Jeśli żyjesz w ciągłym biegu, źle się odżywiasz, nie wyobrażasz sobie dnia bez papierosa lub jedyną twoją aktywnością fizyczną jest podbiegnięcie do autobusu, narażasz się na stres oksydacyjny. Więcej o nim opowiedziała nam lek. Elżbieta Bonder – specjalista chorób wewnętrznych, która specjalizuje się w leczeniu chorób psychosomatycznych, jest autorką programu „Stop Stres” i współzałożycielką Gedeon Medica.
Co to jest stres oksydacyjny i jakie są jego przyczyny?
lek. Elżbieta Bonder: Stres oksydacyjny to zachwianie równowagi pomiędzy poziomem czynników utleniających, a poziomem czynników antyoksydacyjnych w komórkach i tkankach organizmu.
W procesie oddychania komórkowego, w przebiegu skomplikowanego procesu, powstają wolne rodniki, czyli cząsteczki, które są bardzo aktywne biologicznie. Są one niezbędne do prawidłowego przebiegu wielu procesów życiowych. Odgrywają ważną rolę w regulowaniu ekspresji genów, aktywują białka kontrolujące podziały komórkowe, uczestniczą w eliminowaniu drobnoustrojów.
Nadmiar wolnych rodników prowadzi do destrukcji elementów strukturalnych komórek, do zaburzeń ich funkcjonowania, co w konsekwencji może skończyć się śmiercią komórki lub zainicjowaniem nieprawidłowego jej funkcjonowania. To z kolei może być początkiem np. choroby nowotworowej.
Wolne rodniki powstają również, kiedy na komórkę działają czynniki fizyczne, takie jak promieniowanie ultrafioletowe, jonizujące, ultradźwięki czy wysoka temperatura. Poziom wolnych rodników zwiększa się także podczas działania przewlekłego stresu, kiedy wysoki poziom adrenaliny sprzyja jej autooksydacji i powstają szkodliwe dla organizmu związki.
Co możemy zrobić, aby chronić organizm przed nadmiarem wolnych rodników?
W toku ewolucji komórki wykształciły mechanizmy pozwalające zapobiegać lub zmniejszać negatywne skutki oddziaływania wolnych rodników.
W skład wewnątrzkomórkowych systemów antyoksydacyjnych wchodzą takie antyoksydanty jak: witamina C, E, koenzym Q, karoteny, glutation, a także enzymy: katalaza, peroksydaza, reduktaza.
Witamina C (kwas askorbinowy) znajduje się w cytoplazmie i płynie pozakomórkowym, ma istotne znaczenie w procesie redukcji wolnych rodników.
Witamina E umieszczona jest w błonie komórkowej i wykazuje silne właściwości przeciwutleniające. Przerywa rozpoczęty proces utleniania tłuszczów, uniemożliwiając powstawanie nadmiaru wolnych rodników pochodzenia tłuszczowego.
Koenzym Q jest elementem łańcucha oddechowego komórki, czyli jest w miejscu bezpośredniego powstawania wolnych rodników. Odpowiedni poziom koenzymu Q zapobiega powstawaniu nadmiaru wolnych rodników. Oprócz tego stabilizuje błony komórkowe.
Glutation występuje w cytoplazmie, mitochondriach i jądrze komórkowym i pełni funkcję wzmacniającą dla innych przeciwutleniaczy.
Pierwiastki śladowe (jak cynk, selen) wchodzą w skład enzymów mających silne właściwości antyoksydacyjne.
Większość z tych antyoksydantów możemy uzyskać z pożywienia. To dlatego Światowa Organizacja Zdrowia zaleca spożycie 1,2 kg warzyw i owoców dziennie na osobę (z czego 80 dag owoców i 40 dag warzyw). Właśnie owoce i warzywa zawierają najwięcej antyoksydantów (przeciwutleniaczy)
Kto jest najbardziej narażony na stres oksydacyjny?
Przede wszystkim osoby prowadzące niezdrowy tryb życia, unikające wysiłku fizycznego, niestroniące od alkoholu, papierosów czy mocniejszych używek i środków psychoaktywnych.
Jak może nam szkodzić stres oksydacyjny?
W badaniach naukowych udowodniony jest negatywny wpływ stresu oksydacyjnego na rozwój:
- nadciśnienia tętniczego,
- miażdżycy naczyń,
- udarów mózgowych,
- choroby Alzheimera, choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego,
- reumatoidalnego zapalenia stawów,
- a także na przyspieszenie procesu starzenia się.
Przeczytaj też: Od czego starzejemy się szybciej?
Jak jeszcze możemy przeciwdziałać stresowi oksydacyjnemu?
Jest na to kilka metod, które zmniejszają intensywność stresu oksydacyjnego:
- jedzenie odpowiedniej ilości warzyw i owoców,
- wypijanie odpowiedniej ilości wody, dziennie minimum 1,5 litra (więcej podczas upałów),
- zwiększenie aktywności fizycznej,
- nie wystawianie się na działanie czynników podnoszących poziom wolnych rodników, czyli promieniowanie jonizujące, ultrafioletowe,
- nauczenie się zarządzania stresem,
- unikanie papierosów, alkoholu, środków psychoaktywnych i narkotyków.
Niektóre zalecenia są oczywiste – warto się do nich stosować, aby żyć zdrowo.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 24.05.2018.
Więcej na podobny temat:
Adaptogeny – lista normalizujących roślin, działanie, badania naukowe
Stres a wygląd – jak stres wpływa na urodę?
Stres w ciąży – jak wpływa na mamę i dziecko
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
