Spis treści:
- Co to jest cytologia: tradycyjna a płynna (LBC)?
- Przygotowanie do cytologii tradycyjnej
- Przygotowanie do cytologii płynnej (LBC)
- Jak przygotować się do pierwszej w życiu cytologii?
- Wskazania do wykonania badania cytologicznego. Kiedy zrobić cytologię?
- Zalecenia po cytologii
- Co po cytologii? Interpretacja wyników
Co to jest cytologia: klasyczna a płynna (LBC)?
Cytologia jest to bezbolesne i bezpieczne badanie profilaktyczne stosowane w ginekologii głównie w celu prewencji i diagnozowania raka szyjki macicy. Badanie cytologiczne polega na pobraniu komórek z części pochwowej szyjki macicy, a następnie ocenieniu ich pod mikroskopem.
Zapobiega większości przypadków raka szyjki macicy, ponieważ pozwala wykryć zmiany powodowane przez zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), ale też nieprawidłowe komórki, z których może rozwinąć się rak (więcej: dysplazja szyjki macicy).
Obecnie stosuje się dwa rodzaje badania cytologicznego:
- klasyczne badanie, tzw. cytologia szkiełkowa,
- cytologia płynna (Liquid-based cytology, LBC), która jest badaniem bardziej czułym.
Badania te różnią się nie tylko czułością diagnostyczną, ale też późniejszą dostępnością pobranego materiału. W przypadku obydwu metod pobranie materiałów jest zbliżone – lekarz pobiera komórki z szyjki macicy specjalną szczoteczką wprowadzaną przez pochwę. Także opis wyniku jest podobny.
Cytologia LBC cechuje się wyższą czułością niż cytologia klasyczna, ponieważ wykorzystuje tzw. podłoże płynne do przechowywania pobranych komórek, dzięki czemu materiał jest lepiej zabezpieczony przed uszkodzeniem niż w przypadku klasycznej cytologii (materiał jest zabezpieczony na szkiełku mikroskopowym). Co więcej, cytologię płynną można wykonać samodzielnie w domu, po zakupieniu gotowego zestawu, który później należy wysłać do laboratorium.
Płynna cytologia umożliwia też późniejsze wykorzystanie materiału do innych badań, np. wykrycia HPV lub chalmydii. Klasyczna cytologia szkiełkowa mimo wszystko jest na razie najpopularniejszą metodą badania cytologicznego i jedyną, którą refunduje Narodowy Fundusz Zdrowia.
Przygotowanie do cytologii klasycznej
Do cytologii nie trzeba się specjalnie przygotowywać, ale należy pamiętać o kilku rzeczach, których unikać przed samym badaniem. Przed cytologią nie jest wymagane wykonanie żadnych innych testów. Badanie jest przeprowadzane na fotelu ginekologicznym, jest bezbolesne i trwa maksymalnie kilka minut. Oto kilka zaleceń w ramach przygotowania do cytologii:
- Miesiączka a cytologia: nie zgłaszaj się w trakcie miesiączki na badanie. Obecność wydzieliny miesiączkowej może wpływać na jakość wyników.
- Higiena: pamiętaj o dokładnym podmyciu się (wskazane jest używanie, nie tylko przed badaniem, żelu do higieny intymnej, gdyż zawiera odpowiednie pH).
- Współżycie przed cytologią: przez co najmniej 24 godziny przed wykonaniem badania cytologicznego powstrzymaj się od współżycia.
- Leki dopochwowe: przez co najmniej 48 godzin przed badaniem nie stosuj leków dopochwowych i nie wykonuj irygacji (płukania pochwy).
- Inne środki stosowane do pochwy: przez co najmniej 24 godziny przed cytologią unikaj stosowania tamponów oraz plemnikobójczych kremów lub żeli dopochwowych.
- Przygotowanie informacji: dobrze jest wcześniej przypomnieć sobie datę ostatniej miesiączki, żeby nie tracić czasu, kiedy zapyta nas o to lekarz. Wylicz wcześniej długość cyklu,
- Antykoncepcja: przygotuj informacje o stosowaniu ewentualnych leków oraz antykoncepcji (dobrze, jeśli znamy nazwy), przebytych i przewlekłych chorobach, ciążach i porodach.
- Brak infekcji: zaleca się wyleczyć przed badaniem stany zapalne pochwy (wskazują na nie objawy takie jak świąd, upławy, pieczenie).
