Biegunka, czyli częstsza niż zwykle potrzeba oddawania stolca, zazwyczaj o zmienionej płynności, to stan, który mogą wywołać m.in.: wirusy, bakterie, zatrucie pokarmowe czy stres. Biegunka może być szczególnie niebezpieczna dla dzieci – szybko prowadzi bowiem do odwodnienia, co może nawet skutkować śmiercią. Jak powinniśmy postępować, gdy się pojawi? Czy biegunka w ciąży może być groźna dla płodu? Na te i inne pytania odpowiedział nam pediatra dr n. med. Paweł Grzesiowski.
Spis treści:
- Przyczyny biegunki
- Jak leczyć biegunkę u dziecka?
- Co jeść w trakcie biegunki?
- Czym grozi odwodnienie?
- Czy musimy znać etiologię biegunki przy leczeniu?
- Czy biegunka u dzieci różni się czymś od tej u dorosłych?
- Jak rodzice mogą przeciwdziałać biegunce przed wizytą u lekarza?
- Jak wybrać dobry preparat przeciwbiegunkowy?
- Biegunka w ciąży
Jakie mogą być przyczyny biegunki?
Dr n. med. Paweł Grzesiowski: Biegunka to uciążliwe zaburzenie funkcji jelit, które może być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak: wirusy, bakterie, błędy dietetyczne, zatrucia pokarmowe, przyczyny o podłożu psychologicznym czy hormonalnym. Biegunka u dziecka najczęściej jest efektem zakażeń wirusowych, bakteryjnych albo pasożytniczych.
Biegunki infekcyjne najczęściej szerzą się przez brudne ręce i skażone przedmioty. Dlatego właściwa higiena rąk, mycie ich po zabawie, po skorzystaniu z toalety i przed posiłkami to ważne wskazówki dla rodziców.
W jaki sposób należy leczyć biegunkę u dziecka?
Leczenie biegunki u dziecka powinno być kompleksowe: obejmować nawadnianie, czyli uzupełnianie utraconych płynów. Możemy realizować je zarówno specjalnymi preparatami, jak i wodą. To także uzupełnianie elektrolitów, za pomocą konkretnych preparatów dostępnych najczęściej w aptekach, bez recepty.
Domowe leczenie biegunki to również dieta, czyli eliminowanie ciężkostrawnych pokarmów i wprowadzenie probiotyków oraz zastosowanie kompleksowo działającego preparatu przeciwbiegunkowego, który będzie chronił jelito, neutralizował toksyny i jednocześnie eliminował podrażnienie, czy stan zapalny. Takie działanie osłaniające i przeciwzapalne, niezależnie od przyczyny, będzie skracało czas trwania biegunki.
Wspomniał Pan o diecie. Co więc jeść w trakcie biegunki?
Podczas biegunki dziecko powinno otrzymywać pokarmy i produkty spożywcze, które jadło przed jej wystąpieniem z ograniczeniem surowych owoców, warzyw, słodyczy i nabiału. Można podawać gotowane chude mięso, gotowane warzywa, ryż, ziemniaki, pieczywo.
Należy karmić dziecko mniejszymi porcjami, ale częściej. W trakcie biegunki nie wolno dziecka głodzić (dłuższe przerwy między posiłkami > 4h).
Ponadto, dbając o nawodnienie organizmu dziecka, należy podawać mu tzw. doustny płyn nawadniający, który przygotowuje się poprzez rozpuszczenie w przegotowanej, schłodzonej wodzie elektrolitów – odpowiednie produkty do rozpuszczenia można kupić bez recepty w każdej aptece.
Jeśli nie są one dostępne, można zaproponować dziecku inne powszechnie dostępne płyny (np. lekko osłodzona woda, rozcieńczona herbatka, lekko osolony wywar z warzyw). Nie zaleca się natomiast podawania słodzonych soków owocowych i napojów gazowanych, ponieważ ze względu na dużą zawartość cukru mogą nasilać biegunkę.
Wiemy już, że przy biegunce trzeba się nawadniać. A czym grozi odwodnienie?
Woda jest niezbędna do wszelkich procesów metabolicznych, które odbywają się w organizmie, dlatego też odwodnienie jest bardzo poważnym stanem zagrożenia zdrowia lub nawet życia dziecka. Utrata powyżej 5% masy ciała w trakcie biegunki jest już poważnym stanem wymagającym nawadniania dożylnego w warunkach szpitalnych.
Odwodnienie prowadzi do niewydolności nerek, niewydolności oddechowej, a nawet do poważnych zaburzeń funkcjonowania mózgu i może grozić śmiercią – dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze wprowadzenie preparatów przeciwbiegunkowych, które skutecznie skrócą czas trwania biegunki.
Czy przewlekła biegunka jest groźna dla zdrowia?
Czy musimy znać etiologię biegunki przy leczeniu?
Biegunka w początkowym okresie przebiega bardzo podobnie niezależnie od przyczyny. Czynnik sprawczy biegunki będzie można poznać dopiero po badaniach wirusologicznych lub bakteriologicznych kału. Dlatego w pierwszej fazie powinniśmy zawsze postępować podobnie, a więc stosować kompleksowe postępowanie przeciwbiegunkowe.
Jak leczyć biegunkę podróżnych?
Czy biegunka u dzieci różni się czymś od tej u dorosłych?
Biegunka u dzieci prowadzi dużo szybciej do odwodnienia i utraty elektrolitów niż biegunka u dorosłych, co zagraża szybszym rozwojem powikłań, w tym niewydolnością nerek, uszkodzeniem mózgu. Jelito u dzieci ulega szybciej uszkodzeniu przez stan zapalny i toksyny bakteryjne, dlatego objawy biegunki pojawiają się w krótszym czasie i są bardziej nasilone. Z tego względu leczenie biegunki powinno być bardziej intensywne u dzieci.
Jak rodzice mogą przeciwdziałać biegunce przed wizytą u lekarza?
Rola rodziców jest bardzo istotna. Przed udaniem się do lekarza powinni bardzo czujnie monitorować stan dziecka, oceniać jego stopień odwodnienia, uzupełniać płyny, włączyć dietę. Są w stanie zrobić to sami jeszcze zanim pojawi się zalecenie lekarskie. Mogą także sięgnąć po uniwersalny, bezpieczny preparat, dopuszczony do stosowania u dzieci, który będzie skracał cały czas trwania biegunki, czyli powodował zmniejszenie liczby stolców, a przez to zmniejszenie ryzyka odwodnienia.
Kiedy z biegunką trzeba iść do lekarza?
Jak wybrać taki preparat przeciwbiegunkowy?
Dzieci to bardzo wymagający pacjenci, ponieważ, po pierwsze nie łykają tabletek ani kapsułek, a po drugie bardzo duże znaczenie ma konsystencja i smak preparatu, który musimy im podać. Preparaty, które stosujemy u dzieci, muszą więc uwzględniać liczbę stosowanych dawek, których powinno być w miarę jak najmniej w ciągu doby.
Po drugie preparaty powinny być płynne, bo takie będzie najłatwiej przyswoić dziecku czy niemowlęciu. I wreszcie smak powinien być neutralny lub wręcz przyjazny dla dziecka.
Wśród preparatów przeciwbiegunkowych warto rozważyć te, które zawierają składniki dopuszczone do stosowania u niemowląt (np. tanina). Te, które stosujemy u dzieci, muszą bowiem posiadać dopuszczenie dla wieku dziecka, które ma być leczone. Muszą być też bezpieczne.
Panie doktorze, ostatnią kwestią, jaką chciałybyśmy poruszyć, jest biegunka w ciąży. Czym się charakteryzuje, czy może zagrażać dziecku, jak ją leczyć, o czym powinna pamiętać ciężarna?
Biegunka infekcyjna w ciąży może być poważnym zagrożeniem dla kobiety, jak i dla płodu. Najpoważniejszym powikłaniem jest przedwczesny poród z powodu zakażenia matki lub płodu.
Odwodnienie u matki i utrata elektrolitów może doprowadzić do zaburzeń czynności serca, zaburzeń rozwojowych u płodu, a nawet poronienia.
Leczenie biegunki u ciężarnej obejmuje te same zasady, jak w innych grupach pacjentów. Natomiast szczególnie ważne jest, aby wszystkie stosowane preparaty były bezpieczne dla kobiety w ciąży i dla płodu.
Zobacz też:
Dlaczego biegunka bywa wodnista i kupa innych faktów. Nie czytaj przy jedzeniu!
Leki, jedzenie czy choroba? Co mogło wywołać biegunkę i ile ona potrwa?
Na rynku dostępnych jest wiele różnych produktów antybiegunkowych. Istotne jest, aby wybrać ten odpowiedni dla dziecka. Najlepiej, aby był w formie bezsmakowych saszetek, których zawartość można rozpuścić w wodzie (np. Tasectan).
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
