Uszkodzenie układu nerwowego przez wiele lat kojarzone było z nieodwracalnym kalectwem i niemożnością powrotu do normalnego życia. W starych podręcznikach można nawet przeczytać, że tkanka nerwowa nie ma żadnej zdolności do regeneracji. W świetle współczesnych badań wiadomo, że nie jest to prawdą, a stan pacjentów cierpiących z powodu chorób układu nerwowego dzięki zabiegom rehabilitacyjnym może ulec znacznemu polepszeniu.
Na czym polega rehabilitacja neurologiczna?
Jednym z rodzajów neurorehabilitacji jest rehabilitacja neuropsychologiczna. Obejmuje ona ćwiczenia i inne rodzaje zajęć, których celem jest usprawnienie procesów poznawczych i emocjonalnych u pacjentów. Zaburzenia tych procesów powstają wskutek uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, do których najczęściej dochodzi w wyniku udaru (w Polsce notuje się 60 000 udarów rocznie), nowotworu lub wypadku komunikacyjnego. Szczególne miejsce w zaburzeniach neurologiczny zajmują zmiany dotyczące emocji i zachowania – wbrew pozorom nie musi to być tylko obniżenie nastroju i depresja, nierzadkie są przypadki euforii, chwiejności emocjonalnej oraz utraty kontroli nad emocjami i popędami.
Rehabilitacja neuropsychologiczna
Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła choroba ośrodkowego układu nerwowego, w której dochodzi do wieloogniskowego uszkodzenia tkanki nerwowej, polegającego na demielinizacji i rozpadzie aksonów. Pomimo szerokiej gamy leków, stwardnienie rozsiane pozostaje chorobą nieuleczalną. Walka toczy się natomiast o wydłużenie sprawności intelektualnej i motorycznej pacjentów oraz zwiększenie komfortu życia. Sukces ten w dużej mierze dokonał się dzięki postępowi w rehabilitacji u tych pacjentów.
Rehabilitacja u pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane
Choroba Parkinsona
Choroba Parkinsona należy do chorób układu pozapiramidowego, czyli układu odpowiedzialnego za koordynację i wykonywanie ruchów. Dlatego też w przebiegu choroby Parkinsona następuje uogólnione upośledzenie funkcji ruchowych. Dochodzi do spowolnienia i zubożenia wykonywanych ruchów, przy wzroście spoczynkowego napięcia mięśni. Charakterystyczną cechą jest również drżenie spoczynkowe. Dolegliwości rozwijają się nawet przez kilkanaście lat co oznacza, że baczny obserwator zauważy wcześnie pojawiające się zmiany i będzie mógł im przeciwdziałać. Tutaj wkracza rehabilitacja, która stanowi u pacjentów cierpiących na chorobę Parkinsona niezastąpioną i pełnoprawną metodę terapii.
Rehabilitacja u osób z chorobą Parkinsona
Afazja
Afazję definiuję się jako nabytą dysfunkcję neurologiczną polegającą na zaburzeniu (lub utracie zdolności) tworzenia lub rozumienia mowy. Schorzenie to występuje najczęściej jako powikłanie udaru mózgu, urazu lub rosnącego guza. Nabyte zaburzenie można jednak odwrócić. Zdolność rozumienia i mówienia przyswajana jest przez nas w dzieciństwie, kiedy nasz mózg jest bardzo chłonny i plastyczny. Umiejętność ta wpisuje się w nasze neurony tak głęboko, że odzyskanie jej z zakamarków naszego umysły wymaga jedynie odpowiednich ćwiczeń. Na ratunek przychodzi rehabilitacja neurologiczna, która zawiera wiele ćwiczeń rozwijających naszą zdolność percepcji i tworzenia mowy.
Neurorehabilitacja u pacjentów z afazją
Udar mózgu
Udar mózgu stanowi trzecią najważniejszą przyczynę zgonów w Polsce, a spośród osób które przeżyły 6 miesięcy prawie połowa wymaga częściowej lub całościowej opieki. Konsekwencje tej choroby wyrażają się nie tylko w niesprawności ruchowej pacjentów, ale także w niemożności pełnego uczestnictwa w życiu zawodowym i społecznym, co wiąże się bezpośrednio ze znacznym obniżeniem komfortu życia i nastroju. Jedyną realną szansą na zachowanie funkcji ruchowych i poznawczych pacjenta jest możliwie wczesne rozpoczęcie rehabilitacji. Jeżeli tylko stan chorego na to pozwala, terapia powinna rozpocząć się w ciągu 24 godzin od udaru.
Wczesna rehabilitacja u pacjentów po udarze mózgu
Terapia wymuszenia ruchu
Dla osób po przebytym udarze mózgu, u których doszło do silnego porażenia kończyny lub innej części ciała przeznaczona jest terapia wymuszenia ruchu. Terapia wymuszenia ruchu (ang. Constraint-Induced Movement Therapy) została wynaleziona przez prof. Edwarda Tauba z Uniwersytetu w Alabamie. Zamysł tej formy rehabilitacji polega na czasowym unieruchomieniu zdrowej strony. Dokonuje się to za pomocą specjalnych łusek ortopedycznych. Wymusza to większą aktywność strony chorej i chroni przed zaniedbywaniem porażonej kończyny, która jest mniej sprawna. Początkowe zniechęcenie do użycia strony porażonej prowadzi do dalszej utraty funkcji, co dodatkowo utrudnia ruch. Terapia prof. Tauba ma na celu odwrócenie tego niekorzystnego procesu.
Terapia wymuszenia ruchu – nadzieja dla pacjentów po udarze?
Rehabilitacja metodą Vojty
Terapia metodą Vojty stosowana jest głównie u dzieci i niemowląt, u których obserwuje się zaburzenia w rozwoju nerwowo-ruchowym. Terapię można stosować w przypadkach mózgowego porażenia dziecięcego, przepuklin układu nerwowego, okołoporodowego uszkodzenia splotu barkowego czy wad ułożenia ciała. Metoda Vojty polega na drażnieniu mięśni i zakończeń nerwowych, które wyzwala odruchy, wchodzące w skład normalnej czynności ruchowej dziecka na danym etapie rozwoju. Celem działania rehabilitanta jest pobudzenie układu nerwowego w taki sposób, by powstały w nim wzorce odruchów możliwie bliskie prawidłowym na danym etapie rozwoju.
Rehabilitacja dzieci metodą Vojty
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
