Czkawka przytrafia się każdemu od czasu do czasu. Zazwyczaj z powodu połknięcia zbyt dużej ilości powietrza lub przejedzenia. Pojawia się nawet w życiu płodowym. W zdecydowanej większości przypadków czkawka nie jest groźna i samoistnie ustępuje, a jej leczenie nie jest konieczne. Zdarza się, że czkawka jest objawem poważniejszej choroby. Jest wtedy uporczywa, powtarza się i trwa wiele godzin. W takiej sytuacji domowe sposoby nie wystarczą, aby pozbyć się czkawki. Należy udać się do lekarza. W pozostałych przypadkach sięgnij po te domowe sposoby, gdy męczy cię czkawka.
Spis treści:
- Czym jest czkawka?
- Domowe sposoby na czkawkę
- Sposoby na czkawkę u dziecka
- Zapobieganie czkawce
- Przyczyny czkawki
- „Czkawka pijacka” - jak sobie z nią poradzić?
- Leczenie uporczywej czkawki
Czym jest czkawka?
Czkawka to mimowolne, powtarzalne skurcze przepony, powodujące nagłe zamknięcie głośni (stąd przerywana mowa w trakcie napadu czkawki), zatrzymane przepływem powietrza. Czkawce towarzyszy wydawanie charakterystycznych dźwięków, nad którymi trudno zapanować. Dolegliwość występuje z różną częstotliwością: od 2 do 60 razy na minutę.
Czkawka jest wywołana podrażnieniem zakończeń nerwu błędnego, przeponowego lub nerwów współczulnych klatki piersiowej, jamy brzusznej, ucha, nosa i gardła, albo pobudzeniem tzw. ośrodka czkawki w mózgu (odpowiadającego za mięśnie przepony). Czkawka na ogół trwa krótko (kilka minut), jednak w rzadkich przypadkach ma charakter przewlekły (gdy trwa dłużej niż dwie doby).
Domowe sposoby na czkawkę
Istnieje wiele domowych sposobów na czkawkę. Oto najczęściej polecane:
- Weź głęboki wdech i wstrzymaj oddech.
- Wykonaj serię zatrzymań oddechu.
- Oddychaj do papierowej torebki.
- Wypij zimną wodę po wydechu.
- Zjedz łyżeczkę cukru lub słodkiego cukierka.
- Zjedz pokruszony lód.
- Gryź plasterek cytryny lub wypij sok z cytryny.
- Pocieraj delikatnie oczy.
- Pochyl się do przodu i uciskaj nos u nasady przez 30 sekund.
- Przyciągnij kolana do klatki piersiowej i pochyl się.
- Stań na głowie do momentu ustąpienia czkawki.
- Żuj skórkę chleba lub połykaj suchy chleb.
- Jak najdalej wyciągnij język i pociągaj go, można też wzbudzać odruch krztuszenia.
Sposoby na czkawkę u dziecka
Czkawka pojawiająca się u niemowląt w pierwszym roku życia często niepokoi rodziców. Jest jednak normalnym zjawiskiem. Czkawka u małych dzieci pojawia się z różnych przyczyn: z powodu łapczywego jedzenia, łapania dużych łyków mleka (np. gdy otwór w smoczku butelki jest zbyt duży), zmarznięcia, śmiechu czy nieprawidłowego chwycenia piersi w trakcie karmienia. U noworodków pojawianie się czkawki może wynikać z niedojrzałości układu nerwowego. Aby zatrzymać czkawkę u małego dziecka można podać mu trochę wody w butelce albo przystawić do piersi. Gdyby czkawka nie ustępowała w ciągu kilku godzin, należy zgłosić się do lekarza.
Zapobieganie, czyli czego nie robić, żeby uniknąć czkawki?
Do pojawienia się czkawki mogą przyczynić się różne nawyki. Często są związane z szybkim jedzeniem lub piciem. Aby zapobiec czkawce:
- nie jedz bardzo szybko,
- nie pij napojów alkoholowych, gazowanych ani gorących,
- nie żuj gumy,
- nie pal papierosów,
- nie jedz ostrych potraw,
- nie jedz ani nie pij czegoś bardzo zimnego zaraz po czymś gorącym.
Niektóre z wymienionych czynności powodują połykanie zbyt dużej ilości powietrza. Gdy mamy złe nawyki związane ze spożywaniem posiłków i napojów, problem czkawki może nawracać. Wystarczy zmienić nawyki.
Przyczyny czkawki
Czkawka powstaje najczęściej wskutek podrażnienia zakończeń nerwów przepony, po spożyciu dużego posiłku (przepełnienie żołądka), szybkim połykaniu jedzenia, zwłaszcza gorącego lub drażniącego, oraz po spożyciu alkoholu (potocznie „czkawka pijacka”).
W większości przypadków czkawka po krótkim czasie ustępuje, jednak jeżeli trwa dłużej niż 48 godzin, może być objawem choroby, np.:
- wrzodów żołądka,
- refluksu,
- zapalenia wątroby,
- zapalenia wyrostka robaczkowego,
- zapalenia trzustki,
- zapalenia płuc i opłucnej,
- cukrzycy,
- mocznicy,
- zapalenia osierdzia,
- uszkodzenia mózgu,
- nowotworu.
Jeżeli czkawka występuje z dużą częstotliwością i jest uporczywa, należy zgłosić się do lekarza. Dzięki temu będzie możliwe znalezienie przyczyny i szybkie rozpoczęcie leczenia.
Co to jest „czkawka pijacka” i jak się jej z pozbyć?
Picie alkoholu może przyczyniać się do wystąpienia czkawki z powodu podrażnienia przełyku, przepełniania żołądka, co może wpływać na przeponę, oraz refluksu żołądkowo-przełykowego. Sposoby na czkawkę wywołaną alkoholem są podobne do tych stosowanych w przypadku każdej czkawki. Można wstrzymać powietrze, napić się zimnej wody albo gryźć cytrynę.
Aby zapobiec tzw. czkawce pijackiej, najlepiej zwyczajnie nie pić alkoholu. Można też zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia czkawki po alkoholu, wybierając napoje niegazowane, pijąc powoli i z umiarem. Trzeba pamiętać, że czkawka po spożyciu dużej ilości alkoholu może zwiększać ryzyko zakrztuszenia się wymiocinami. Dlatego nie należy jej bagatelizować.
Leczenie uporczywej czkawki
Niektóre przypadki czkawki wymagają wizyty u lekarza, badań diagnostycznych i leczenia. Dotyczy to czkawki trwającej długo, uporczywej lub nawracającej. Objawami alarmującymi są wszelkie objawy neurologiczne towarzyszące czkawce. Mogą sugerować chorobę ośrodkowego układu nerwowego (np. udar lub nowotwór).
W terapii uporczywej czkawki stosuje się leki, takie jak:
- metoklopramid, simetykon lub inhibitor pompy protonowej (w przypadku rozdęcia żołądka lub refluksu),
- haloperydol, chloropromazynę (hamuje ośrodek czkawki w mózgu),
- baklofen, walproinian sodu,
- midazolam,
- lidokainę (środek znieczulający).
Inne metody leczenia uporczywej czkawki to blokada nerwu przeponowego lub podrażnianie tylnej ściany gardła wprowadzonym przez nos cewnikiem .
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 26.01.2012.
Czytaj także:
Czkawka u noworodka: co robić, gdy niemowlę ma czkawkę
Czkawka u płodu - poznaj jej objawy i dowiedz się, co oznacza
Zgaga – leki i domowe sposoby na zgagę, zgaga w ciąży, objawy i przyczyny pieczenia w przełyku
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
