Prawie co szósta kobieta w wieku 25–45 lat cierpi na zespół policystycznych jajników, nazywany też w skrócie PCOS (ang. Polycystic Ovary Syndrome). Dolegliwość może utrudniać zajście w ciążę, rozregulować cykl menstruacyjny i wywołać szereg innych, nieprzyjemnych przypadłości.
Spis treści:
- Na czym polega zespół policystycznych jajników?
- Objawy zespołu policystycznych jajników
- Zespół policystycznych jajników - diagnozowanie
- PCOS - leczenie
- Zespół policystycznych jajników - dieta
Na czym polega zespół policystycznych jajników?
Przy PCOS nieprawidłowe działanie hormonów uniemożliwia dojrzewanie komórki jajowej i pęknięcie pęcherzyka Graffa, a tym samym uwolnienie komórki jajowej do jajowodu (jak przy prawidłowej owulacji). Gromadzące się w jajniku niedojrzałe pęcherzyki tworzą liczne małe torbiele. Stąd też nazwa choroby – zespół policystycznych jajników.
Objawy zespołu policystycznych jajników
U większości kobiet z zespołem policystycznych jajników występują nieregularne miesiączki (a czasem całkiem zanikają). Ale choroba może się rozwijać także u pań, które mają okres. Ponieważ zakłóca, a nawet całkowicie zahamowuje owulację (jajeczkowanie) powoduje problemy z zajściem w ciążę. To jeden z bardziej wyraźnych sygnałów. Inne dolegliwości, które mogą świadczyć o PCOS, czyli objawy zespołu policystycznych jajników:
- skłonność do tycia w okolicach talii (zobacz więcej na temat: otyłość brzuszna),
- przetłuszczanie się skóry i trądzik,
- łysienie typu męskiego (na czubku głowy, w zakolach czy też równomierne, ale intensywne wypadanie włosów),
- tzw. hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie (zwłaszcza na brodzie, klatce piersiowej, nogach czy w okolicach intymnych),
- niewiadomego pochodzenia ból w okolicach miednicy – prawdopodobnie związany z powiększeniem jajników,
- dłuższy niż u innych (zdrowych) kobiet zespół napięcia przedmiesiączkowego – objawy PMS to m.in. bóle w okolicy krzyża, wzdęcia, wahania nastroju.
Zespół policystycznych jajników - diagnozowanie
Aby zdiagnozować PCOS, trzeba wykluczyć inne nieprawidłowości, np. nadmierne wydzielanie hormonów przez korę nadnerczy (tam m.in. wytwarzane są androgeny) czy przysadkę mózgową (produkuje prolaktynę, której nadmiar może hamować owulację).
By ostatecznie upewnić się, że chodzi o PCOS, a także dobrać jak najlepszą terapię, lekarz może zlecić dodatkowo badanie krwi, na podstawie którego ustali poziom hormonów związanych z cyklem owulacyjnym (LH i FSH,E2,PRG), prolaktyny, DHEA, białka wiążącego hormony płciowe (SHBG), a także stężenie cholesterolu i insuliny, a także hormonu antymullerowskiego.
PCOS - leczenie
Terapia zależy od nasilenia objawów i tego, co chcemy osiągnąć. Możliwe metody leczenia zespołu policystycznych jajników:
- U młodych kobiet, które nie zdecydowały się jeszcze na ciążę, stosuje się leki hormonalne, najczęściej antykoncepcyjne. Powodują one „uśpienie” jajników i regularne występowanie miesiączek. Zażywanie dwuskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej zmniejsza też inne objawy związane z nadmiernym działaniem hormonów męskich.
- U kobiet pragnących zajść w ciążę wywołuje się owulację (często po odstawieniu antykoncepcji samoistnie do niej dochodzi).
- U chorych z insulinoopornością, oprócz terapii hormonalnej, konieczne jest zwykle stosowanie regulującej poziom cukru diety oraz leków zwiększających tolerancję organizmu na insulinę.
Leczeniu warto się poddać nawet wtedy, gdy nie planujesz powiększenia rodziny. PCOS zwiększa bowiem ryzyko wystąpienia cukrzycy, nadciśnienia i miażdżycy czy raka endometrium (błony śluzowej wyściełającej macicę). Poza tym póki nie uporasz się z nadmierną aktywnością męskich hormonów, będą nasilały się takie objawy jak hirsutyzm, kłopoty z cerą czy tyciem
Zespół policystycznych jajników - dieta
Czy poza terapią horomanalną i leczeniem farmakologicznym można coś jeszcze zrobić (zobacz: dieta w PCOS)? Postaraj się zmienić swoje nawyki żywieniowe, wprowadzając lub wykluczając następujące produkty:
Grzyby
- Wybieraj: pieczarki i inne gatunki grzybów. Na surowo, marynowane, duszone
- Unikaj: grzybów panierowanych w bułce tartej i białej mące
Warzywa
- Wybieraj: sałatę, pomidory, ogórki, paprykę, cebulę, kiełki, fasolę, surową (!) marchew, kapustę (także kiszoną)
- Unikaj: gotowanej marchwi, ziemniaków i fasolki szparagowej
Pieczywo i zboża
- Wybieraj: razowiec, graham, pumpernikiel oraz brązowy ryż i kaszę gryczaną
- Unikaj: pieczywa białego, pszennego, płatków błyskawicznych oraz białego ryżu
Owoce
- Wybieraj: jabłka, grejpfruty, truskawki, wiśnie, maliny, jeżyny, morele
- Unikaj: arbuza, bananów, rodzynek, owoców z puszki i słodzonych soków
Nabiał
- Wybieraj: maślankę, chudy jogurt bez cukru, chudy twaróg i odtłuszczone mleko
- Unikaj: tłustego mleka i słodzonych mlecznych deserów
Więcej o chorobach kobiecych:Torbiel na jajniku - czy jest groźna i dlaczego powstaje?5 skutecznych sposobów na bolesną miesiączkęHPV a rak szyjki macicy - jak zapobiec chorobie? (opinia lekarza)Jak wykryć endometriozę?
Konsultacja merytoryczna: lek. med. Ewa Paszkiewicz
Ginekolog, położnik z Kliniki Zdrowia Kobiety i Leczenia Niepłodności INVICTA.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
