Spis treści:
- Jesienna chandra – co to jest?
- Objawy jesiennej chandry
- Ile trwa jesienna chandra?
- Jesienna chandra w pracy
- Jesienna chandra a wiek
- Jesienna chandra a depresja sezonowa
- Sposoby na jesienną chandrę
Jesienna chandra – co to jest?
Terminu chandra używa się dla określenia rodzaju obniżenia nastroju, stanu przygnębienia, któremu towarzyszy pogorszenie koncentracji i zmęczenie. Objawy nie są jednak na tyle mocno nasilone, że niemal uniemożliwiają funkcjonowanie, tak jak to może mieć miejsce w przypadku sezonowej depresji czy klasycznej depresji. Chandra nie wymaga specjalistycznego leczenia, w przeciwieństwie do depresji.
Jesienna chandra występuje wyłącznie sezonowo, jak nazwa wskazuje, rozpoczyna się jesienią. Związana jest ściśle ze zmianą pory roku, mniejszą ekspozycją na promieniowanie słoneczne, obniżoną produkcją witaminy D, a zwiększoną produkcją melatoniny - hormonu, którego sekrecja wzrasta, gdy jest ciemno. Nadmiar melatoniny powoduje ospałość i apatię.
Objawy jesiennej chandry
Objawy jesiennej chandry to:
- rozdrażnienie,
- pogorszenie nastroju,
- problemy z koncentracją,
- zmiany apetytu,
- bóle lub zmęczenie mięśni,
- bóle głowy,
- obniżona chęć do podejmowania aktywności.
W przypadku chandry pojawiają się "lepsze i gorsze" momenty, przygnębienie nie jest tak samo głębokie i stałe. Obniżenie nastroju jest na poziomie takim, który umożliwia wykonywanie codziennych zadań.
Ile trwa jesienna chandra?
Jesienna chandra trwa zazwyczaj od kilku dni do 2-3 tygodni. W tym czasie prawie codziennie możesz odczuwać obniżenie nastroju i zmęczenie, jednak objawy nie są tak bardzo nasilone jak przy depresji. Ich natężenie w ciągu dnia jest zmienne i są momenty poprawy.
Jeżeli złe samopoczucie nie ustępuje w tym okresie, to warto zgłosić się do lekarza rodzinnego, aby skierował nas na badania kontrolne. Przyczyną obniżonego nastroju mogą być niedobory witamin i składników mineralnych, choroby tarczycy albo anemia, dlatego dobrze jest wykonać podstawową diagnostykę.
Jesienna chandra w pracy
Jesienna chandra często dopada nas w pracy. Przyczyniają się do tego różne czynniki, a szczególnie:
- zwiększenie obowiązków po okresie wakacyjnym,
- zmiana w zakresie obowiązków,
- nowe wyzwania, nowe cele związane z pracą,
- okres pourlopowy,
- trudniejsza sytuacja finansowa po wakacjach,
- krótsze dni,
- ograniczony dostęp do światła słonecznego,
- krótszy czas spędzany na świeżym powietrzu,
- ograniczenie aktywności fizycznej na świeżym powietrzu.
Na szczęście każdy może poprawić swoje samopoczucie w przypadku jesiennej chandry w pracy. Jeśli dokucza ci zmęczenie i przygnębienie, zrób sobie chociaż kilkunastominutową przerwę od obowiązków i przeznacz ją np. na spacer. W trakcie dnia poświęć chwilę na luźne rozmowy z kolegami z pracy, wspólną kawę lub wyjście na lunch. Postaraj się dobrze zaplanować pracę na stracie, aby uniknąć niepotrzebnego stresu.
Gdy odczuwasz pogorszenie koncentracji, rób częstsze przerwy w pracy. Do śniadaniówki zapakuj dobre, zdrowe i pełnowartościowe produkty. Jakościowe żywienie jest bardzo ważne dla dobrego samopoczucia. Pamiętaj o piciu wody, dzięki czemu może zapobiec bólowi głowy i zmęczeniu z odwodnienia.
