Mokry kaszel u dziecka – przyczyny, domowe sposoby, leki

fot. Adobe Stock, ajlatan

Spis treści:

1. Czym jest mokry kaszel?
2. Przyczyny mokrego kaszlu u dziecka
3. Mokry kaszel u niemowląt
4. Napadowy kaszel u dzieci
5. Kaszel szczekający u dzieci
6. Kaszel u dziecka w nocy
7. Przewlekły mokry kaszel u dziecka
8. Domowe sposoby na mokry kaszel u dziecka
9. Leki na mokry kaszel u dziecka

Czym jest mokry kaszel?

Kaszel jest jednym z najczęściej zgłaszanych lekarzowi objawów. Narażone są na niego szczególnie dzieci, ponieważ w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym wielokrotnie w ciągu roku rozwijają się w tej grupie infekcje (od 6 do 12 razy rocznie).

Kaszel mokry, inaczej produktywny, jest to kaszel, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny. Powstaje w wyniku zagęszczania się naturalnie występującej w oskrzelach wydzieliny surowiczo-śluzowej, która ma za zadanie zatrzymywać zarazki i pyły.

Podczas przeziębienia lub innych infekcji usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych jest utrudnione, a jej zaleganie może prowadzić do rozwoju nadkażeń bakteryjnych. Dlatego ważne jest, aby wspomagać wykrztuszanie.

Przyczyny mokrego kaszlu u dziecka

Kaszel jest objawem niespecyficznym, co oznacza, że może towarzyszyć wielu różnym chorobom. Mimo to u dzieci w większości przypadków powód kaszlu jest łatwy do ustalenia.

Możliwymi przyczynami mokrego kaszlu u dziecka są:

• choroby wirusowe (najczęściej), takie jak przeziębienie lub grypa – kaszel często ustępuje samoistnie.
• astma – przy astmie kaszel może, ale nie musi występować z infekcją, konieczny jest kontakt z lekarzem,
• stany zapalne związane z infekcjami: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie zatok,
• krztusiec (koklusz) – najwięcej przypadków u dzieci do 4. roku życia; kaszlowi mogą towarzyszyć wymioty, niezbędny jest kontakt z lekarzem, ponieważ dziecku podaje się w tym przypadku antybiotyk,
• mukowiscydoza – przy mukowiscydozie kaszel nawraca, często rozwija się też zapalenie płuc,
• czynniki drażniące, jak dym papierosowy, aspiracja ciała obcego.

Mokry kaszel u niemowląt

U niemowląt mokry kaszel może być objawem nieprawidłowości w budowie dróg oddechowych. Jeśli nie ma uchwytnej przyczyny, np. w postaci infekcji, należy wykonać odpowiednie badania, ale wcześniej skontaktować się z lekarzem.

Napadowy kaszel u dzieci

Napadowy kaszel może sugerować krztusiec, zapalenie oskrzeli, astmę, cofanie się treści żołądkowej, chlamydię lub obecność ciała obcego w drogach oddechowych.

Kaszel szczekający u dzieci

Kaszel szczekający, często pojawiający się w nocy, świadczy na ogół o krupie (czyli ostrym podgłośniowym zapaleniu krtani u dziecka). Jest to kaszel, który przypomina szczekanie psa, jest duszący, wraz z nim dziecko może mieć trudności w mówieniu, oddychaniu i mieć zachrypnięty głos. Choroba rozwija się głównie u dzieci między 3.miesiacem a 6. rokiem życia. Ten rodzaj kaszlu jest niebezpieczny dla dziecka.

Pierwsze, co należy zrobić przy kaszlu szczekającym, to umożliwić dziecku oddychanie chłodnym powietrzem, np. przy otwartej zamrażalce albo uchylonym oknie. Należy również wezwać lekarza. Leczenie polega na podawaniu wziewnych kortykosteroidów (w formie nebulizacji), które są dostępne jedynie na receptę.

Kaszel u dziecka w nocy

Kaszel u dziecka często nasila się nocą. Podczas infekcji, np. przeziębienia, wydzielina spływa do gardła, drażniąc je i powodując kaszel.

Nocą dziecko może oddychać ustami z powodu zatkanego nosa, co dodatkowo wysusza śluzówkę i podrażnia gardło, także przyczyniając się do kaszlu.

