia się w odpowiedzi na oczyszczanie dróg oddechowych. Podczas palenia papierosów, dym skutecznie je wysusza. Ponowne nawilżanie i wydzielanie śluzu w drogach oddechowych powoduje więc odruch kaszlu. Na taki kaszel zwykle pomaga spożywanie większej ilości płynów – woda, rozcieńczone soki, jak również naparów z dziewanny, nalewek z podbiału, czy syropów z miodem. Ulgę mogą też przynieść syropy dostępne w aptece, jak np. Ambroksol, Flavamed, Flegamina, Herbapect, Syrop prawoślazowy. W razie silnych napadów kaszlu, warto udać się do lekarza po poradę.
Podrażnienie gardła, to wynik uporczywego kaszlu i wysuszenia dróg oddechowych przez wcześniejsze nadużywanie tytoniu. Teraz trzeba się postarać o prawidłowe nawilżenie i ochronę gardła. Należy przyjmować większe ilości płynów, oraz napary działające ochronnie np. z siemienia lnianego, dziewanny, podbiału. Pomocne też bywa wypijanie łyżki oliwy z oliwek, zagryzanie słonecznikiem i suplementacia witamin A i E. W razie potrzeby warto zastosować tabletki do ssania o działaniu ochronnym, np. Tymianek i Podbiał, Herbitussin.
Bóle głowy, trudności z koncentracją i nadpobudliwość, które są spowodowane spadkiem ciśnienia tętniczego krwi (nikotyna podwyższa ciśnienie) i niedoborem nikotyny. Odczuwamy też wtedy rozdrażnienie i szybciej wpadamy w złość. Nasze działania mogą być impulsywne i nieprzemyślane. W takich chwilach możemy wykonywać ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne. W celu podwyższenia ciśnienia tętniczego polecamy wypijać więcej płynów (co też usprawni detoksykację organizmu), spróbować naparu z żeń-szenia, czy wreszcie zwiększyć aktywność fizyczną lub po prostu się zdrzemnąć.
Zaparcia powstają z powodu niedoboru nikotyny. Substancja ta bowiem wpływa na pobudzenie ruchów perystaltycznych jelit. Przy wyzbywaniu się nałogu, jelita stają się bardziej leniwe, ale to kwestia czasu, zanim organizm dostosuje się do nowych warunków i stylu życia. Podstawowe środki zaradcze na zaparcia to zwiększenie podaży płynów, aktywność fizyczna, a także wdrożenie do diety produktów bogatych w błonnik np. otręby, pełnoziarniste pieczywo, suszone śliwy, kasze (jaglana), ryż, warzywa i owoce. Ograniczamy podaż produktów mącznych i ciężkostrawnych potraw.
Zwiększony apetyt, odczuwanie głodu
Gdy przestajemy palić, nasze zmysły smaku i powonienia stają się bardziej wrażliwe, odblokowują się. Wówczas wyraźniej czujemy smaki i zapachy, co zachęca do częstego delektowania się najróżniejszymi potrawami. Ponadto jedzenie stanowi substytut palenia papierosów, gdyż kompensujemy sobie w ten sposób czynność umieszczania papierosa w ustach. Aby zapobiec przybraniu na wadze należy wypijać więcej płynów, spożywać niskokaloryczne i lekkostrawne posiłki, uwzględnić podaż warzyw i owoców oraz nie zapominać o aktywności fizycznej.
Jak rzucić palenie i nie przytyć?
Dieta dla osób, które chcą rzucić palenie
Każdy indywidualnie powinien obrać swoją strategię działania. Jednym wystarczy silna wola, drudzy muszą chwilę pobłądzić, zanim odkryją uroki życia bez nałogu.
Za wszystkich, którzy chcą raz na zawsze zerwać z papierosami trzymamy kciuki, by wreszcie pełną piersią i zadowoleniem mogli zawołać:
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
