Spis treści:
- Czym jest kamica nerkowa?
- Przyczyny kamicy nerkowej
- Objawy kamicy nerkowej
- Diagnostyka kamicy nerkowej
- Leczenie kamicy nerkowej
- Zapobieganie kamicy nerkowej
- Rokowania w kamicy nerkowej
Kamica nerkowa – co to takiego?
Kamica nerkowa to obecność w drogach moczowych tzw. kamieni nerkowych. Kamieniami nerkowymi nazywa się nierozpuszczalne złogi, które powstają przez wytrącanie się substancji chemicznych zawartych w moczu, gdy ich stężenie przekracza próg rozpuszczalności. Związki chemiczne, które najczęściej tworzą kamienie nerkowe, to:
- szczawian wapnia,
- rzadziej: fosforany wapnia, szczawian magnezu, cystyna, struwit i kwas moczowy.
Chociaż nazwa sugeruje, że kamienie odkładają się w samych nerkach, to jednak do powstawania złogów dochodzi poza miąższem nerek, począwszy od kielichów nerkowych, miedniczek nerkowych i idąc coraz niżej w moczowodach i pęcherzu moczowym.
Złogi najczęściej powstają w kielichach i miedniczce nerkowej. Kamienie rosną systematycznie i w zależności od swojej wielkości mogą swobodnie przedostawać się do pęcherza lub zostają uwięzione w układzie kielichowym nerek. Wtedy ich koncentryczny kształt może zostać zmieniony. Kamienie, które wypełniają całą miedniczkę nerek, dostosowując się do jej kształtu, nazywane są kamieniami odlewowymi, ponieważ wyglądają jak „odlew” miedniczki nerki.
Kamienie mogą zostać wydalone wraz z moczem. Te, które utkwiły w drogach moczowych, mogą prowadzić m.in. do uszkodzenia nerki.
Jakie są przyczyny kamicy nerkowej?
Do powstania kamieni nerkowych potrzebna jest przynajmniej jedna z trzech głównych przyczyn powstawania kamicy nerkowej, jednak najczęściej obserwuje się ich współwystępowanie w różnym nasileniu. Do czynników sprzyjających powstawaniu kamicy nerkowej zaliczamy:
- zwiększone stężenie w moczu określonych substancji chemicznych, tzw. litogennych (szczawianów, wapnia, fosforanów, kwasu moczowego, cystyny),
- zastój moczu,
- zakażenie układu moczowego (ZUM).
Jakie są objawy kamicy nerkowej?
W większości przypadków kamica nerkowa ma przebieg bezobjawowy. Pojedyncze lub nieliczne, niewielkie kamienie, wytworzy większość z nas do 60. roku życia. Pacjenci u których kamienie ulokują się w moczowodzie, mogą mieć objawową kamicę nerkową.
Głównym objawem kamicy nerkowej jest napad kolki nerkowej - to silny ból w okolicy lędźwiowej, promieniujący w dół, do zewnętrznych narządów płciowych, a nawet niżej do wewnętrznej części ud. W przypadku utkwienia złogu w cewce moczowej, ból koncentruje się nad spojeniem łonowym.
Inne możliwe objawy to: nudności, wymioty, gorączka, skąpomocz, parcie na mocz, częste oddawanie moczu, krwiomocz, dreszcze, ból przy opukiwaniu okolicy nerki.
Jak wygląda diagnostyka kamicy nerkowej?
Często kamicę nerkową można rozpoznać przypadkowo, wykonując badania obrazowe jamy brzusznej (USG jamy brzusznej, RTG, tomografię). W przebiegu kamicy nerkowej objawy - szczególnie napad kolki nerkowej - są na tyle charakterystyczne, że badania obrazowe są uzupełnieniem diagnostyki.
W diagnostyce stosuje się badanie ogólne moczu. W 3/4 przypadków występuje krwinkomocz lub krwiomocz.
Badania obrazowe wykonuje się w celu wykrycia złogów i oceny poszerzenia dróg moczowych oraz czynności nerek. Oprócz podstawowych badań, jak RTG i USG, wykonuje się niekiedy spiralną tomografię, a także badanie obrazowe z podaniem środka cieniującego (tzw. kontrastu) – urografię.
Leczenie kamicy nerkowej
Leczenie bólu w kamicy nerkowej polega na podawaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i rozkurczowych. W zależności od nasilenia dolegliwości stosuje się:
- przy mniej nasilonym bólu: paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne, kodeinę, leki rozkurczające (jak drotaweryna, hioscyna),
- przy silnym bólu: niesteroidowe leki przeciwzapalne, opioidy (np. tramadol, siarczan morfiny), leki rozkurczające.
Leczenie inwazyjne ukierunkowane jest na rozbijanie złogów, ich usunięcie lub nawet usunięcie nerki. Stosuje się:
- litotrypsję pozaustrojową (ESWL) - kruszenie złogów falami uderzeniowymi,
- nefrolitotrypsja przezskórna (PCNL) - usunięcie złogu za pomocą endoskopu wprowadzanego bezpośrednio do układu kielichowo-miedniczkowego,
- litotrypsja ureterorenoskopowa (URSL) - usunięcie złogu za pomocą endoskopu wprowadzanego przez cewkę moczową,
- operacyjne usunięcie złogu, w rzadkich przypadkach całej nerki.
Leczenie przyczynowe kamicy nerkowej jest ustalane na podstawie określonych czynników powodujących powstawanie złogów. To odpowiednia podaż płynów, określona dieta oraz środki farmakologiczne oddziałujące na substancję tworzącą złogi (np. cholestyramina wiąże szczawiany w jelicie, cytrynian potasu zwiększa wydalanie cytrynianów).
Zapobieganie kamicy nerkowej
Zapobieganie kamicy nerkowej opera się przede wszystkim na:
- piciu znacznych ilości płynów (powyżej 2 litrów dziennie),
- unikaniu jedzenia/picia produktów zawierających składnik złogów,
- ograniczenie soli (maks. 1 łyżeczka dziennie).
Rokowania w kamicy nerkowej
Kamica nerkowa jest stanem ze skłonnością do nawrotów. W przypadku wykrycia kamicy nerkowej przypadkowo (np. wykrycie złogów w badaniu USG), u co drugiej osoby wystąpią objawy w ciągu kolejnych 5 lat.
Szanse na to, że po wystąpieniu epizodu kolki nerkowej, kamica da ponownie o sobie znać w ciągu roku, wynoszą ok. 15%, w ciągu 5 lat - do 40% i w ciągu 10 lat - ok. 50% , jeśli pacjent nie podjął profilaktyki.
Rokowanie jest najlepsze w przypadku wczesnego wykrycia kamicy nerkowej i stosowania się do zaleceń leczenia przyczynowego.
Więcej na temat zdrowia nerek:
Nerki – objawy i funkcje
Co jest dobre na nerki - 10 sposobów na zachowanie nerek w dobrej formie
Ból nerek to sygnał wielu chorób. Jak go rozpoznać i co oznacza?
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (ostra i przewlekła) = objawy, dieta, leczenie
Jak dbać o nerki w cukrzycy?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
