Spis treści:
- Czym są meningokoki?
- Rodzaje szczepionek przeciwko meningokokom
- Szczepionka przeciw meningokokom - komu jest zalecana?
- Schemat szczepienia na meningokoki typu B
- Meningokoki szczepionka - cena, czy może być darmowa
- Meningokoki szczepionka - skutki uboczne
- Szczepionka na meningokoki, a inne szczepienia
Czym są meningokoki?
Meningokoki to bakterie z gatunku Neisseria meningitidis, zwane również dwoinkami zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Są one odpowiedzialne za groźne przypadki inwazyjnej choroby meningokokowej.
Wyłącznym źródłem zakażenia meningokokami jest człowiek, zarówno chory, jak i bezobjawowy nosiciel. Meningokoki rozprzestrzeniają się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt (kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych chorego, kaszel, kichanie, pocałunek, korzystanie ze wspólnych sztućców czy naczyń).
Meningokoki mogą wywoływać:
- inwazyjną chorobę meningokokową (najczęstszy i najgroźniejszy rodzaj zakażenia wywołanego przez te bakterie),
- zapalenie stawów,
- zapalenie płuc,
- zapalenie osierdzia i zapalenie wsierdzia,
- zapalenie szpiku kostnego,
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie gardła,
- zakażenia w obrębie układu moczowo-płciowego i miednicy małej.
W Polsce większość przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej to zachorowania spowodowane przez meningokoki grupy B i C. Zdarzają się również pojedyncze zachorowania wywołane przez serogrupy W135 oraz Y.
Groźne zakażenie meningokokowe może mieć początkowo przebieg podobny do przeziębienia, ale objawy choroby meningokokowej narastają gwałtownie i w ciągu 24 godzin mogą doprowadzić do zgonu. W przypadku zakażenia istotny jest czas, szybkie rozpoznanie, hospitalizacja i podanie antybiotyków, by uniknąć groźnych powikłań. Najskuteczniejszym zabezpieczeniem przed chorobą meningokokową jest szczepionka.
Rodzaje szczepionek przeciwko meningokokom w Polsce
W Polsce są dostępne dwa rodzaje szczepionek na meningokoki:
- Szczepionka skoniugowana (Nimenrix, NeisVac– C Baxter) – przeciwko meningokokom typu C i A, C, W135 i Y oraz 4-walentna (przeciwko A, C, W-135 i Y). Przeznaczona dla dzieci powyżej 2. miesiąca życia, młodzieży oraz dorosłych.
- Szczepionka białkowa (Bexsero, Trumenba) – przeciwko meningokokom typu B. Przeznaczona dla dzieci powyżej 2. miesiąca życia i starszych. Trumenba może być podawana po ukończeniu 10. roku życia.
Należy pamiętać, że szczepionki przeciw meningokokom nie uodparniają na bakterie, które należą do innych grup serologicznych (typów) niż te, przeciwko którym zostały opracowane. Dlatego w celu pełnej ochrony przed meningokokami konieczne jest podanie różnych szczepionek.
Szczepionka przeciw meningokokom - komu jest zalecana?
Szczepionki przeciw meningokokom nie są szczepieniami wpisanymi do Programu Szczepień Ochronnych jako obowiązkowe, lecz jako zalecane. To oznacza, że nie są finansowane z budżetu państwa. Specjaliści rekomendują, aby szczepić przeciwko meningokokom:
- niemowlęta powyżej 2. miesiąca życia,
- dzieci i dorosłych narażonych na ryzyko inwazyjnej choroby meningokokowej, z bliskim kontaktem z chorym lub materiałem zakaźnym (personel medyczny, pracownicy laboratorium), przebywających w zbiorowiskach (przedszkola, żłobki, domy dziecka, domy studenckie, internaty, koszary),
- osoby podróżujące,
- dzieci i dorosłych z niedoborami odporności,
- dzieci w wieku od 2. miesiąca życia z grup ryzyka zaburzeń odporności oraz szczególnie narażonych na zachorowanie nastolatków i osoby powyżej 65. roku życia.
Meningokoki serogrupy B szczególnie często atakują niemowlęta i wskaźnik śmiertelności zarażonych dzieci poniżej 1. roku życia jest wysoki. Warto znaleźć miejsce w kalendarzu szczepień 2020 dziecka zwłaszcza, jeśli będzie miało kontakt np. z dziećmi w żłobku na szczepienie właśnie przeciwko temu typowi meningokoków.
Jednak należy pamiętać, że jedna szczepionka nie stanowi pełnego zabezpieczenia dla niemowlęcia. Aby zabezpieczyć dziecko zarówno przeciwko serotypowi B jak i C, należy podać 2 różne szczepionki.
