Spis treści:
- Czym jest różyczka?
- Jak częste są zachorowania na różyczkę i jak dochodzi do zakażenia?
- Objawy różyczki u dzieci
- Wysypka przy różyczce – jak wygląda?
- Rozpoznanie różyczki. Diagnostyka
- Leczenie różyczki u dzieci
- Powikłania po różyczce u dzieci
- Różyczka u niemowląt
- Różyczka u dorosłych
- Różyczka w ciąży. Wpływ na zdrowie płodu
- Szczepionka przeciw różyczce. Kiedy można się zaszczepić?
Czym jest różyczka?
Różyczka jest łagodną wysypkową chorobą wieku dziecięcego, którą wywołuje wirus RUV z rodziny Togaviridae. Jest to choroba zakaźna przebiegająca kilkudniową łagodną wysypką i objawami ogólnoustrojowymi. Różyczka jest raczej niegroźna dla dzieci, ale jest szczególnie niebezpieczna w przypadku kobiet ciężarnych, zwłaszcza w pierwszych 16 tygodniach ciąży. Istnieje ryzyko rozwinięcia zespołu różyczki wrodzonej. U osób dorosłych różyczka może powodować niebezpieczne powikłania. Chorobę przechodzimy tylko raz w życiu – przechorowanie daje odporność na całe życie.
Jak częste są zachorowania na różyczkę i jak dochodzi do zakażenia?
Dzięki obowiązkowym szczepieniom (szczepionka MMR) różyczkę rozpoznaje się aktualnie bardzo rzadko, głównie u osób niezaszczepionych (często są to młodzi dorośli mężczyźni).
Liczba zachorowań na różyczkę w Polsce maleje, nie zmienia to jednak tego, że choć dla dzieci choroba jest zazwyczaj niegroźna, stanowi ogromne niebezpieczeństwo dla płodu.
Do zakażenia wirusem różyczki najczęściej dochodzi drogą kropelkową. Patogen dostaje się do nabłonka dróg oddechowych, mnoży się w węzłach chłonnych, a następnie rozprzestrzenia się na kolejne komórki i tkanki organizmu. Do zakażenia może dojść również po kontakcie z materiałem zakaźnym, takim jak krew, wydzieliny chorego, a także przez łożysko, gdy zachoruje kobieta w ciąży.
Chory zaraża przez około tydzień przed wystąpieniem wysypki i około tydzień po jej pojawieniu się.
Objawy różyczki u dzieci
Infekcję najczęściej przechodzimy w dzieciństwie. Okres wylęgania różyczki, czyli czas od kontaktu z wirusem do wystąpienia objawów, wynosi od 14 do 21 dni (zazwyczaj 16-18 dni).
Najbardziej typowym objawem różyczki jest plamista lub plamisto-grudkowa wysypka. Ma ona różowe zabarwienie i początkowo pojawia się na twarzy (tzw. trójkąt Fiłatowa) i szyi, a potem – na całym ciele. Ma wielkość ziaren soczewicy, łączy się w większe skupiska. Wysypce przy różyczce może towarzyszyć świąd.
Inne objawy różyczki, które mogą, ale nie muszą się pojawić u chorego dziecka, to:
- powiększenie węzłów chłonnych zausznych, szyjnych i karkowych,
- zapalenie spojówek,
- nudności,
- brak apetytu,
- bóle głowy,
- bóle gardła,
- gorączka nawet do 40°C.
Okres bezobjawowy różyczki...
Wysypka przy różyczce – jak wygląda?
Jednym z charakterystycznych objawów różyczki jest bladoróżowa wysypka skórna plamista lub plamisto-grudkowa. Rozwija się około jednego dnia po powiększeniu węzłów chłonnych. Najpierw pojawia się na twarzy i tułowiu, następnie rozprzestrzenia się na kończyny. U niektórych osób towarzyszy jej świąd. Aby załagodzić objaw, można stosować przeciwświądowe leki miejscowe lub doustne leki przeciwhistaminowe. Wysypka znika w ciągu 3 dni. Nie pozostawia przebarwień ani blizn. Czasami kończy się łuszczeniem naskórka.
fot. Wysypka przy różyczce u dziecka /Adobe Stock, Aleksandr
fot. Wysypka przy różyczce u dziecka / Adobe Stock, luanateutzi
fot. Wysypka przy różyczce u dorosłej kobiety / Adobe Stock, SecondSide
Rozpoznanie różyczki. Diagnostyka
Rzetelne rozpoznanie różyczki jest możliwe wyłącznie na podstawie badania wirusologicznego (w moczu, wymazie z gardła albo płynie rdzeniowo-mózgowym) lub badania serologicznego (na obecność przeciwciał we krwi, metodą ELISA). Rozpoznanie różyczki wyłącznie po objawach jest trudne, ponieważ symptomy nie są charakterystyczne i infekcja może być mylona z innymi chorobami (np. odrą, płonicą, wysypką polekową albo alergiczną).
