Spis treści:
- Koślawość kolan – jak wygląda?
- Koślawość kolan – przyczyny
- Konsekwencje zdrowotne koślawości kolan
- Leczenie koślawości kolan. Jakie ćwiczenia na koślawe kolana?
Koślawość kolan – jak wygląda?
O koślawości kolan mówimy wtedy, gdy przy złączonych i wyprostowanych kolanach między stopami tworzy się wolna przestrzeń.
Koślawość kolan można też opisać inaczej. Prawidłowy kąt pomiędzy osią kości udowej, a osią kości piszczelowej po przyśrodkowej stronie stawu kolanowego, wynosi ok. 195°. Kolano koślawe rozpoznaje się wtedy, gdy ten kąt ma wartość większą niż 195°. Koślawość kolan może występować jednostronnie lub dwustronnie. Jest to wada odwrotna do szpotawych kolan (kiedy kolana rozchodzą się na zewnątrz).
fot. Adobe Stock
Koślawość kolan niewielka lub w wieku dziecięcym jest traktowana jako norma.
Niewielka koślawość nóg, która nie jest uznawana za wadę lub chorobę, występuje, gdy przy złączonych wyprostowanych kolanach odstęp między stopami jest mniejszy niż 5 cm (koślawość do 10°).
Koślawość nóg jest naturalna u dzieci, szczególnie w wieku przedszkolnym, staje się najbardziej nasilona w wieku ok. 3 lat. Podczas życia zmienia się bowiem układ kończyn dolnych względem siebie. U noworodków i niemowląt nogi są wygięte niczym łuki, co oznacza ich szpotawość. Wraz z dorastaniem kolana kierują się ku sobie i stają się koślawe. Dziecko w wieku szkolnym powinno mieć już prawidłowo ustawione nogi, a ich osie powinny przebiegać tak jak u dorosłego człowieka. U osób starszych ponownie obserwuje się szpotawość nóg.
Koślawość kolan – przyczyny
Czynnik powodujący takie ustawienie nóg jest przeważnie trudny do ustalenia. Wśród możliwych przyczyn koślawości kolan wymienia się:
- płaskostopie,
- obniżone napięcie mięśniowe,
- krzywicę,
- urazy,
- zwyrodnienia stawów,
- choroby reumatyczne,
- nieprawidłowy wzrost kończyn dolnych.
Konsekwencje zdrowotne koślawości kolan
Koślawe kolana mogą przyczyniać się do różnych powikłań: problemów z więzadłami, mięśniami, powodować niestabilność stawu, a nawet problemy z równowagą całego ciała. Wiele zależy od nasilenia zmian, stopnia deformacji i indywidualnych predyspozycji. Wśród możliwych konsekwencji zdrowotnych koślawości kolan wymienia się m.in.:
- pogorszenie zrównoważenia ciała, negatywny wpływ na chód, w wyniku zmiany nacisku sił na staw,
- uszkodzenia więzadła pobocznego przyśrodkowego,
- uszkodzenia łąkotki bocznej,
- zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego,
- zmiany zwyrodnieniowe stawu rzepkowo-udowego,
- tendencja bocznego przemieszczania rzepki,
- trudność w uprawianiu niektórych sportów,
- podatność na urazy,
- zmiany ustawienia innych stawów, np. w kręgosłupie lędźwiowym lub stawu biodrowego.
Leczenie koślawości kolan. Jakie ćwiczenia na koślawe kolana?
Przede wszystkim, jeśli podejrzewamy u dziecka lub u siebie koślawość kolan, należy udać się do specjalisty: ortopedy lub fizjoterapeuty (potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego), który określi, czy faktycznie deformacja występuje oraz jak należy ją leczyć. Koślawość niewielka, fizjologiczna (do 10°) nie wymaga leczenia.
Podstawowe pytanie, jakie można zadać, to, czy koślawe kolana da się wyprostować. Największy wpływ na korekcję postawy mamy w wieku dorastania – zatem próby korygowania (np. przez ćwiczenia) należy podejmować jak najwcześniej i trzeba to robić konsekwentnie. Kolana u nastolatków są już właściwie ukształtowane, dlatego ćwiczenia mają w tym okresie i później znikomy wpływ na korygowanie wad kolan, w tym koślawości.
Na co dzień dzieci (szczególnie z koślawością kolan) powinny unikać tzw. siadu W, czyli pozycji klęczącej z łydkami i stopami skierowanymi na zewnątrz (dzieci z koślawymi kolanami chętnie ją przyjmują), a także długiego chodzenia i stawania z rozstawionymi nogami. „Siad W” sprzyja koślawieniu kolan u osób bez tej wady. Pozycja korekcyjna dla koślawych kolan to siad na krześle w rozkroku, gdzie kolana są dalej odsunięte od siebie niż stopy.
Osoby z koślawością kolan powinny pozbyć się nadwagi i unikać nadmiernych obciążeń i dynamicznych sportów, które wywierają zbyt duży nacisk na staw kolanowy i nasilają dolegliwości, takich jak jazda na nartach oraz na łyżwach. Zalecane są jazda konna oraz gimnastyka korekcyjna.
Warto skonsultować się z podiatrą, który dobierze odpowiednie wkładki ortopedyczne. W przypadku koślawości kolan stosuje się specjalne skośne wkładki oraz wkładki klinowe przy większych deformacjach.
Leczenie koślawości kolan może obejmować również postępowanie chirurgiczne. Kwalifikują się do niego pacjenci z koślawością większą niż 10°. W tym celu wykonuje się np. osteotomię korekcyjną, polegającą na przecięciu kości i ustawieniu ich w prawidłowej pozycji. Możliwe są także mniej inwazyjne zabiegi.
Źródła: M.H.Borkowska, I.M.Gelleta-Mac, Wady postawy i stóp u dzieci, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015,
J.Johnson, Korekcja postawy ciała, Edra Urban & Partner, Wrocław 2016.
Więcej na podobny temat:
Szpotawe kolana - jak wyglądają? Konsekwencje zdrowotne, leczenie i ćwiczenia
Ból kolana - jakie mogą być przyczyny bólu w kolanie i kiedy pójść do lekarza
Kolana - bóle, leczenie, profilaktyka
Wady postawy u dzieci
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