Pamiętaj, że bardzo ważna jest szczerość wobec ginekologa. Zatajenie jakichkolwiek informacji może mieć czasem złe skutki. Lekarz jest zobowiązany etyką lekarską do zatrzymania dla siebie wszystkich informacji, które od Ciebie uzyska. Nic nie może wyjść poza gabinet.
Przygotowanie do cytologii płynnej (LBC)
Przygotowanie do cytologii płynnej nie różni się od przygotowania do badania wykonywanego klasyczną techniką. Chociaż metoda diagnostyczna stosowana w tym przypadku jest nieco inna, to dla postępowania pacjentki przed diagnostyką właściwie nie ma żadnej różnicy.
Jak przygotować się do pierwszej w życiu cytologii?
Niezależnie od tego, który raz wykonujesz cytologię, przygotowanie zawsze przebiega tak samo. Poinformuj ginekologa o swoich obawach. Może on użyć specjalnego wziernika, dzięki któremu badanie będzie bardziej komfortowe. Badanie cytologiczne można wykonywać u kobiet, które nigdy nie współżyły, chociaż ryzyko zakażenia HPV i rozwoju raka szyjki macicy jest w tej grupie znacznie niższe niż u kobiet aktywnych seksualnie.
Przeczytaj też: Pierwsza wizyta u ginekologa
Wskazania do wykonania badania cytologicznego. Kiedy zrobić cytologię?
Badanie cytologiczne powinny wykonać wszystkie kobiety już przed 25. rokiem życia, zwłaszcza gdy rozpoczęły współżycie seksualne. Program profilaktyki raka szyjki macicy skierowany jest do pań w wieku od 25 do 64 lat – w tej grupie cytologię można wykonać bezpłatnie co 3 lata, lub częściej gdy występują czynniki ryzyka (np. zarażenie HIV, HPV). Cytologię najlepiej wykonać między 10. a 20. dniem cyklu miesiączkowego i nie w trakcie miesiączki. Badanie może być wykonane zarówno u kobiet w ciąży, jak i pacjentek, które nigdy nie współżyły.
Dlaczego warto zrobić cytologię?
Cytologia jest jedną z najważniejszych metod profilaktyki raka szyjki macicy. Regularnie wykonywane badanie pozwala wykryć zmiany przedrakowe, a także raka we wczesnym stadium rozwoju, kiedy jest on w pełni wyleczalny.
Poza tym jest to badanie proste, bezbolesne, trwające zaledwie kilka minut i nieinwazyjne. Nie trzeba go wykonywać często (według rekomendacji ginekologów - raz na 3 lata). Cytologia jest niedrogą procedurą, a może być również bezpłatna, jeżeli wykonuje ją ginekolog posiadający kontrakt z NFZ, a od ostatniego badania minęły co najmniej 3 lata. Jak widzisz, wykonanie badania nie kosztuje wiele wysiłku, a może uratować życie.
Zalecenia po cytologii
Nie ma szczególnych zaleceń postępowania po badaniu cytologicznym dla pacjentek. Warto jednak pamiętać o kilku rzeczach:
- Po cytologii należy normalnie dbać o higienę miejsc intymnych. Nie ma potrzeby stosowania specjalnych płynów czy zabiegów w tym celu.
- Zgłoś się do lekarza, jeżeli plamienie po cytologii nie ustępuje w ciągu kilku dni lub krwawienie jest znaczne.
- Zgłoś się do lekarza, jeżeli inne objawy po cytologii nie ustępują, np. ból brzucha, albo dokuczają ci inne niepokojące objawy, np. gorączka, upławy, swędzenie pochwy.
Czy można współżyć po cytologii?
Po cytologii można normalnie współżyć. Zdarza się, że u niektórych kobiet po badaniu występuje delikatne podrażnienie lub plamienie, co może powodować dyskomfort podczas stosunku.
Co po cytologii? Interpretacja wyników
Po cytologii lekarz przesyła próbki do laboratorium. Wynik badania jest dostępny na ogół po 2-3 tygodniach. W Polsce jest on przedstawiany zazwyczaj w formie opisowej w oparciu o system Bethesda. Rzadziej, ale nadal używaną skalą w cytologii jest 5-stopniowa skala Papanicolau. Więcej na ten temat: Jak interpretować wyniki cytologii? Stopnie w skali Bethesda.
Czytaj także:
Cytologia a infekcje intymne. Czy badanie wykryje zakażenie i kiedy wyniki powinny zaniepokoić?
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) - objawy, leczenie, profilaktyka
Kolposkopia wykrywa raka w najwcześniejszym stadium. Kiedy wykonać badanie?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
