Spis treści:
- Czym jest przesilenie jesienne?
- Przyczyny przesilenia jesiennego
- Objawy przesilenia jesiennego
- Kiedy zaczyna się przesilenie jesienne?
- Jak długo trwa przesilenie jesienne?
- Sposoby na przesilenie jesienne
Czym jest przesilenie jesienne?
Przesilenie jesienne jest to potoczne określenie zespołu objawów z dominującym obniżeniem nastroju i pogorszeniem koncentracji w okresie zmiany pory roku z lata na jesień. Przesilenie jesienne nie jest na razie fachowym określeniem i w klasyfikacjach chorób nie ma takiego terminu, mimo to wiele osób skarży się na pogorszenie samopoczucia, gdy rozpoczyna się jesień. Dni stają się wtedy coraz krótsze, robi się chłodniej, częściej łapiemy infekcje – z pewnością niektórzy z nas będą w tym czasie odczuwać pogorszenie samopoczucia.
Przyczyny przesilenia jesiennego
Jak wiadomo, dostęp do światła ma bardzo silny wpływ na działanie naszego mózgu, zegar biologiczny, aktywność neuroprzekaźników, a także odporność. Zmiany w kalendarzu powodują zmiany w działaniu organizmu, na które pewne osoby są bardziej podatne, stąd mogą odczuwać dolegliwości przesilenia jesiennego bardziej niż inni. Naukowcy odkryli, że nawet przebieg niektórych zaburzeń psychicznych może zależeć od sezonowości (np. depresji i choroby afektywnej dwubiegunowej). Dotyczy to zwykle dwóch momentów w roku, przesilenia jesiennego i przesilenia wiosennego.
Do wystąpienia przesilenia jesiennego może przyczyniać się też niedobór witamin i składników mineralnych po lecie, które regulują nastrój (spożywamy mniej świeżych owoców i warzyw; spada w organizmie poziom witaminy D, która jest produkowana pod wpływem promieni słonecznych). Z drugiej strony sięganie po niezdrowe przekąski i zajadanie chandry też pogłębia problem, zamiast dodawać nam chęci do życia.
Kolejnym powodem może być stres związany ze zmianami, do których dochodzi w tym czasie. Nie bez znaczenia jest też to, że rzadziej spędzamy aktywnie czas na świeżym powietrzu. Warto też pamiętać, że jesienią uaktywniają się niektóre alergie wziewne (np. uczulenie na zarodniki pleśni oraz roztoczy), co może powodować zmęczenie, osłabienie i niepokój (więcej: jesienne alergie).
Objawy przesilenia jesiennego
Główne objawy przesilenia jesiennego to pogorszenie nastroju i koncentracji, a także zmęczenie występujące codziennie przez co najmniej kilka lub kilkanaście dni. W związki z tym pojawiają się trudności w codziennym funkcjonowaniu i wykonywaniu zadań. Zaniepokoić powinno nas zwłaszcza to, że mimo przespania nocy czujemy się źle i nie mamy na nic siły. Jest to sygnał, że organizm jest osłabiony i potrzebuje dodatkowego wsparcia (więcej: ciągłe zmęczenie - objaw groźnej choroby?). Objawy przesilenia jesiennego mogą obejmować zarówno symptomy dotyczące psychiki, jak i funkcjonowania ciała.
Objawy przesilenia jesiennego – dotyczące psychiki
- senność,
- spadek nastroju, smutek,
- zwiększona potrzeba snu, niechęć do wstania z łóżka po przespanej nocy,
- obniżona motywacja do wykonywania codziennych zadań,
- problemy z koncentracją,
- drażliwość, niepokój,
- chwiejność emocjonalna,
- zaburzenia apetytu (zwiększona lub zmniejszona chęć na jedzenie).
Objawy przesilenia jesiennego – somatyczne
- spadek energii fizycznej,
- bóle mięśni,
- ból stawów,
- problemy żołądkowo-jelitowe,
- spadek odporności (częstsze infekcje),
- nasilenie się chorób skóry.
Kiedy zaczyna się przesilenie jesienne?
Objawy przesilenia jesiennego możemy odczuwać w okolicy równonocy jesiennej, która przypada zwykle między 21 a 24 września (w tym roku 22 września). Oczywiście jest to przybliżony termin. Przesilenie jesienne może występować przed równonocą lub po niej.