Schemat szczepienia na meningokoki typu B
W zależności od momentu, kiedy zostanie podana pierwsza dawka najczęściej stosowane szczepionki białkowej Bexsero (przeciwko meningokokom typu B), nieco inaczej może wyglądać schemat szczepienia.
- Szczepionkę niemowlętom od 2 do 5 miesięcy podaje się w schemacie 2+1 lub 3+1, czyli 2 dawki w odstępach co najmniej 2 miesiące (lub 3 dawki w odstępach co najmniej 1 miesiąc) i 1 dawka uzupełniająca, gdy dziecko ma 12-15 miesięcy, jednak co najmniej 6 miesięcy od poprzedniej dawki.
- Niemowlęta od 3 do 6. miesięcy życia otrzymują szczepionkę w schemacie 2+1, czyli 2 dawki w odstępach co najmniej 2 miesiące i 1 dawka uzupełniająca, gdy dziecko ma 12-15 miesięcy, jednak co najmniej 6 miesięcy od poprzedniej dawki.
- Dzieci w wieku 6-11 miesięcy powinny otrzymać 2 dawki szczepienia w odstępach co najmniej 2 miesiące i 1 dawka uzupełniająca, gdy dziecko ma 2 lata.
- Dzieci w wieku 12-23 miesięcy: 2 dawki z przerwą co najmniej 2 miesiące i dawka uzupełniająca po 12-23 miesiącach od 2. dawki.
- Dzieci w wieku 2 lat i więcej: 2 dawki z co najmniej miesięczną przerwą.
Szczepionka Trumenba podawana jest w 2 lub 3 dawkach, jednak dopiero po ukończeniu 10. roku życia.
Meningokoki szczepionka - cena, czy może być darmowa
Szczepionka przeciw meningokokom nie jest refundowana, wydatki trzeba pokryć z własnej kieszeni. Popularna szczepionka na meningokoki Bexsero to koszt ok. 300-400 zł za 1 dawkę. Za szczepionkę Trumenba należy zapłacić ok. 300-450 zł (za 1 dawkę). Za Nimenrix ok. 160-200 zł (za 1 dawkę), za NeisVac C ok. 140 zł (za 1 dawkę).
Meningokoki szczepionka - skutki uboczne
Szczepionka przeciwko meningokokom nie cieszy się dobrą sławą ze względu na stosunkowo wysoką cenę oraz częstsze występowanie łagodnych niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP) niż w przypadku innych szczepionek.
Do częstych skutków ubocznych szczepienia przeciwko meningokokom zalicza się:
- dolegliwości w miejscu ukłucia: ból, obrzęk, zaczerwienienie,
- bóle kończyn u starszych dzieci,
- ból głowy,
- płacz, drażliwość u niemowląt,
- wymioty, nudności, biegunkę, utratę apetytu u niemowląt.
Rzadziej występujące NOP po szczepionce przeciwko meningokokom to:
- gorączka,
- wymioty, nudności, biegunka u starszych dzieci,
- bóle mięśni u starszych dzieci i dorosłych,
- ból kończyn u małych dzieci.
Bardzo rzadkie NOP obejmują:
- powiększenie węzłów chłonnych,
- reakcje anafilaktyczne,
- zaburzenia układu immunologicznego,
- nadwrażliwość w postaci np. obrzęku naczynioruchowego lub skurczu oskrzeli,
- drgawki,
- zawroty głowy,
- omdlenia gorączkowe,
- parestezje,
- hipotonię u niemowląt,
- wysypkę, pokrzywkę.
Szczepionka na meningokoki a inne szczepienia
Większe ryzyko wystąpienia niepożądanych działań poszczepiennych związane jest ze stosowaniem szczepionki na meningokoki w tym samym czasie co innych szczepionek. Częściej obserwuje się wtedy np. gorączkę. Dlatego zaleca się podawanie szczepionki przeciw meningokokom podczas oddzielnej wizyty. Zaleca się też profilaktyczne podanie paracetamolu przed szczepieniem na meningokoki.
Przy obowiązkowych szczepieniach i przy szczepionkach przeciwko meningokokom grupy C jest ok. 50% szans wystąpienia gorączki. W przypadku szczepienia przeciwko meningokokom typu B to ryzyko wynosi prawie 80%, jeśli jest ona wstrzykiwana łącznie z innymi szczepionkami.
Treść artykułu pierwotnie została opublikowana 10.01.2020.
Źródło: Podsumowanie - Szczepionka przeciw meningokokom, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH, szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/
Więcej o meningokokach:
Meningokoki – jak rozpoznać chorobę? Najważniejsze fakty o sepsie meningokokowej
Co trzeba wiedzieć o meningokokach?
Jednym z objawów sepsy jest wysypka. Oto, jak wygląda
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
