Koślawość kolan - na czym polega? Konsekwencje zdrowotne, ćwiczenia i leczenie

koślawość kolan fot. Adobe Stock
O koślawości kolan mówimy wtedy, gdy przy złączonych i wyprostowanych kolanach między stopami tworzy się wolna przestrzeń. Potocznie określa się to ustawienie jako nogi w kształcie litery X. Koślawość może się mieścić w normie i nie być uznawana za wadę, ale może też powodować problemy zdrowotne i wymagać leczenia, również operacyjnego.
/ 10.07.2020 13:04
koślawość kolan fot. Adobe Stock

Spis treści:

  1. Koślawość kolan – jak wygląda?
  2. Koślawość kolan – przyczyny
  3. Konsekwencje zdrowotne koślawości kolan
  4. Leczenie koślawości kolan. Jakie ćwiczenia na koślawe kolana?

Koślawość kolan – jak wygląda?

O koślawości kolan mówimy wtedy, gdy przy złączonych i wyprostowanych kolanach między stopami tworzy się wolna przestrzeń.

Koślawość kolan można też opisać inaczej. Prawidłowy kąt pomiędzy osią kości udowej, a osią kości piszczelowej po przyśrodkowej stronie stawu kolanowego, wynosi ok. 195°. Kolano koślawe rozpoznaje się wtedy, gdy ten kąt ma wartość większą niż 195°. Koślawość kolan może występować jednostronnie lub dwustronnie. Jest to wada odwrotna do szpotawych kolan (kiedy kolana rozchodzą się na zewnątrz).

koślawe kolana
fot. Adobe Stock

Koślawość kolan niewielka lub w wieku dziecięcym jest traktowana jako norma.

Niewielka koślawość nóg, która nie jest uznawana za wadę lub chorobę, występuje, gdy przy złączonych wyprostowanych kolanach odstęp między stopami jest mniejszy niż 5 cm (koślawość do 10°).

Koślawość nóg jest naturalna u dzieci, szczególnie w wieku przedszkolnym, staje się najbardziej nasilona w wieku ok. 3 lat. Podczas życia zmienia się bowiem układ kończyn dolnych względem siebie. U noworodków i niemowląt nogi są wygięte niczym łuki, co oznacza ich szpotawość. Wraz z dorastaniem kolana kierują się ku sobie i stają się koślawe. Dziecko w wieku szkolnym powinno mieć już prawidłowo ustawione nogi, a ich osie powinny przebiegać tak jak u dorosłego człowieka. U osób starszych ponownie obserwuje się szpotawość nóg. 

Koślawość kolan – przyczyny

Czynnik powodujący takie ustawienie nóg jest przeważnie trudny do ustalenia. Wśród możliwych przyczyn koślawości kolan wymienia się:

Konsekwencje zdrowotne koślawości kolan

Koślawe kolana mogą przyczyniać się do różnych powikłań: problemów z więzadłami, mięśniami, powodować niestabilność stawu, a nawet problemy z równowagą całego ciała. Wiele zależy od nasilenia zmian, stopnia deformacji i indywidualnych predyspozycji. Wśród możliwych konsekwencji zdrowotnych koślawości kolan wymienia się m.in.:

  • pogorszenie zrównoważenia ciała, negatywny wpływ na chód, w wyniku zmiany nacisku sił na staw,
  • uszkodzenia więzadła pobocznego przyśrodkowego,
  • uszkodzenia łąkotki bocznej,
  • zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego,
  • zmiany zwyrodnieniowe stawu rzepkowo-udowego,
  • tendencja bocznego przemieszczania rzepki,
  • trudność w uprawianiu niektórych sportów,
  • podatność na urazy,
  • zmiany ustawienia innych stawów, np. w kręgosłupie lędźwiowym lub stawu biodrowego.

Leczenie koślawości kolan. Jakie ćwiczenia na koślawe kolana?

Przede wszystkim, jeśli podejrzewamy u dziecka lub u siebie koślawość kolan, należy udać się do specjalisty: ortopedy lub fizjoterapeuty (potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego), który określi, czy faktycznie deformacja występuje oraz jak należy ją leczyć. Koślawość niewielka, fizjologiczna (do 10°) nie wymaga leczenia.

Podstawowe pytanie, jakie można zadać, to, czy koślawe kolana da się wyprostować. Największy wpływ na korekcję postawy mamy w wieku dorastania – zatem próby korygowania (np. przez ćwiczenia) należy podejmować jak najwcześniej i trzeba to robić konsekwentnie. Kolana u nastolatków są już właściwie ukształtowane, dlatego ćwiczenia mają w tym okresie i później znikomy wpływ na korygowanie wad kolan, w tym koślawości.

Na co dzień dzieci (szczególnie z koślawością kolan) powinny unikać tzw. siadu W, czyli pozycji klęczącej z łydkami i stopami skierowanymi na zewnątrz (dzieci z koślawymi kolanami chętnie ją przyjmują), a także długiego chodzenia i stawania z rozstawionymi nogami. „Siad W” sprzyja koślawieniu kolan u osób bez tej wady. Pozycja korekcyjna dla koślawych kolan to siad na krześle w rozkroku, gdzie kolana są dalej odsunięte od siebie niż stopy.

Osoby z koślawością kolan powinny pozbyć się nadwagi i unikać nadmiernych obciążeń i dynamicznych sportów, które wywierają zbyt duży nacisk na staw kolanowy i nasilają dolegliwości, takich jak jazda na nartach oraz na łyżwach. Zalecane są jazda konna oraz gimnastyka korekcyjna.

Warto skonsultować się z podiatrą, który dobierze odpowiednie wkładki ortopedyczne. W przypadku koślawości kolan stosuje się specjalne skośne wkładki oraz wkładki klinowe przy większych deformacjach.

Leczenie koślawości kolan może obejmować również postępowanie chirurgiczne. Kwalifikują się do niego pacjenci z koślawością większą niż 10°. W tym celu wykonuje się np. osteotomię korekcyjną, polegającą na przecięciu kości i ustawieniu ich w prawidłowej pozycji. Możliwe są także mniej inwazyjne zabiegi.

Źródła: M.H.Borkowska, I.M.Gelleta-Mac, Wady postawy i stóp u dzieci, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015,
J.Johnson, Korekcja postawy ciała, Edra Urban & Partner, Wrocław 2016.

Więcej na podobny temat:
Szpotawe kolana - jak wyglądają? Konsekwencje zdrowotne, leczenie i ćwiczenia
Ból kolana - jakie mogą być przyczyny bólu w kolanie i kiedy pójść do lekarza
Kolana - bóle, leczenie, profilaktyka
Wady postawy u dzieci

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA