Bąblowica występuje rzadko, jednak specjaliści alarmują, że z roku na rok zwiększa się liczba pacjentów, u których diagnozuje się chorobę. Nie jest to najłatwiejsze, ponieważ latami może nie dawać żadnych objawów.
Spis treści:
- Przyczyny i rodzaje bąblowicy
- Objawy bąblowicy
- Rozpoznanie bąblowicy
- Powikłania bąblowicy
- Leczenie bąblowicy
- Co robić, aby się nie zarazić bąblowicą?
Przyczyny i rodzaje bąblowicy
Chorobę wywołuje tasiemiec bąblowcowy, zazwyczaj z gatunku E. granulosus lub E. multilocularis. Jego głównymi żywicielami są zwykle leśne zwierzęta, głównie lisy, które wydalają jaja pasożyta wraz z kałem. Właśnie w ten sposób trafia on do lasu. Zdarza się, że roznoszą go również inne zwierzęta. Wyróżniamy dwa rodzaje bąblowicy.
Bąblowica jednojamowa (echinokokoza)
Występuje na całym świecie, jednak najpopularniejsza jest na terenach wiejskich. W Polsce odnotowuje się kilkadziesiąt przypadków bąblowicy jednojamowej rocznie. Wywołuje ją tasiemiec E. granulosus, którego ostatecznym żywicielem są psy (rzadziej wilk, lis, kot). Żywicielami pośrednimi są owce i świnie, a przypadkowo również człowiek.
Pies zaraża się bąblowicą poprzez zjedzenie zakażonego mięsa, głównie świń. Człowiek z kolei zarazić się może pasożytem przez zwykły kontakt z pupilem, ponieważ jaja bąblowicy mogą znajdować się nawet na jego sierści. Do organizmu człowieka trafiają przez układ pokarmowy.
U większości pacjentów diagnozuje się bąblowicę jednojamową na podstawie wykrycia torbieli przeważnie w wątrobie (60% przypadków) lub w płucu (20%), mózgu, kości i innych miejscach. Torbiel wypełniona płynem jest miejscem osadzenia się larwy tasiemca w organizmie. Przez wiele lat chory może nie odczuwać żadnych symptomów, a torbiel może osiągać zdumiewające rozmiary: nawet 20-30 cm. Zdarza się, że samoistnie zanika.
Bąblowica wielojamowa (alweokokoza)
Występuje głównie na półkuli północnej - w Europie, w Azji i w części Afryki. W Polsce jest rzadziej notowana, choć coraz częściej. Przenoszą ją lisy - arktyczne i pospolite. U człowieka pasożyt pierwotnie lokuje się w wątrobie (99% przypadków). Ten rodzaj bąblowicy charakteryzuje długi okres bezobjawowy, nawet 15-letni. Jest to też groźniejsza niż bąblowica jednojamowa, prostsza postać choroby.
W rezultacie dochodzi do powstania grupy drobnych torbieli w wątrobie (każda ma wielkość 0,5-10 mm). Struktura torbielowata wrasta w miąższ wątroby, stopniowo niszcząc narząd. Większość przypadków zakażenia bez odpowiedniego leczenia, kończy się śmiercią.
Objawy bąblowicy
Pasożyt bąblowicy może się rozwijać niezauważenie przez kilka lub kilkanaście lat. Bardzo trudno go zdiagnozować, ponieważ choroba przez pewien czas przebiega bezobjawowo.
Przebieg oraz objawy bąblowicy zależą od ilości i rozmiarów torbieli, a także ich nacieków do innych narządów i układów. Jakiekolwiek symptomy choroby zwykle pojawiają się dopiero w przypadku, gdy torbiele są duże lub liczne. Objawy bąblowicy są mało charakterystyczne i w łatwy mogą zostać pomylone z rozwijającym się nowotworem lub chorobami wątroby.
