Lipoproteiny
Lipoproteiny to złożone związki powstałe z połączenia różnych lipidów z białkami. Te ostatnie są dobrze rozpuszczalne w wodzie, toteż tworząc duże „pęcherzyki” zamykając w swoim wnętrzu nierozpuszczalne w wodzie tłuszcze. W centrum cząsteczki lipoproteinowej znajdują się lipidy takie jak cholesterol w formie estrów i triacyloglicerole, które w ogóle nie są rozpuszczalne w wodzie. Na zewnątrz ulokowane są fosfolipidy, których tylko główkowate części mają powinowactwo do wody i kierują się w jej stronę, oraz cholesterol w tzw. formie niezestryfikowanej. We krwi występuje kilka rodzajów lipoprotein, które różnią się składem poszczególnych tłuszczów. Ma to odzwierciedlenie w ich gęstości, która określa stosunek lipidów i białek w nich zawartych.
Wyróżnia się następujące typy (frakcje) lipoprotein:
- CHM – chylomikrony,
- VLDL – lipoproteiny o bardzo małej gęstości,
- IDL - lipoproteiny o pośredniej gęstości,
- LDL - lipoproteiny o małej gęstości,
- HDL - lipoproteiny o dużej gęstości.
Zobacz też: Jak walczyć z hipercholesterolemią?
Im większa jest gęstość lipoprotein tym więcej jest w nich białek a mniej tłuszczów. Ponadto spada udział szkodliwych triacylogliceroli i cholesterolu na rzecz dobroczynnych fosfolipidów. Stąd lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) nazywamy „dobrym cholesterolem”, gdyż formy te transportują cenne lipidy do komórek ustroju.
Chylomikrony zbudowane są w głównej mierze z triacylogliceroli (TG). Ponadto tworzą je fosfolipidy i cholesterol. U zdrowego człowieka, u którego metabolizm tłuszczów jest prawidłowy, chylomikrony nie występują we krwi.
Triacyloglicerole to główne tłuszcze spożywane przez ludzi. Stanowią one aż 95% wszystkich lipidów przyjmowanych z pożywieniem i powinny pokrywać ok. 30% dziennego zapotrzebowania na energię u dorosłych. Po wchłonięciu z jelita transportowane są jako chylomikrony, które po kilkunastu minutach są rozkładane we krwi do kwasów tłuszczowych. Z substancji resztkowych chylomikronów wątroba produkuje z kolei VLDL.
Transport cholesterolu
W przemianach tłuszczów w ustroju zasadniczą rolę odgrywa wątroba. To ona produkuje VLDL, które transportują z kolei triacyloglicerole i cholesterol. Kiedy tego ostatniego jest za dużo, powraca on z tkanek do wątroby poprzez cząsteczki LDL. Z kolei cholesterol zbędny dla komórek jest odbierany z nich przez HDL i także transportowany do wątroby. Ta zaś usuwa jego nadmiar w postaci żółci.
Lipidogram
W celu określenia u danej osoby ilości poszczególnych frakcji tłuszczów w osoczu wykonuje się dość skomplikowaną analizę próbki krwi. Otrzymany wynik może wskazywać na wiele patologii związanych z metabolizmem tłuszczów w ustroju i być podstawą do włączenia określonego leczenia. W standardowych analizach nie bierze się pod uwagę frakcji śladowych, jakimi są IDL oraz VLDL. Oznaczeniu natomiast podlega ilość cholesterolu całkowitego oraz frakcji triacyloglicerydów (TG), LDL i HDL.
Polecamy: Hipercholesterolemie nabyte - skąd się biorą?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