Jak długo trwa przesilenie jesienne?
Objawy przesilenia jesiennego na ogół utrzymują się około 2-3 tygodni. Większość z nich pojawia się codziennie i utrudnia wykonywanie zadań. Dolegliwości powinny ustępować z czasem, gdy organizm zaadaptuje się lepiej do zmian w otoczeniu.
Dlaczego przesilenie jesiennie nie ustępuje?
Jeżeli obniżenie nastroju nie ustępuje w ciągu 3 tygodni, należy poszukać innej przyczyny. Być może problemem jest depresja sezonowa (SAD, Seasonal Affective Disorder), która jest cięższym zaburzeniem. Za wydłużanie się objawów może odpowiadać też niedobór witamin i składników mineralnych (np. witaminy D, żelaza), a także niektóre stany chorobowe (np. anemia). Zmęczenie i senność świadczą niekiedy o niedoczynności tarczycy, mogą też wskazywać na depresję. Gdy objawy przeciągają się w czasie, warto zacząć od wykonania podstawowych badań krwi, jak morfologia, hormony tarczycy (TSH, fT4), elektrolity czy glukoza na czczo.
Sposoby na przesilenie jesienne
Aby zmniejszyć objawy jesiennego przesilenia, warto po prostu bardziej w tym okresie o siebie zadbać i zaakceptować, że mamy chwilowy spadek energii. Dobrze jest odpuścić sobie w tym czasie część obowiązków, jeśli to możliwe, a także więcej czasu przeznaczyć na odpoczynek i relaksujące aktywności, jak spacer po lesie.
W prawidłowym funkcjonowaniu organizmu pomaga zdrowa dieta i picie odpowiedniej ilości wody. Niebagatelne znaczenie ma kontakt z bliskimi, dzięki czemu nie będzie nam doskwierać samotność. Pamiętajmy o suplementacji witaminy D, którą należy przyjmować od września do kwietnia, czyli w okresie ograniczonej ekspozycji słonecznej.
Więcej sposobów na jesienny smutek:
- Sięgnij po probiotyki (np. kiszonki, kefir). Prawidłowa mikroflora jelit sprzyja wydzielaniu serotoniny (hormonu szczęścia) i wspomaga odporność.
- Korzystaj ze słońca. Jak tylko pogoda pozwala, osłaniaj jak najwięcej ciała i eksponuj je na słońce. To spowoduje produkcję witaminy D.
- Wysypiaj się. Staraj się spać co najmniej 7-8 godz., kładź się spać o stałej porze.
- Weź rano chłodny prysznic. Pobudzisz krążenie i przygotujesz organizm na chłodniejsze temperatury.
- Unikaj kofeiny, papierosów i nadmiaru alkoholu.
- Wykonaj podstawowe badania (morfologię, elektrolity, witamina D), które pozwolą ocenić, czy twój organizm potrzebuje dodatkowego wsparcia np. suplementacji lub zmiany diety. W razie niedoborów poproś lekarza o właściwą suplementację.
- Regularnie uprawiaj aktywność fizyczną. Najlepiej co najmniej 30 minut umiarkowanych ćwiczeń dziennie.
Jeżeli te domowe środki zaradcze nie pomagają, nie wahaj się skorzystać z pomocy psychoterapeuty. Być może za zmęczeniem i gorszym nastrojem stoi poważniejszy problem niż chwilowa zmiana aury. Skontaktuj się ze specjalistą zwłaszcza wtedy, gdy objawy są uciążliwe albo nie ustępują.
Czytaj także:
Jesienna chandra – jak sobie z nią radzić i czym się różni od sezonowej depresji
Oczy przy depresji wyglądają inaczej. Choroba wpływa też na sylwetkę, mimikę i sposób mowy
Ból w depresji - kiedy mija, co może boleć przy tej chorobie? Leczenie bólu w depresji
Gdzie szukać pomocy przy depresji? Lista miejsc i telefonów zaufania
Nerwica - objawy nerwicy lękowej, żołądka, serca, natręctw, wegetatywnej
Obalamy mity: 10 nieprawdziwych i popularnych opinii o depresji
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
