Spis treści:
- Przyczyny koksartrozy (zwyrodnienia stawu biodrowego)
- Objawy koksartrozy
- Leczenie koksartrozy
- Ćwiczenia dla osób ze zwyrodnieniem stawu biodrowego
Przyczyny koksartrozy (zwyrodnienia stawu biodrowego)
Przyczyny powstania zwyrodnienia stawów nie są do końca poznane. Wiadomo, że zdecydowana większość przypadków jest związana z wiekiem (u osób starszych, po 70. roku życia, choroba zwyrodnieniowa stawów występuje powszechnie). Jednak biorąc pod uwagę to, że zwyrodnienie stawów, w tym koksartroza, pojawia się również u osób młodych w wieku 20-30 lat, należy podejrzewać też inne czynniki będące podłożem choroby.
Naukowcy wśród przyczyn zwyrodnienia stawu biodrowego wymieniają m.in.:
- wadę wrodzoną stawu biodrowego (dysplazję),
- młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej,
- urazy,
- stany zapalne,
- niektóre schorzenia (np. toczeń rumieniowaty układowy, chorobę Perthesa, staw Charcota),
- czynniki związane ze stylem życia (ciężka fizyczna praca w niewygodnej dla stawu pozycji, obciążanie stawów, otyłość).
Jeżeli przyczyną koksartrozy jest uszkodzenie stawu przez chorobę, to zmiany zwyrodnieniowe rozwijają się najczęściej po kilku-kilkunastu latach od uszkodzenia.
Objawy koksartrozy
Do pierwszych objawów sygnalizujących koksartrozę, należą dolegliwości bólowe w obrębie biodra, ale mogą one również dotyczyć stawu kolanowego i kręgosłupa. Ten objaw bywa mylący, ponieważ sugeruje zespół bólowy kręgosłupa lub chorobę stawu kolanowego. Ból występuje zwykle z przodu, w pachwinie i kolanie. Promieniuje do kręgosłupa i tkanek położonych powyżej stawu.
Z czasem dolegliwości koncentrują się przede wszystkim w stawie biodrowym. Ból, opisywany przez chorych jako palący, nasila się podczas ruchu nogą i chodzenia. W kolejnych fazach rozwoju koksartrozy pacjenci skarżą się na sztywność stawu biodrowego, ograniczoną zdolność ruchu w stawie biodrowym oraz przykurcze stawowe, którym towarzyszą zaniki mięśniowe (dotyczą uda i podudzia).
W badaniu rentgenowskim widoczne są zmiany zwyrodnieniowe. Należą do nich zwężenie szczeliny stawu biodrowego, nierówność głowy kości udowej, torbiele w głowie kości udowej i w panewce oraz narośla kostne (osteofity).
Badania obrazowe, obok wywiadu lekarskiego i stwierdzenia u chorego objawów, są niezbędne do rozpoznania zwyrodnienia stawu biodrowego.
Leczenie koksartrozy
Leczenie koksartrozy jest zależne od stopnia zaawansowania choroby. W początkowej fazie stosuje się leki przeciwbólowe (paracetamol) i niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ (np. ibuprofen, diklofenak, ketoprofen) w postaci tabletek lub stosowanych miejscowo maści/żelu/aerozolu oraz zabiegi fizjoterapeutyczne w celu utrzymania jak najlepszej sprawności.
W zaawansowanym zwyrodnieniu stawu biodrowego wykonuje się aloplastykę stawu biodrowego. Operacja polega na zastąpieniu zużytego stawu sztuczną endoprotezą. Wyniki leczenia operacyjnego są bardzo korzystne. Chorzy wracają do aktywnej pracy, ból ustępuje i poprawia się zakres ruchów w stawie.
Do operacji kwalifikują się chorzy poniżej 70. roku życia, a podstawowe znaczenie w podjęciu decyzji o operacji ma występowanie bólu w czasie obciążenia i spoczynku. Niestety lista oczekujących na wstawienie nowego stawu jest bardzo długa, a na operację refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia trzeba czekać ponad rok.
Leczenie zwyrodnienia stawów można podzielić na dwa obszary: leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne.
