Substancje zapachowe występujące w perfumach i kosmetykach mogą wywoływać różne reakcje, niekoniecznie każdą zmianę należy uznawać za uczulenie. Wiele osób zmaga się z wrażliwością zapachową. Znacznie częściej perfumy powodują podrażnienia i nietolerancję konkretnego składnika niż alergię na perfumy.
Spis treści:
- Uczulenie na perfumy – czy to faktycznie alergia?
- Jakie składniki perfum uczulają?
- Uczulenie na perfumy – objawy
- Jakie problemy skórne mogą powodować składniki perfum?
- Alergia na perfumy – diagnostyka
- Leczenie uczulenia na perfumy
- Domowe sposoby na uczulenie na perfumy
Uczulenie na perfumy – czy to faktycznie alergia?
Uczulenie na perfumy, inaczej alergia na perfumy, występuje wtedy, gdy rozwinie się nieodpowiednia lub przesadna reakcja układu odpornościowego na substancję, która u większości osób nie powoduje żadnych objawów. Komórki odpornościowe organizmu rozpoznają białko, które nieprawidłowo uznają za wrogie, co wywołuje szereg dolegliwości, np. wysypkę, świąd skóry albo bardziej nasiloną reakcję przebiegającą niekiedy nawet z dusznością.
Perfumy mogą powodować różne nieprawidłowe reakcje organizmu (nie tylko uczulenie):
- alergiczne kontaktowe zapalenie skóry – inaczej alergiczny wyprysk kontaktowy związany z reakcją układu immunologicznego na alergen; jest to miejscowa skórna odpowiedź po kontakcie z perfumami u uczulonych osób,
- kontaktowe zapalenie skóry od podrażnienia (niealergiczne zapalenie skóry) – niektóre składniki perfum mogą powodować podrażnienia skóry nie mające związku z uczuleniem,
- niealergiczną pokrzywkę kontaktową – są to pęcherze przypominające poparzenie pokrzywą w miejscu, gdzie zostały naniesione perfumy; nie ma podłoża alergicznego (często przyczyną są takie związki jak cinnamal, alkohol cynamonowy, a rzadziej wanilia, mentol czy benzaldehyd),
- przebarwienia – są to ciemniejsze plamy na skórze, które pojawiają się na ogół na szyi lub twarzy, często jako skutek utajonego kontaktowego zapalenia skóry,
- reakcję fototoksyczną (uwrażliwienie skóry na światło pod wpływem perfum) – do takiej reakcji dochodzi, gdy substancja zaczyna działać toksycznie po bezpośrednim naświetleniu światłem słonecznym - uważaj na furokumaryny (psoraleny); możliwa jest też reakcja fotoalergiczna (rzadkie przypadki) po naniesieniu perfum na skórę u osób nadwrażliwych - znanym czynnikiem jest piżmo ambrowe (więcej o różnicach między reakcją fototoksyczną a fotoalergiczną przeczytasz tutaj: Uczulenie na słońce. Skąd się bierze wysypka od słońca).
Jakie składniki perfum uczulają?
Perfumy są złożoną mieszanką związków chemicznych i zawierają średnio kilkanaście składników. Niektóre z tych dodatków (zarówno pochodzenia naturalnego, jak i syntetyczne) mogą powodować uczulenie.
- Jednym takich składników jest limonen, pochodzący ze skórki owoców cytrusowych. Często działa alergizująco oraz drażniąco na skórę i drogi oddechowe.
- Innym potencjalnie uczulającym składnikiem perfum jest pochodzący z olejku lawendowego linalol. Po naniesieniu go na skórę i kontakcie z powietrzem u niektórych osób powoduje alergiczne kontaktowe zapalenie skóry.
- Wiadomo też, że drażniące działanie może wywierać cytral, składnik olejku z trawy cytrynowej, werbeny, cytryny i pomarańczy.
- Podobnie działa u niektórych osób alkohol benzylowy, eugenol oraz geraniol.
- Innym potencjalnie szkodliwym związkiem, który może pojawić się w składzie perfum jest formaldehyd. Powoduje podrażnienia układu oddechowego, oczu i skóry.
Zapachy zawierają wiele innych substancji, które są potencjalnie uczulające, tj. konserwanty, rozpuszczalniki czy barwniki. Dlatego zidentyfikowanie jednego związku, który uczula, bywa bardzo trudne. Więcej informacji znajdziesz w naszym artykule o szkodliwych składnikach perfum.
Uczulenie na perfumy – objawy
W przypadku uczulenia na perfumy zmiany skórne nierzadko pojawiają się na skórze pach, dłoni i twarzy, ponieważ alergizujące substancje zapachowe są składnikiem wielu produktów kosmetycznych, nie tylko perfum. Jeżeli więc jesteś uczulony na perfumy, najprawdopodobniej już wcześniej zauważyłeś u siebie zmiany po zastosowaniu różnych kosmetyków.
Dolegliwości występujące w przypadku stosowania perfum to najczęściej wysypki i podrażnienia skóry, ale zdarzają się też podrażnienia oczu oraz dróg oddechowych. Perfumy mogą również zaostrzać istniejącą już astmę. Większość dolegliwości to tak naprawdę podrażnienia, a nie alergie.
