Ważny problem onkologiczny
W Polsce zgony spowodowane przez ten nowotwór nadal stanowią jeden z głównych problemów onkologicznych, co spowodowane jest przede wszystkim nieskutecznością działań profilaktycznych – zbyt mało kobiet zgłasza się na coroczne badania cytologiczne wymazów z szyjki macicy.
Zobacz też: Co powinniśmy wiedzieć o raku szyjki macicy?
Co wywołuje ten nowotwór?
Wśród przyczyn raka szyjki macicy, na pierwszym miejscu wymienia się zakażenie onkogennymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego HPV. Doprowadzają one do tworzenia się zmian dysplastycznych w nabłonku szyjki macicy, który w ciągu od 3 do 10 lat transformuje do nowotworu złośliwego.
Do czynników ryzyka rozwoju raka szyjki macicy zalicza się te same czynniki, które zwiększają ryzyko zarażenia wirusem HPV. Są to: wczesne rozpoczęcie życia płciowego, duża liczba partnerów seksualnych, niski status socjoekonomiczny, liczne ciąże i porody, palenie tytoniu oraz inne zakażenia przenoszone drogami płciowymi.
Zobacz też: Jak może objawiać się rak?
Czym jest wirus HPV?
Wirus brodawczaka ludzkiego jest bardzo rozpowszechniony. Do tej pory opisano ponad 100 typów HPV, z czego 30 powoduje choroby układu moczowo-płciowego u kobiet i mężczyzn.
Wirus HPV odpowiedzialny jest za powstawanie brodawek skórnych, popularnych kurzajek, ale też kłykcin kończystych i brodawek narządu rodnego. Typy onkogenne wirusa HPV tzw. „wysokiego ryzyka”, powodują powstawanie zmian przednowotworowych i raka szyjki macicy.
Zobacz też: Jaki mamy wpływ na nasze rakotwórcze otoczenie?
Grupy wysokiego ryzyka
Istnieją grupy zwiększonego ryzyka zarażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, będące jednocześnie grupami ryzyka rozwoju raka szyjki macicy. Grupy te charakteryzują następujące cechy:
- wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego (przed 18 r.ż.),
- częste zmiany partnerów płciowych,
- inne zakażenia przenoszone drogami płciowymi np. opryszczka płciowa, Chlamydia trachomatis, Cytomegalowirus, wirus EBV, przewlekłe zakażenia bakteryjne pochwy, HIV,
- liczne ciąże i porody, szczególnie w młodym wieku,
- palenie tytoniu,
- niski status socjoekonomiczny,
- długoletnie stosowanie środków antykoncepcyjnych.
Jak zabezpieczyć się przed HPV?
Są trzy podstawowe metody: wstrzemięźliwość seksualna, używanie prezerwatyw, szczepionka przeciwko HPV.
Zobacz też: Współżycie seksualne a rak szyjki macicy
Po czym poznać, że mam raka szyjki macicy?
Przebieg raka szyjki macicy często jest skąpoobjawowy. Do najczęstszych objawów zaliczamy: krwawienia kontaktowe (po stosunku), nieregularne krwawienia pomiędzy miesiączkami oraz upławy.
Następnie pojawiają się objawy związane z dużym zaawansowaniem choroby i naciekaniem okolicznych tkanek, tj. bóle, samoistne krwawienia, obrzęki kończyn, objawy dyzuryczne, objawy spowodowane przez zajęcie odbytu i odbytnicy – częste parcie na stolec, krwawienia z odbytu.
Zobacz też: Jak można zarazić się wirusem HPV?
Jakie objawy związane ze współżyciem go zwiastują?
Przeważnie rak szyjki macicy oraz stany go poprzedzające nie dają wczesnych objawów. Zdarza się jednak, że pojawiają się objawy związane ze współżyciem, zwiastujące chorobę.