Leczenie różyczki u dzieci
Leczenie różyczki jest głównie objawowe – stosuje się leki przeciwgorączkowe. Chory powinien leżeć w łóżku i odpoczywać, dbając o to, by nie zarażać innych. Kobiety w ciąży, które podejrzewają, że mogły mieć kontakt z wirusem różyczki, powinny jak najszybciej udać się do lekarza.
Powikłania po różyczce u dzieci
Powikłania różyczki u dzieci występują bardzo rzadko. Mogą rozwinąć się:
- zapalenie stawów,
- skaza małopłytkowa,
- zapalenie mózgu.
Ogólnie rokowanie przy różyczce jest dobre. Choroba przebiega łagodnie nawet u osób z zaburzeniami odporności.
Różyczka u niemowląt
Rzadko zdarza się, by na różyczkę chorowały niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia, ponieważ mają one jeszcze chroniące je przeciwciała od matki. Trzeba jednak zaznaczyć, że u tak małych dzieci może pojawić się różyczka wrodzona. Dochodzi do niej, gdy matka chorowała na różyczkę w ciąży.
Różyczka u dorosłych
Najczęściej na różyczkę chorują dzieci, ale zdarzają się zachowania u dorosłych. U dorosłych częstszym objawem różyczki są bóle stawów, u dzieci one zwykle nie występują. Wprawdzie różyczka u dorosłych ma podobne objawy, również leczenie jest zbliżone, jednak jej przebieg jest zwykle cięższy i może prowadzić do groźnych powikłań. Zaliczamy do nich:
- zapalenie mózgu,
- stany zapalne i bóle stawów,
- zapalenie nerwu wzrokowego,
- małopłytkowość,
- zapalenie mięśnia sercowego.
Różyczka w ciąży. Wpływ na zdrowie płodu
Różyczka w ciąży jest szczególnie niebezpieczna dla płodu – może być powodem nie tylko poronienia, ale też przedwczesnego porodu, wad wrodzonych płodu, a nawet jego śmierci. Choroba jest szczególnie groźna w pierwszych 16 tygodniach ciąży, a znacznie mniej – po tym czasie.
Największe zagrożenie stanowi zespół różyczki wrodzonej. Jest to zespół wad wrodzonych wywołanych zakażeniem wewnątrzmacicznym płodu. Dzieci z zespołem różyczki wrodzonej mogą cierpieć na małogłowie, padaczki, zapalenie mózgu, upośledzenie rozwoju, głuchotę, ślepotę i inne wady wrodzone. Rokowanie w przypadku różyczki wrodzonej jest złe, a śmiertelność jest większa niż 15%.
Na różyczkę w ciąży powinny uważać przede wszystkim kobiety, które jej wcześniej nie przybyły i nie były na nią szczepione. Około 90% kobiet chorujących na nią wcześniej lub zaszczepionych jest w pełni odpornych, a ryzyko infekcji jest u nich bardzo małe.
Szczepionka przeciw różyczce. Kiedy można się zaszczepić?
Szczepienia ochronne w ramach obowiązkowego programu szczepień dzieci obejmują szczepienie przeciwko różyczce. Podaje się je w postaci skojarzonej, również przeciwko odrze i śwince (szczepionka MMR). Szczepionka jednoskładnikowa przeciw tej chorobie nie jest dostępna. Pełen cykl obejmuje podanie dwóch dawek szczepionki:
- w 13-15 miesiącu życia,
- uzupełniającą – w 6 roku życia.
Przeciwko różyczce powinny zaszczepić się kobiety planujące ciążę, które nie były szczepione w przeszłości i nie chorowały. Cykl obejmuje 2 dawki w odstępie 4 tygodni.
Po szczepieniu mogą pojawić się odczyny miejscowe takie jak ból w miejscu zastrzyku, zaczerwienienie lub obrzęk, a u niektórych dzieci niewielkie powiększenie węzłów chłonnych, podwyższona temperatura i wysypka. U dorosłych czasami występują bóle stawów.
Czytaj także:
Wysypka bostońska – jak wygląda? (zdjęcia)
Jak wygląda wysypka alergiczna? Sposoby leczenia uczulenia na skórze
Wysypka przy mononukleozie – jak wygląda, kiedy występuje, jak się ją leczy?
Wysypka po antybiotyku nie musi świadczyć o alergii. Jak wygląda i jak się ją leczy?
Wysypka wybroczynowa to objaw groźnej sepsy. Ten test pomoże ją rozpoznać
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