Możliwe objawy bąblowicy to:
- dyskomfort w nadbrzuszu, w okolicy pod żebrami z prawej strony,
- ból w klatce piersiowej,
- plucie krwią,
- kaszel i duszności,
- zaburzenia czynności nerek,
- krew w moczu,
- żółtaczka,
- zapalenie dróg żółciowych,
- powiększenie śledziony,
- niewydolność wątroby,
- powiększona wątroba.
Rozpoznanie bąblowicy
Bąblowicę można rozpoznać na podstawie:
- badań serologicznych - oznaczenia przeciwciał we krwi za pomocą testu ELISA i potwierdzającego badania Western blot,
- badań cytologicznych i histopatologicznych - podczas analizy płynu pobranego z torbieli można wykryć fragmenty pasożyta lub antygen, będący ostatecznym potwierdzeniem obecności tasiemca.
- pomocne są również badania obrazowe ukazujące charakterystyczną torbiel lub nacieki, jak badanie USG, RTG klatki piersiowej, tomografia lub rezonans magnetyczny.
Zdarza się, że choroba zostaje przypadkowo wykryta podczas badania USG lub RTG. W zaawansowanej chorobie pacjent zwykle zgłasza się z żółtaczką, problemami z nerkami lub powiększoną wątrobą.
Powikłania bąblowicy
Bąblowica może prowadzić do wielu powikłań. Różnią się w poszczególnych postaciach choroby.
Głównymi niepożądanymi konsekwencjami bąblowicy jednojamowej są: zakażenie bakteryjne torbieli, wstrząs anafilaktyczny (w wyniku rozerwania torbieli, wydostania się bąblowca i rozsiewu pasożyta w organizmie), a także ucisk torbieli na inne organy.
Bąblowica wielojamowa może prowadzić do innych powikłań, z których najczęstsze to przerzuty do innych narządów, marskość wątroby i jej niewydolność, zapalenie dróg żółciowych, wyniszczenie organizmu i nadciśnienie wrotne. Ten rodzaj bąblowicy również może wywołać zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny.
Leczenie bąblowicy
Leczenie bąblowicy zależy od ilości, wielkości oraz ulokowania torbieli.
Te większe i niebezpiecznie położone (np. uciskające inne organy) zwykle kwalifikuje się do usunięcia chirurgicznego, a następnie leczenia farmakologicznego. Podaje się lek przeciwpasożytniczy o nazwie albendazol. Gdy nie ma możliwości chirurgicznego leczenia albo nastąpił nawrót choroby po operacji, wykonuje się zabieg metodą PAIR. Polega on na nakłuciu torbieli, aspiracji treści, wstrzyknięcia do środka roztworu chlorku sodu lub etanolu i ponownej aspiracji. Niektórym pacjentom podawany jest wyłącznie albendazol, bez usuwania torbieli.
Bąblowica jednojamowa zwykle leczy się dobrze. Rokowanie bąblowicy wielojamowej przede wszystkim zależy od rodzaju zajętych organów i stopnia zmian. Należy dodać, że leczenie bąblowicy odbywa się wyłącznie w ośrodkach specjalistycznych.
Co robić, aby nie zarazić się bąblowicą?
W ramach zapobiegania zakażeniu bąblowicą należy zachować podstawowe zasady higieny. Konieczne jest częste mycie rąk oraz, co najważniejsze, spożywanych produktów. Niedopuszczalne jest jedzenie owoców lub warzyw prosto z lasu czy krzaka.
W przypadku osób posiadających domy w pobliżu lasu lub terenów, gdzie przebywają dzikie zwierzęta, konieczne jest odpowiednie zabezpieczenie posesji, tak aby dzikie zwierzęta nie dostały się np. na teren ogrodu.
Osoby, które posiadają psa, powinny zadbać o swojego pupila. Konieczne jest systematyczne odrobaczanie czworonoga. Z kolei po każdym kontakcie z obcym psem lub kotem należy dokładnie umyć ręce.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 30.01.2020.
Więcej na temat pasożytów:
Tasiemiec - po czym poznać zarażenie?
Owsiki u dzieci i dorosłych - rozpoznanie, objawy, leczenie
Glista ludzka - jak sprawdzić czy jest się nosicielem?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
