Spis treści:
- Jakie żmije w Polsce są niebezpieczne?
- Ukąszenie żmii – jak wygląda ślad?
- Ukąszenie żmii – objawy
- Ukąszenie żmii – pierwsza pomoc
- Ukąszenie żmii – czego nie robić?
- Czy ukąszenie żmii jest śmiertelne?
- Gdzie dochodzi do ukąszeń przez żmije?
- Zapobieganie ukąszeniu przez żmiję
Jakie żmije w Polsce są niebezpieczne?
W Polsce istnieje tylko jeden gatunek jadowitego węża – jest to żmija zygzakowata (łac. Vipera berus). Ma około 70-90 cm długości i charakterystyczną plamę na głowie w kształcie litery X, Y lub V, pionowe źrenice oraz zygzakowaty pasek od głowy do ogona (tzw. wstęga kainowa). Zdarzają się też żmije czarne, u których zygzak jest niewidoczny. Żmije mogą być szare (najczęściej), brązowe lub zielonkawe. Spotkanie z tym gadem nie wróży nic dobrego i najlepiej oddalić się, jeżeli dostrzeżemy w pobliżu węża z zygzakiem na grzbiecie.
fot. Żmija zygzakowata / Adobe Stock, MEDIAIMAG
Ukąszenie żmii – jak wygląda ślad?
Ślad po ukąszeniu żmii to dwa punktowe nacięcia skóry oddalone od siebie o maksymalnie 1 cm. Ranki mogą, ale nie muszą krwawić. Są to miejsca po wbiciu zębów jadowych przez żmiję. W obrębie ukąszenia mogą też wystąpić obrzęk, zaczerwienienie lub zasinienie.
fot. Ślad po ukąszeniu żmii / Adobe Stock, marketlan
Ukąszenie żmii – objawy
Jad żmii zygzakowatej zawiera mieszaninę toksyn (głównie hemotoksyn), które działają szkodliwe na krzepliwość krwi, układ nerwowy czy serce.
Możliwe objawy w miejscu ukąszenia przez żmiję to:
- dwie blisko położone ranki na skórze,
- pieczenie,
- ból,
- obrzęk (narastający i rozchodzący się),
- zaczerwienie,
- zasinienie,
- wybroczyny i pęcherze w cięższych przypadkach.
Mogą też wystąpić objawy ogólne:
- osłabienie,
- nudności, wymioty,
- ból brzucha,
- biegunka,
- poty,
- dreszcze,
- pragnienie,
- zaburzenia rytmu serca,
- ból głowy i zawroty głowy,
- zamazane widzenie lub inne problemy z oczami,
- problemy z oddychaniem,
- utrata przytomności.
Ukąszenie żmii zygzakowatej niekiedy odbywa się bez wstrzyknięcia jadu. Tzw. suche ukąszenie można podejrzewać, kiedy w ciągu 10 minut od zranienia nie pojawia się obrzęk czy zaczerwienie w miejscu ukąszenia. Suche ukąszenia to nawet ponad połowa przypadków. Jednak z racji tego, że trudno przewidzieć reakcję organizmu, każdy poszkodowany powinien pozostać pod obserwacją lekarza przynajmniej dobę.
Po jakim czasie pojawiają się objawy po ukąszeniu przez żmiję?
Objawy ukąszenia przez żmiję pojawiają się w ciągu kilku-kilkunastu minut. Jeżeli przez 10 minut nie wystąpi obrzęk lub zaczerwienie w miejscu zranienia, najprawdopodobniej nie doszło do wstrzyknięcia jadu.
Ukąszenie żmii – pierwsza pomoc
Poszkodowanego po ukąszeniu przez żmiję należy uspokoić, ponieważ stres może pogorszyć jego stan. Trzeba też wezwać karetkę lub udać się od razu do szpitala. Poza tym:
- Zdezynfekuj ranę lub chociaż przemyj ją wodą, najlepiej z mydłem.
- Przyłóż zimny okład, dzięki czemu zmniejszysz obrzęk.
- Ukąszone miejsce (kończynę) postaraj się unieruchomić, aby spowolnić przemieszczanie się jadu.
