Jeśli nasz organizm jest silny i zdrowy, doświadczenia te wzmacniają nas i rewitalizują. Z drugiej, tej gorszej strony, jeśli jesteśmy zanieczyszczeni, w naszym ciele nagromadzone jest ama, a nasze dosze są niezrównoważone, jesteśmy niezdolni do adaptacji zmieniających się pór roku, co ajurweda nazywa parinam. Aby pomóc osobie przystosować się do zmian w naturze, ajurweda zaleca codzienną rutynową pielęgnację rutuczarja, która poprzez proste zabiegi pozwoli nam pozostać zdrowym przez cały, zmienny cykl roku.
Negatywny wpływ pór roku – parinam
Kiedy w organizmie zostaje nagromadzona ama, tj. toksyczna substancja, dosłownie zaklejająca nasze kanały i tkanki w ciele, wówczas powoduje to zachwianie równowagi między doszami, przez co tracą szansę na prawidłowe funkcjonowanie i rozpoczynają tym samym proces chorobotwórczy. W takiej sytuacji dosze tracą swoją naturalną zdolność adaptacji do zmian w przyrodzie, co szczególnie odczuwamy podczas zmian pór roku.
Nie mogąc dłużej dostosowywać się do zmieniających się warunków w środowisku, gromadzą więcej amy. W ajurwedzie niezdolność przystosowania się do zmieniających się pór roku jest konsekwencją oddziaływania żywiołów na ciało. Określa się to jako trzecią i ostatnią przyczynę choroby. Dwie wcześniejsze to: błąd umysłu, oddalający nas od satwicznej błyskotliwości, niewinności i radości oraz nadużywanie zmysłów (kiedy używamy ich w szkodliwy dla nas sposób, przez co tracimy funkcjonalne i ochronne właściwości umysłu).
W rezultacie oddalamy się od naturalnego, satwicznego stanu umysłu i doprowadzamy do wytrącenia dosz z ich zrównoważonego współistnienia oraz produkcji amy. Osłabieni ulegamy zmieniającym się porom roku.
Zobacz też: Co i jak leczy ajurweda?
Skąd się bierze stres
Kiedy rytm indywidualnego życia nie odpowiada cyklicznemu rytmowi przyrody, kończy się to stresem, słabym trawieniem i niezrównoważeniem dosz. Gdy dosze działają w niezrównoważony sposób, cierpi na tym zarówno nasz ogień trawienny – agni, umiejscowiony w przewodzie pokarmowym, jak i ogień (agni) każdej z naszych tkanek (dhatus).
Nadszarpnięty ogień trawienny osłabia zdolność metabolizmu do efektywnego przekształcania pożywienia w substancje odżywcze. W rezultacie powstająca ama i nieodpowiednie lub niepełnowartościowe substancje odżywcze docierają do tkanek. Kiedy tkanki stają się toksyczne i niedożywione, system immunologiczny się załamuje i zwiększają się patogeny w postaci wirusów i bakterii w naszym organizmie, tworząc podstawę do rozwoju chorób zaraźliwych i różnych dolegliwości.
W przeciwieństwie do zachodniej, konwencjonalnej medycyny, z perspektywy ajurwedyjskiej patogeny są najwyżej drugorzędną przyczyną choroby. W większości przypadków choroba na fizycznym poziomie powstaje najpierw z załamania prawidłowego funkcjonowania organizmu, a pośrednio z rozwoju nieprawidłowości w substancji i strukturze organizmu.
Zobacz też: Czy ajurweda jest lekiem na stres?
Aktywność podtrzymująca życie - vihara
Z tego punktu widzenia powinniśmy nie dopuścić do rozwoju amy i dysharmonii dosz. Z pomocą przychodzi nam „aktywność podtrzymująca życie” – vihara, jedna z trzech zasadniczych filarów zdrowia.
Ta zasada wyjaśnia nam, jak i co robić, aby podtrzymywać zdrowie, stosując się do określonego stylu życia, aby utrzymać optymalne zdrowie i równowagę. Powodzenie w stosowaniu się do wskazań tej praktyki jest zależne od naszej wiedzy na temat tego, co jest dla nas dobre oraz motywacji do działań. Dlatego satwiczny stan umysłu jest tak ważny, aby móc rozpoznać to, co jest dla nas dobre.
W rozwoju satwicznego stanu umysłu najbardziej efektywnym sposobem jest prawdopodobnie medytacja. Dlatego medytację wymienia się nią na pierwszym miejscu wśród codziennych praktyk vihary. Introspekcja i uspokojenie dają nam możliwość poznania siebie. Inne praktyki to odpoczynek, ćwiczenia fizyczne i oddechowe, które znajdujemy w jodze, dbanie o pozytywne doświadczenia zmysłowe, oraz adaptacja do zmieniających się pór roku.
Sezonowa praktyka – rutuczarja
Każda z pór roku oddziałuje na równowagę dosz. Aby pomóc sobie przystosować się do zmieniających się warunków w przyrodzie, praktyka vihary zaleca specyficzną sezonową, codzienną rutynę, zwaną rutuczarją. Stosując się do tych prostych zaleceń, pozostaniemy zdrowi przez okrągły rok.
Ajurweda ściśle opisuje, jak wpływają na nasz organizm pory roku.
Na przykład: kiedy zaczynają wiać jesienne wiatry, a liście zaczynają schnąć i opadać, wówczas w środowisku dominują elementy ognia i powietrza. Pitta, która nagromadziła się w naszym ciele w ciągu ciepłego lata, teraz zaczyna opuszczać swoje naturalne miejsce na skutek wzmożonego ruchu powietrza, spowodowanego nadaktywnością vata. Wówczas możemy doświadczać symptomów nadmiaru gorąca w ciele, co jest naturalnym sposobem pozbycia się toksyn i produktów przemiany materii, które mogą powodować nadkwasotę, alergie skóry i aktywność jelit. Następnie podczas zimnej, mokrej zimy zaczynają dominować w środowisku elementy ziemi i wody, powodując kumulowanie się kaphy w ciele. W ten sposób ciało chroni się przed zimnem, kurczy się i utrzymuje w swej substancji. Na wiosnę, kiedy słońce ogrzewa powietrze i topi śnieg, podobnie w naszym ciele nagromadzona kapha upłynnia się i zostaje wydalona przez rozszerzone kanały. Wówczas w przyrodzie zaczyna dominować element powietrza. W tym samym czasie vata zwiększa swoją ruchliwość w organizmie i pomaga kaphie eliminować swoje złogi i produkty przemiany materii. Te „wiosenne oczyszczanie” jest naturalnym sposobem oczyszczania się z tego, co jest już nie potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, dając miejsce na regenerację i wzrost.
Jeśli damy sobie szansę, wówczas nasz organizm sam będzie się oczyszczać, naturalnie przystosowując się do zmian w środowisku.
W trakcie pór roku, osoby, u których dominuje jedna z dosz powinny stosować się do diety i wskazań dla własnej konstytucji. Zaś osoby z mieszaną dominacją dosz powinny szczególnie zadbać o dietę i potrzeby zależne od pory roku. Tak typy vata-pitta powinny stosować się do diety typowej dla vata podczas jesieni i zimy, a dietę dla pitty w okresie wiosny i lata. Typy pitta-kapha powinny zadbać o dietę właściwą dla pitty późną wiosną i latem, a właściwą dla kaphy późną jesienią aż do wiosny. Osoby vata-kapha zaś niech zadbają o dietę typową dla konstytucji vata podczas lata i jesieni oraz dietę kapha zimą i wiosną.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