Poważniejszym problem jest kaszel w nocy u dziecka bez infekcji. Może świadczyć o nasileniu objawów alergii lub astmy. Należy w takiej sytuacji upewnić się, czy dziecko przyjmuje leki zgodnie z planem leczenia. Jeśli tak, trzeba skonsultować się z lekarzem, ponieważ astma może nie być dobrze kontrolowana, jeśli występuje kaszel podczas snu.

Kaszel w nocy mogą nasilać również alergeny, takie jak roztocza kurzu domowego (czytaj: alergia na roztocza) lub zwierzęta śpiące w sypialni.

Przewlekły mokry kaszel u dziecka

Częstym problemem w praktyce pediatry jest przewlekły mokry kaszel u dziecka. Do najczęstszych przyczyn takiej dolegliwości należą przewlekłe bakteryjne zapalenie oskrzeli oraz rozstrzenie oskrzeli. 

Jeśli kaszel nie ustępuje i pojawia się codziennie, trzeba zgłosić się do lekarza. Jeśli dziecko przyjmuje antybiotyki i kaszel nie ustępuje, również należy poszukać pomocy medycznej.

Domowe sposoby na mokry kaszel u dziecka

W przypadku mokrego kaszlu u dziecka najpierw należy wypróbować domowe metody leczenia, ponieważ na ogół przyczyną jest infekcja wirusowa, która ustępuje samoistnie.

Najbardziej polecane metody na mokry kaszel u dziecka to:

• inhalacje – u bardzo małych dzieci można podsunąć maseczkę do ust, gdy dziecko śpi lub gdy jest zajęte zabawą,
• picie dużych ilości płynów, np. soków owocowych (malinowego, z czarnej porzeczki, róży) lub herbat owocowych (z bzu czarnego, czarnej porzeczki),
• stosowanie ziołowych naparów z wiesiołka, babki lancetowatej  lub tymianku – działają wykrztuśnie,
• smarowanie pleców maściami z olejkami eterycznymi (np. miętowym, eukaliptusowym, terpentynowym),
• oklepywanie pleców – utrudnia gromadzenie się wydzieliny w oskrzelach, polega na oklepywaniu dłonią ułożoną w kształt łódki pleców chorego; najlepiej 30 minut po zastosowaniu syropu lub innego preparatu wykrztuśnego,
• stosowanie naturalnego syropu na bazie czosnku, miodu i cebuli – sprawdzą się zarówno przy kaszlu mokrym, jak i suchym,
• nawilżanie powietrza – ułatwi rozrzedzanie i wykrztuszanie wydzieliny.

Leki na mokry kaszel u dziecka

U dzieci poniżej 2. roku życia leki na kaszel i przeziębienie dostępne bez recepty należy stosować bardzo ostrożnie. Najlepiej wcześniej skonsultować się w tej sprawie z lekarzem.

Podstawowym lekiem na mokry kaszel u dziecka jest syrop lub inny preparat wykrztuśny (np. Felgamina, Ambrosol, Deflegmin, Mucosolvan). Należy go podawać do godziny 16, nigdy na noc. Około 30 minut po podaniu zaleca się oklepywanie dłonią ułożoną w łódkę pleców dziecka, gdy dziecko leży np. na kolanach rodzica. Taki zabieg ułatwia oderwanie zalegającej wydzieliny i jej szybsze usunięcie.

W aptekach dostępne są również syropy na mokry kaszel u dziecka pochodzenia naturalnego. Są to najczęściej preparaty na bazie: tymianku, porostu islandzkiego, podbiału, szałwii lub prawoślazu.

Źródła: E. Begic i inni, Productive Cough in Children and Adolescents – View from Primary Health Care System, doi: 10.5455/medarh.2017.71.66-68,
Cough, The Royal Children’s Hospital Melbourne, www.rch.org.au,
J. B. Latkowski (red.), Medycyna Rodzinna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017,
N. J. Gross, Antibiotics for Chronic Wet or Productive Cough in Children, Medscape, www.medscape.com.

Czytaj także:Domowe sposoby na kaszel suchy i mokry – sprawdzone metodyDomowe sposoby na przeziębienie. Co pomoże na katar, ból gardła, kaszel i gorączkę?Maść majerankowa – właściwości, jak zrobić ją w domuDomowe sposoby na katar. 8 polecanych metod, które ulżą przy zatkanym nosie

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!