Jesienna chandra a wiek
Jesienna chandra może dopaść każdego niezależnie od wieku, ale niektórzy mogą być bardziej narażeni na spadek nastroju i koncentracji w związku ze zmianą pory roku.
Osoby starsze, którym często dokuczają różne choroby, są podatniejsze na zmiany sezonowe, zwłaszcza że chłodniejsza aura za oknem powoduje, że częściej zostają sami w domu. Młodzi dorośli z kolei mogą mieć więcej obowiązków zawodowych i domowych w okresie powakacyjnym, stąd też skłonność do jesiennego spadku energii w tej grupie jest większa.
Warto dodać, że tzw. depresja sezonowa (SAD) jest najczęściej rozpoznawana u osób w wieku 18–30 lat i występuje cztery razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Mimo wszystko jest czymś innym niż chandra jesienna.
Jesienna chandra a depresja sezonowa
Sezonowa chandra może być mylona z depresją sezonową (inaczej sezonowym zaburzeniem afektywnym, ang. SAD) - chorobą, która wymaga specjalistycznego leczenia.
Jesienną chandrę od depresji odróżnia:
- czas trwania objawów - w przypadku chandry nastrój jest zmienny, przygnębienie może trwać kilka-, kilkanaście godzin, w depresji przygnębienie jest stałe, głębokie i trwa co najmniej 2 tygodnie, może utrzymywać się miesiącami,
- reakcja na otoczenie - łatwiej jest rozweselić osobę, która ma chandrę niż depresję; stan u osoby z depresją nie będzie się poprawiał po próbach rozweselenia, zachęcania do wyjścia; taką osobę przepełnia całkowite wycofanie, unikanie kontaktów społecznych i niska samoocena,
- objawy - jesienna chandra ogranicza się do przygnębienia, nie jest ono jednak paraliżujące i tak głębokie jak w depresji; w depresji występuje szereg innych objawów: napady lęku, obniżony napęd psychoruchowy (brak sił fizycznych i motywacji do działania), anhedonia (totalny brak odczuwania radości ze spraw, które wcześniej cieszyły), bezsenność lub nadmierna senność, poczucie winy, niska samoocena, myśli samobójcze,
- ocena swojego stanu - osoba z depresją traci dystans i odczuwa totalny smutek, nie widzi szans na poprawę, przy chandrze natomiast nastawienie do własnych przeżyć jest nieco bardziej pozytywne, obecna jest świadomość, że to jest stan przejściowy i się poprawi.
Depresja, również sezonowa, wymaga leczenia. Terapia depresji polega na pomocy psychologicznej lub przyjmowaniu leków, dlatego nie należy zwlekać z wizytą u lekarza.
Sposoby na jesienną chandrę
Na szczęście z chandrą jesienną można sobie poradzić. Przeważnie w uporaniu się z nią pomagają proste przyjemności, aktywność fizyczna oraz ruch na świeżym powietrzu. Oto nasze podpowiedzi.
Zioła na jesienną chandrę
Jednym ze sprawdzonych sposobów na jesienną chandrę jest dziurawiec zwyczajny. Jego działanie zostało potwierdzone klinicznie. Wiadomo, że reguluje w organizmie poziom serotoniny, czyli tzw. hormonu szczęścia. Dzięki temu nasz nastrój się poprawia.
Dziurawiec można stosować w postaci tabletek albo naparu. Stosując dziurawiec, należy jednak unikać ekspozycji słonecznej, ponieważ zioło to zwiększa wrażliwość skóry na promieniowanie i może powodować jej przebarwienia.