Należą do nich tzw. krwawienia kontaktowe (związane czasowo bezpośrednio ze stosunkiem płciowym), uczucie dyskomfortu podczas stosunku oraz nawracające zakażenia i upławy. Dolegliwości te powinny skłonić kobiety do zgłoszenia się do ginekologa. Mogą być one najwcześniejszymi objawami raka szyjki macicy.
Zobacz też: Co oznaczają obfite miesiączki?
Czynniki wpływające na rokowanie
Podstawowym czynnikiem mającym wpływ na rokowanie w raku szyjki macicy jest stopień zaawansowania choroby w momencie rozpoznania. W mniejszym stopniu zależy ono od typu histopatologicznego raka oraz stopnia jego zróżnicowania.
Pomimo, że 5-letnie przeżycia na wczesnych etapach raka szyjki macicy pozwalają kwalifikować ten nowotwór do dobrze rokujących, to bardzo słaba wykrywalność nowotworu na tym etapie choroby powoduje, że rak szyjki macicy nadal jest uznawany w środowisku ginekologów za bardzo groźny i o niepewnym rokowaniu.
Zobacz też: Rak szyjki macicy - jak rozpoznać?
Jak przeciwdziałać temu nowotworowi?
Podstawową rolę w przeciwdziałaniu temu stanowi rzeczy spełnia szeroko pojęta profilaktyka, polegająca przede wszystkim na wprowadzaniu obowiązkowych i odpowiednio częstych badań cytologicznych oraz edukacji pacjentek na temat czynników ryzyka choroby.
W ostatnich latach wielką nadzieję zrodziło wykrycie szczepionki przeciwko zakażeniu wirusem HPV – odpowiedzialnym za ponad 90% przypadków raka szyjki macicy.
Mimo, że obserwuje się spadek współczynnika zachorowalności na raka szyjki macicy, to śmiertelność z jego powodu utrzymuje się na stałym, wysokim poziomie. Spowodowane jest to kiepską diagnostyką przesiewową stanów przedrakowych i wczesnych stadiów nowotworu.
Do badań przesiewowych zaliczamy cytologię, a także test wykrywania obecności DNA wirusa.
Zobacz też: Kobiece badania profilaktyczne
Leczenie operacyjne w stanach przedrakowych
W przypadku rozpoznania zmian w obrębie szyjki macicy klasyfikowanych jako zmiany przednowotworowe (dysplazja średniego lub wysokiego stopnia), stosowane jest postępowanie zabiegowe lub operacyjne.
W takich przypadkach, w zależności od zaawansowania zmian i ich lokalizacji wykonuje się: konizację (usunięcie stożka szyjki macicy) metodą „leep-loop”, elektro-konizację, konizację chirurgiczną lub w bardzo zaawansowanych przypadkach proste usunięcie macicy bez przydatków (histerektomię).
Zobacz też: Co to jest rak szyjki macicy?
Leczenie operacyjne w inwazyjnym raku szyjki macicy
Leczenie operacyjne obok radioterapii i radiochemioterapii stanowi podstawową metodę leczenia raka szyjki macicy. Zastosowanie leczenia operacyjnego w przypadku inwazyjnego raka szyjki macicy jest możliwe jedynie we wczesnych stadiach choroby nowotworowej. Niestety większość nowo rozpoznawanych przypadków nie kwalifikuje się do takiego sposobu postępowania.
Za nieoperacyjne uznaje się guzy naciekające okoliczne narządy (w tym pochwę), dochodzące do ścian kostnych miednicy, dające odległe przerzuty oraz naciekające inne narządy miednicy mniejszej (odbytnicę, pęcherz moczowy).
Klasycznym sposobem leczenia operacyjnego jest radykalna histerektomia, która polega na usunięciu szyjki i trzonu macicy wraz z przydatkami, z zachowaniem marginesów pochwy wolnych od nacieku, oraz na usunięciu węzłów chłonnych miednicy mniejszej.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
