Te niewielkie pasożyty wciąż bywają tematem tabu, bo kojarzone są z brudem i brakiem higieny. Niesłusznie. Wszami po prostu się zarażamy. Mogą się pojawić na każdej głowie bez względu na płeć i wiek.
Spis treści:
Co to są wszy?
Wszy to bezskrzydłowe owady pasożytujące na ssakach. Jednym z gatunków jest wesz ludzka, która dzieli się na dwa podgatunki: wesz głowową i odzieżową. Pasożyty te wywołują chorobę - wszawicę.
Wszy pasożytują przede wszystkim na głowie, ale mogą pojawić się też na innych częściach ciała. Potrafią przenosić choroby zakaźne.
Nakłuwają skórę żywiciela i żywią się jego krwią. Są niewielkie - dorosłe osobniki osiągają wielkość od 2 do 4 mm. Zwykle są jasnobrązowe, ale mogą być szare, brązowe lub czarne (ciemnieją, gdy się najedzą). Poruszają się pełzając - mitem jest, że skaczą lub fruwają. Wszy ludzkie nie bytują na zwierzętach, dlatego nie mam możliwości zarażenia się nimi od psa czy kota.
grafika: Ula Bugaeva
Wyróżnia się też wszy łonowe, którymi najłatwiej zarazić się w czasie zbliżeń seksualnych. Na szczęście nowoczesne leki pozwalają szybko uporać się z problemem tych pasożytów.
Objawy wszawicy
Jej najbardziej charakterystycznym objawem jest świąd skóry, który jest reakcją alergiczną na ukąszenie wszy. Dlatego intensywne swędzenie głowy powinno nas zmobilizować do kontroli skóry głowy i włosów (podobnie jeśli swędzenie pojawi się w miejscu intymnym). Swędzeniu może towarzyszyć zaczerwienienie, zwłaszcza na linii włosów i za uszami.
Mogą występować przeczosy tj. drobne ranki i zadrapania spowodowane uporczywym świądem i drapaniem. Konsekwencją tego jest uszkodzenie skóry głowy, które może prowadzi do stanów zapalny i otwiera drogę do zakażeń bakteryjnych i/lub grzybiczych. W skrajnych przypadkach na głowie osoby zarażonej wszawicą pojawia się tzw. „kołtun” tj. włosy zlepione ropno-surowiczą wydzieliną
– wyjaśnia Główny Inspektorat Sanitarny.
Czego szukamy? Na głowie osoby zakażonej wszawicą można znaleźć zarówno wszy, jak i gnidy czyli jaja tego pasożyta. Wszy głowowe najczęściej lokalizują się w okolicy karku i za uszami (łonowe – w miejscach intymnych, pod pachami). Dość szybko przemieszczają się wzdłuż włosa. Gnidy są jaśniejsze (biało-brązowe) i mocno przyczepione do włosa. Mają wielkość główki od szpilki.
Wszy u dzieci
Wszawica najczęściej dotyczy dzieci w wieku 3-12 lat. Żeby zarazić się, trzeba mieć bliski kontakt z osobą, która choruje. Dlatego właśnie wszy najczęściej mają dzieci, które stykają się głowami np. w czasie zabawy czy podczas poobiedniej drzemki, pożyczają sobie spinki i grzebienie, pluszowe zabawki, poduszki.
Występowanie wszawicy nasila się w okresie wakacyjnym (podczas wyjazdów, obozów, kolonii, gdzie dzieci mają ze sobą dużą styczność) oraz w okresie zimowym (ze względu na noszenie czapek i szalików, gdzie często gnieżdżą się wszy). Dlatego ważne, żeby regularnie przyglądać się głowie dziecka. Profilaktycznie warto to robić w czasie całego roku szkolnego (raz na 2 tygodnie).
Dobrze także uwrażliwić dziecko na kwestie higieny (tłumaczyć, by nie korzystało z cudzych ręczników, grzebieni itp.). Jeśli jednak mimo zastosowania środków ostrożności, dziecko zachoruje, trzeba jak najszybciej powiadomić szkołę i przyjaciół malucha o zaistniałej sytuacji. Zapobiegnie to rozszerzaniu się wszawicy.