Promienie na lepszy nastrój
Fototerapia to jedna z najskuteczniejszych metod walki z jesienną chandrą. Polega na poddawaniu się działaniu światła w specjalnych gabinetach do tego przeznaczonych. Pacjent naświetlany jest lampami emitującymi białe światło, zwykle o natężeniu ok. 7000 luksów. Takie zabiegi będą skuteczne, jeśli korzystamy z nich 2–3 razy w tygodniu przez około 30 minut, najlepiej w godzinach porannych.
Szacuje się, że skuteczność fototerapii wynosi ponad 80%. Można wzmóc działanie profesjonalnych zabiegów, doświetlając się w domu. W wielu sklepach lub przez internet można kupić lampę do fototerapii emitującą jasne, sztuczne światło, które pomaga zrekompensować brak słonecznego.
Warto wiedzieć, że światło też można przedawkować, dlatego należy stosować urządzenie zgodnie z zaleceniami producenta. I jeszcze jedna prosta rada: warto rozsunąć zasłony i wpuszczać do mieszkania nawet najmniejsze promienie światła. To wpłynie kojąco na wszystkich domowników.
Rozgrzewanie w saunie na chandrę
Przebywanie w cieple w chłodne jesienne dni to sama przyjemność - zwiększa się wydzielanie hormonów szczęścia, które przydadzą się, gdy mamy jesienną chandrę. Podobnie, choć nieco słabiej, zadziałać może ciepła kąpiel czy wypicie gorącej herbaty z rozgrzewającymi goździkami lub wklepanie w stopy kremu z dodatkiem imbiru.
Dieta na jesienną chandrę
Niektóre składniki pokarmowe zawierają substancje, które wpływają korzystnie na samopoczucie, więc złagodzą objawy jesiennej chandry. Dlatego jesienią dobrze jest wprowadzić do menu np.:
- orzechy brazylijskie - są bogate w selen, który zapobiega popadaniu w zły nastrój; wystarczy 5–6 orzechów dziennie,
- gorzką czekoladę (przynajmniej 70% kakao) - działa kojąco na układ nerwowy dzięki zawartości magnezu; by podtrzymać dobry nastrój wystarczą 3 kostki dziennie,
- ryby morskie i chude mięso - zawierają aminokwasy, które biorą udział w procesach uwalniania serotoniny,
- produkty zbożowe z pełnego przemiału - zawierają węglowodany złożone, które poprawiają pracę mózgu oraz witaminy z grypy B niezbędne dla równowagi systemu nerwowego.
Czytaj więcej: Jesienna chandra - co jeść na śniadanie.
Aktywność fizyczna
Regularny ruch jest doskonałym lekiem na jesienną chandrę. Wszystko dzięki procesom fizjologicznym, które wyzwala. Jeśli jesteśmy aktywni, to nasz wewnętrzny system obronny „walcz lub uciekaj” staje się mniej reaktywny. Innymi słowy, nasza wrażliwość na negatywne bodźce, takie jak stres czy przygnębienie, spada. Jeszcze skuteczniej zadziała ruch na świeżym powietrzu, najlepiej, gdy świeci słońce.
Zapachy na jesienny smutek
Najlepiej na jesienną chandrę wpływają: zapach cynamonu, pomarańczy, grejpfruta i mandarynki. Najprościej jest po prostu zapalić pachnącą świecę albo rozpylić wodę z dodatkiem olejku.
Można również użyć specjalnego kominka do aromaterapii. Kojąco zadziała również pachnąca kąpiel. Należy wlać do wanny ciepłą wodę i dodać do niej kilka kropel olejku uspokajającego (np. z lawendy). Po kąpieli można spłukać ciało chłodną wodą.
Treść artykułu pierwotnie została opublikowana 06.11.2012.
Czytaj także:
Depresja lękowa – objawy i leczenie
Depresja maskowana - jak ją rozpoznać i leczyć?
Wpływ depresji na wygląd – co się zmienia u chorego?
Zioła na depresję. Jak sobie radzić z obniżeniem nastroju bez leków?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
