Spis treści:
- Czym jest tran i co zawiera?
- Tran na odporność – badania
- Tran na odporność – wskazania
- Jaki tran na odporność wybrać?
- Jak dawkować tran na odporność?
- Tran na odporność w ciąży
Czym jest tran i co zawiera?
Tran (inaczej olej wątłuszowy) to ciekły tłuszcz otrzymywany z wątroby dorsza atlantyckiego lub innych ryb z rodziny dorszowatych.
W składzie tranu znajdują się nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 w tym kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA), witamina A i witamina D, a także w mniejszych ilościach witamina E. Olej z wątroby dorsza charakteryzuje się wyższym stężeniem witaminy A i D w porównaniu z innymi olejami rybimi.
Witamina A jest niezbędna dla prawidłowej pracy układu odpornościowego, a także widzenia po zmroku, wzrostu kości oraz aktywności gonad.
Witamina D również wspomaga działanie układu odpornościowego, a także zapobiega krzywicy, cukrzycy typu 1, nadciśnieniu, niektórym nowotworom oraz wzmacnia mięśnie.
Kwasy tłuszczowe omega-3 wspomagają odporność, działają ochronnie na serce.
Związki zawarte w tranie pomagają przy depresji oraz łuszczycy.
Warto wspomnieć, że tran nie jest tym samym co olej z wątroby rekina. Ten drugi produkt zawiera mniej kwasów tłuszczowych omega-3, jednak w jego składzie znajdują się skwalen oraz alkiloglicerole, które stymulują odporność.
Tran na odporność – badania
Istnieje wiele badań, które potwierdzają, że składniki tranu działają korzystnie na układ odpornościowy. Wiadomo, że:
- hamują procesy zapalne,
- zmniejszają nadaktywność układu odpornościowego,
- poprawiają funkcjonowanie błon komórkowych,
- pobudzają do działania makrofagi (komórki żerne, które jako pierwsze docierają w miejsce ataku drobnoustrojów),
- działają korzystnie na ważne komórki układu immunologicznego.
Jedno z badań przeprowadzone na myszach pokazało, że tran pobudza do działania limfocyty B i białe krwinki. Zatem dowodzi, że spożywanie tranu nie tylko hamuje ogólną odpowiedź układu odpornościowego i zmniejsza stany zapalne, ale faktycznie zwiększa aktywność poszczególnych składników odporności.
Tran na odporność – wskazania. Kto powinien brać tran?
W związku z korzystnym działaniem tranu na układ odpornościowy, olej z ryb dorszowatych jest szczególnie polecany w okresach narażenia na infekcje wirusowe, czyli w okresie jesienno-zimowym. Tran polecany jest osobom z niedoborami witaminy A lub witaminy D, a także u osób z niedoborami odporności.
Tran powinny przyjmować osoby narażone na choroby układu sercowo-naczyniowego, z wysokim stężeniem trójglicerydów we krwi lub nadciśnieniem, a także chorobami dróg żółciowych, ponieważ wielonienasycone kwasy tłuszczowe zwiększają wydalanie cholesterolu z żółcią i zapobiegają powstawaniu kamieni żółciowych.
Jaki tran na odporność wybrać?
Tran jest dostępny w formie płynnej, w kapsułkach lub żelkach. W przypadku dzieci warto sięgać po żelki lub tran płynny smakowy (np. o smaku cytryny).
Należy zwrócić uwagę na ulotkę produktu. Powinna ona zawierać informację o tym, z jakich konkretnie ryb pozyskiwany jest olej. Zalecane dawkowanie niektórych produktów wymaga przyjmowania kilku kapsułek dziennie, co także powinniśmy wziąć pod uwagę. Nie zawsze jest zalecane przyjmowanie tranu wzbogaconego witaminami. Witaminy zawarte w tranie, szczególnie A i D, można przedawkować.
Podstawą jest zatem zapoznanie się z informacjami o produkcie. Można poradzić się również farmaceuty.
Niektórzy producenci dodatkowo publikują wyniki badań świadczące o czystości produktu (ryby mogą być skażone metalami ciężkimi lub innymi zanieczyszczeniami). To także warto docenić.
Jak dawkować tran na odporność?
Tran należy dawkować zgodnie z zaleceniami producenta. Zawsze przed zastosowaniem powinniśmy zapoznać się z ulotką. Dzieciom powyżej 3 lat i osobom dorosłym na poprawę odporności najczęściej zaleca się 1 łyżeczkę płynnego tranu dziennie.
Szacuje się, że jedna łyżeczka tranu może zawierać ok. 600 IU witaminy D i około 300 µg witaminy A. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A u kobiet wynosi 700 µg, u mężczyzn 900 µg na dobę, u dzieci: 400–900 µg na dobę.
Większość organizacji zajmujących się żywieniem zaleca, aby w przypadku osoby dorosłej spożywać między 250 a 500 mg kwasów tłuszczowych EPA i DHA na dobę. W niektórych przypadkach zalecane jest przyjmowanie większej ilości – chodzi np. o osoby z chorobami serca, depresją, będące w grupie ryzyka niektórych nowotworów.
Z tranem nie wolno przesadzać. Witaminy A i D to związki, które można stosunkowo łatwo przedawkować. Nadmiar kwasów omega-3 w organizmie także jest szkodliwy. Może prowadzić do skazy krwotocznej, uszkodzenia niektórych tkanek, infekcji oraz cukrzycy.
Specjaliści często podkreślają, że istotny jest stosunek w diecie kwasów tłuszczowych omega- 6 do omega-3, który powinien wynosić 5:1. Niektóre źródła podają inne proporcje.
Tran na odporność w ciąży
Zalecane dzienne spożycie kwasów tłuszczowych DHA u kobiet w ciąży powinno wynosić minimum 200 mg na dzień. W przypadku małego spożycia ryb suplementacja powinna być wyższa: 400-600 mg DHA na dzień. Kwasy tłuszczowe omega-3 są bardzo ważne dla rozwoju płodu i dziecka po urodzeniu. Zbyt niskie stężenie DHA i EPA w organizmie mamy może prowadzić do zaburzeń rozwoju, dlatego ważne jest, aby kobieta dostarczała podczas ciąży te składniki.
Jednak tran zawiera również w dużych ilościach witaminę A, która może odkładać się w wątrobie, a jej nadmiar jest szkodliwy w ciąży. Dlatego spożywanie tranu w tym okresie powinno być skonsultowane z lekarzem. Nie wolno przyjmować go na własną rękę.
Kobietom w ciąży częściej zaleca się spożywanie kapsułek z kwasami omega-3 (np. DHA), lub ewentualnie przyjmowanie tranu na późniejszym etapie ciąży.
Niektóre źródła podają, że unikać tranu powinny również osoby chore na astmę oraz przyjmujące leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna.
Czytaj także:
Co jest najlepsze na odporność (udowodnione przykłady)
Zagrożenie wirusem? Jak poprawić odporność - 12 sposobów
7 najlepszych ziół na odporność o udowodnionej naukowo skuteczności
7 produktów spożywczych wzmacniających odporność. Włącz je do diety i zapomnij o koronawirusie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