Ministerstwo Zdrowia przygotowało kilka profilaktycznych wskazówek dla rodziców i dzieci przed wyjazdem na zorganizowany wypoczynek:
- związywać długie włosów lub strzyc na krótko, co ułatwi pielęgnację skóry głowy i włosów,
- używać wyłącznie osobistych przyborów higienicznych do pielęgnacji skóry i włosów,
- codziennie czesać i szczotkować włosy,
- myć skórę głowy i włosy w miarę potrzeb, nie rzadziej niż raz w tygodniu,
- wyposażyć dzieci w środki higieniczne (np. szampony z odżywką ułatwiające rozczesywanie i wyczesywanie włosów).
Uwaga! Na dzieci mogą się przenieść także wszy łonowe, szczególnie gdy maluchy śpią w jednym łóżku z zakażonymi rodzicami. U najmłodszych lokalizują się one w rzęsach i brwiach.
Tak w powiększeniu wyglądają wszy i gnidy:
Wszy u dorosłych
Jak wspominaliśmy, wszy mogą pojawić się u każdego bez względu na wiek, jednak u dorosłych wszy na głowie to rzadkość. Jeśli jednak zauważysz u siebie przytoczone objawy - swędzenie skóry głowy, zmiany skórne - zgłoś się do lekarza dermatologa.
Dorośli za to narażeni są na wszy łonowe (nazywane mendami). Zakażenie nimi zaliczane jest do chorób wenerycznych. Wszy łonowe są nieco mniejsze od głowowych (mają nie więcej niż 1,5 mm). Bytują we włosach łonowych, rzadziej pod pachami, na nogach, w rzęsach i brwiach. Do zakażenia dochodzi najczęściej w czasie kontaktów seksualnych. Powodują bardzo silne swędzenie - pojawia się ono zwykle 5 dni od zakażenia i nasila się w nocy.
W leczeniu stosuje się preparaty wszobójcze, np. zawierające permetrynę. Konieczne jest także wykonanie depilacji w miejscach intymnych. Zaleca się również dokładne wysprzątanie domu - wypranie bielizny, ręczników. Leczeniu powinni podać się oboje partnerzy seksualni, nawet jeśli u jednego z nich nie ma objawów choroby.
Jak pozbyć się wszy?
Leczenie wszawicy nie jest trudne, ale powinni poddać się mu wszyscy domownicy (nawet jeśli nie zauważyliśmy u nich pasożytów). Preparaty na wszawicę dostępne są w aptece bez recepty. Zwykle mają one formę szamponów lub pianek, żeli, maści, które nakłada się na głowę i włosy. Większość z nich likwiduje wszy już po pierwszym użyciu. Warto jednak powtórzyć kurację po 7-8 dniach. Nie wszystkie preparaty na wszy nadają się dla dzieci i alergików. Warto dopytać o to farmaceutę.
Sprawdzone preparaty na wszy bez recepty:
Wszy są w stanie przeżyć bez żywiciela do 48 godzin, dlatego trzeba też odpowiednio zająć się osobistymi rzeczami chorego. GIS zaleca:
- ozdoby do włosów, grzebienie szczotki należy wygotować lub zniszczyć,
- ubrania i pościel należy wyprać w temperaturze co najmniej 60°C (temp. 53.5°C zabija wszy i ich jaja) lub chemicznie i wyprasować żelazkiem z funkcją pary szczególnie przy szwach,
- rzeczy, których nie można wyprać, trzeba spryskać preparatem owadobójczym, szczelnie zamknąć na 10 dni w foliowym worku, a następnie wyczyścić na sucho lub mokro,
- w pomieszczeniach należy odkurzyć podłogę i meble,
- pluszowe zabawki wyprać lub przetrzymać w zamrażalniku 24-48 godzin.
Więcej o chorobach pasożytniczych:Które domowe sposoby działają na owsiki?Skąd wiadomo, że ktoś jest zarażony tasiemcem?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