- Poruszaj się powoli.
Leczenie polega na podaniu surowicy przeciwko jadowi żmii – antytoksyny, która neutralizuje jad węża i przyspiesza powrót do zdrowia. Podaje się również zastrzyk przeciwtężcowy.
Ukąszenie żmii – czego nie robić?
Podczas udzielania pierwszej pomocy osobie ukąszonej przez żmiję, zdarzają się błędy. Oto czego nie wolno robić:
- nie wysysaj jadu,
- nie masuj i nie uciskaj miejsca ukąszenia,
- nie związuj kończyny,
- nie rozcinaj miejsca ukąszenia,
- nie podawaj alkoholu,
- nie podawaj leków bez decyzji lekarza.
Czy ukąszenie żmii jest śmiertelne?
Ukąszenia przez żmiję zygzakowatą na ogół nie są śmiertelne, i trzeba też dodać, że należą do rzadkości. Jednorazowa ilość wyprodukowanych przez żmiję toksyn wystarczy, by uśmiercić małego gryzonia, ale nie człowieka.
Największe zagrożenie dotyczy osób schorowanych, dzieci, seniorów, a także uczulonych na jad. Ryzyko groźnych następstw jest też większe gdy ukąszenie pojawiło się na głowie czy szyi.
Bardziej niebezpieczne są też ukąszenia, do których dochodzi wiosną, ponieważ w pęcherzykach jadowych węży po zimowym śnie znajduje się więcej nagromadzonego jadu.
Ciężka reakcja organizmu może prowadzić do niewydolności oddechowej lub wielonarządowej czy utraty przytomności.
Gdzie dochodzi do ukąszeń przez żmije?
W Polsce te gady występują na terenie całego kraju, chociaż częściej można je spotkać w górach (głównie w Bieszczadach). Żmije zygzakowate chętnie chowają się pod kamieniami, zwalonymi pniami drzew, między korzeniami oraz w norach gryzoni. Wybierają zazwyczaj siedliska wilgotne i chłodne: obrzeża lasów, zarośla, podmokłe polany i łąki, choć lubią też przebywać w miejscach nasłonecznionych. Żmije potrafią dobrze pływać.
Szybko się oddalają i nie kąsają bez powodu, gdy się zbliżymy, ale gdy mają ograniczone pole ucieczki albo są przestraszone gwałtownym ruchem, to atakują. Poprzedzają to głośnym syczeniem.
Jak zapobiegać ukąszeniu przez żmiję?
Pierwszy krok to właściwe rozpoznanie tego węża oraz zostawienie go w spokoju. Nie wolno żmii dotykać patykiem, a tym bardziej ręką czy nogą, kopać czy rzucać w nią czymkolwiek. Niektóre osoby wyposażają się w antytoksynę, gdy wybierają się w rejony o zwiększonym ryzyku, którą mogą przyjąć w razie ukąszenia. To jeszcze można zrobić:
- Jeśli zobaczysz żmiję, spokojnie wycofaj się lub obejdź ją szerokim łukiem.
- Pamiętaj o właściwej odzieży. Na szlaki zakładaj całkowicie zakryte i wysokie obuwie.
- Pilnuj, aby dzieci się nie oddalały, jeżeli przebywacie w miejscu występowania żmij.
- Załóż grube rękawice, gdy planujesz zbierać grzyby lub jagody w miejscach zagrożonych.
- Patrz pod nogi i przemieszczaj się powoli, jeżeli przebywasz w lesie, na łąkach, gdzie możesz spotkać żmiję.
Źródła:
K. Janicki, Turystyczny Poradnik Medyczny, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015,
pacjent.gov.pl
Czytaj także:
Ukąszenie osy – objawy łagodne i groźne, pierwsza pomoc, rumień po użądleniu [WYWIAD]
Jak wygląda ugryzienie pająka i co na nie stosować
Opuchlizna po ukąszeniu osy u dziecka i dorosłego – co robić
Giez - co robić, gdy ugryzie nas końska mucha?
Ugryzienie meszki – jak wygląda i czym je smarować? [ZDJĘCIA]
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