Objawy świadczące o uczuleniu na perfumy mają różne nasilenie i mogą być odmienne u poszczególnych osób. Są to np.:
- zaczerwienienie skóry,
- swędzenie,
- wysypka,
- pęcherzyki,
- obrzęk,
- łuszczenie się skóry, pękanie,
- ból głowy, migrena,
- kichanie,
- łzawienie, zaczerwienienie i swędzenie oczu
- kaszel,
- świszczący oddech,
- katar,
- duszność,
- zawroty głowy,
- nudności, wymioty.
Uczulenie na perfumy występuje zazwyczaj z opóźnieniem (około jednego dnia po użyciu perfum), podczas gdy podrażnienie skóry pojawia się niemal natychmiast po zastosowaniu.
Jakie problemy skórne mogą powodować składniki perfum?
Składniki perfum mogą powodować różnorodne zmiany na skórze:
- swędzące grudki z płynem lub bez,
- pęcherzyki,
- pokrzywka,
- zaczerwienienie,
- przebarwienia,
- szorstka pękająca skóra,
- łuszcząca się skóra,
- obrzęk.
Niepokojące zmiany najlepiej pokazać dermatologowi, ponieważ ich źródłem nie zawsze jest uczulenie. Lekarz pomoże dobrać skuteczny lek działający w konkretnym przypadku.
Alergia na perfumy – diagnostyka
Aby mieć pewność co do diagnozy, konieczne jest wykonanie testów alergicznych:
- test płatkowy, inaczej test naskórkowy lub patch test – polega na tym, że na skórę naklejany jest plaster zawierający alergeny; po 48 godzinach odczytywane są pierwsze wyniki,
- test skórny – polega na naniesieniu na skórę niewielkiej ilości alergenu, a następnie lekkim podrażnieniu naskórka, co umożliwia reakcję układu odpornościowego; pojawienie się swędzącego bąbla w krótkim czasie potwierdza obecność alergii na dany składnik.
Leczenie uczulenia na perfumy
W leczeniu uczulenia na perfumy najważniejsze jest wyeliminowanie substancji, która powoduje objawy. Wcześniej konieczna jest więc diagnostyka, dzięki której dowiesz się, jaki składnik perfum jest dla ciebie szkodliwy. Należy go unikać. Objawy mogą być złagodzone również przez środki farmakologiczne przepisane przez lekarza: leki przeciwhistaminowe (hamują reakcję alergiczną) lub glikokortykosteroidy (zmniejszają stan zapalny i hamują reakcję alergiczną).
Najlepiej jest jednak dobrać dla siebie odpowiednie kosmetyki, które nie będą powodować alergii i będą bezpieczne. Dotyczy to nie tylko perfum, ale wszystkich kosmetyków i środków chemicznych (balsamów, kremów, proszku do prania, płynów do płukania tkanin, żelu pod prysznic, mydła), ponieważ podobne składniki mogą znajdować się w różnych produktach. Warto zachować ostrożność i zrezygnować ze stosowania produktów zawierających substancje zapachowe.
Domowe sposoby na uczulenie na perfumy
Istnieje kilka domowych sposobów na wysypkę, która pojawiła się po perfumach. Pomogą one złagodzić zmiany skórne, ale przede wszystkim trzeba pamiętać o umyciu skóry wodą z mydłem i unikaniu dalszego stosowania kosmetyku. Dopiero wtedy wypróbuj takich domowych środków jak:
- napar z rumianku – działa przeciwzapalnie i łagodząco (rzadko może wywoływać uczulenie, dlatego nie stosuj, gdy objawy się zaognią),
- napar z szałwii – podobnie jak rumianek działa przeciwzapalnie i łagodząco w przypadku podrażnień i alergii kontaktowych
- okłady z płatków owsianych – łagodzą zaczerwienienia, świąd i podrażnienia skóry, mają działanie kojące i przeciwzapalne,
- okład z sody oczyszczonej – łagodzi podrażnienia, stan zapalny, zmniejsza swędzenie skóry
- aloes – łagodzi, koi i zmniejsza swędzenie.
Domowe sposoby nie zawsze pomagają w łagodzeniu uczulenia, dlatego jeśli nie zauważasz poprawy w ciągu 1-2 dni, skonsultuj się z lekarzem.
Źródło:
Perfume Allergies, https://ec.europa.eu/health/scientific_committees/opinions_layman/perfume-allergies/en/l-3/1-introduction.htm#0p0,
Reeder MJ. Allergic Contact Dermatitis to Fragrances. Dermatol Clin. 2020 Jul;38(3):371-377. doi: 10.1016/j.det.2020.02.009. Epub 2020 May 4. PMID: 32475515,
Johansen JD. Fragrance contact allergy: a clinical review. Am J Clin Dermatol. 2003;4(11):789-98. doi: 10.2165/00128071-200304110-00006. PMID: 14572300.
Czytaj także:
Wapno na alergię i swędzenie skóry. Nieskuteczny środek czy niedoceniany lek?
Objawy alergii - jak może się objawiać uczulenie?
Alergia na pyłki nie musi powodować kataru. Oto nietypowe objawy, które powinny skłonić do wizyty u alergologa
Domowe sposoby na swędzenie skóry: kąpiele, okłady, preparaty do smarowania
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