W leczeniu farmakologicznym zwyrodnienia stawów, oprócz leków przeciwbólowych i z grupy NLPZ, stosuje się również w niektórych przypadkach glikokortykosteroidy, leki objawowe wolno działające w zwyrodnieniu stawów, kwas hialuronowy, inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, preparaty komórek i cząsteczek bioaktywnych (np. komórki macierzyste, osocze bogatopłytkowe).
Leczenie niefarmakologiczne koksartrozy polega na:
- edukacji pacjenta,
- zmianie nawyków,
- fizjoterapii,
- pomocy ortopedycznej,
- w niektórych przypadkach – leczeniu operacyjnym.
W leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów ważna jest też odpowiednia dieta. Powinna być bogata w:
- produkty pochodzenia roślinnego,
- tłuste ryby morskie,
- olej rzepakowy i lniany,
- orzechy, sezam, migdały.
Terapia koksartrozy powinna uwzględniać fizjoterapię (głównie kinezyterapię), a u osób z nadwagą również obniżenie masy ciała. Aby gimnastyka przyniosła efekt, serię ćwiczeń należy wykonywać regularnie, kilka razy w ciągu dnia. Dlatego tak ważne jest zaangażowanie i edukacja osoby chorej.
Terapia koksartrozy powinna uwzględniać fizjoterapię (głównie kinezyterapię), a u osób z nadwagą również obniżenie masy ciała. Aby gimnastyka przyniosła efekt, serię ćwiczeń należy wykonywać regularnie, kilka razy w ciągu dnia. Dlatego tak ważne jest zaangażowanie i edukacja osoby chorej.
Ćwiczenia wskazane dla osób ze zwyrodnieniem stawu biodrowego
Kinezyterapia, czyli „leczenie ruchem”, zalicza się do najważniejszych działań leczniczych u osób z koksartrozą. Jak pokazują badania, przynosi pozytywne rezultaty, a dzięki nim pacjenci odczuwają poprawę jakości życia i mniejszy ból.
Pacjentom ze zwyrodnieniem stawu biodrowego zaleca się ćwiczenia izometryczne, czyli wzmacniające mięśnie, siłowe. Pomagają one odciążać staw biodrowy, wzmacniać siłę mięśniową w rejonie uszkodzonego stawu i poprawiają ogólną sprawność. Powinny być dobrane do potrzeb i możliwości pacjenta przez doświadczonego fizjoterapeutę. Oprócz tego bardzo ważna jest codzienna umiarkowana aktywność, np. nordic walking, tai-chi, jazda na rowerze lub pływanie.
Leczenie w ramach fizjoterapii nie kończy się na ćwiczeniach. Osoby z koksartrozą mogą być skierowane na inne zabiegi rehabilitacyjne, np. krioterapię, ultradźwięki, elektroterapię lub działanie polem magnetycznym.
Co istotne, celem fizjoterapii jest nie tylko rozluźnianie napiętych mięśni i ich wzmacnianie, odciążanie stawu biodrowego, przeciwdziałanie przykurczom, ale też edukacja. Osoba z utrudnionym chodzeniem powinna być poinstruowana przez fizjoterapeutę, jak stosować pomoc ortopedyczną (kule, laskę, stabilizatory stawów, balkoniki), oraz jak chronić uszkodzony staw podczas codziennego funkcjonowania.
Należy pamiętać, że osoby z koksartrozą nie powinny przeciążać stawu długotrwałym staniem, męczącymi spacerami, podnoszeniem ciężarów czy wędrówką po nierównym terenie.
Zwyrodnienia stawów nie da się wyleczyć, jednak można hamować jego postęp i zapobiegać dalszym konsekwencjom zdrowotnym. Należy pamiętać, że wiele zależy od samego chorego, jego motywacji, zaangażowania, systematyczności oraz często od zmiany codziennych nawyków.
Więcej na temat zdrowia stawów:
Stawy do naprawy – jak rozpoznać zwyrodnienie?
Dieta na chore stawy – co jeść, a czego unikać?
Zwyrodnienie stawów - przyczyny i objawy choroby, metody leczenia
Ból stawów - jak stosować ciepłe i zimne okłady
6 sposobów na zachowanie zdrowych kości, stawów i ścięgien
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
