Aby nie bać się zimna, przekonują w jednej z prac kanadyjscy naukowcy. Przejrzeli setki badań medycznych, do tego wykonali własne analizy, i doszli do wniosku, że narażenie na umiarkowane zimno nie ma szkodliwego wpływu na układ odpornościowy człowieka. Jednak wyniki różnych badań na temat związku zimna i infekcji nie są jednoznaczne.
Zimno może wzmacniać odporność, ale nie zawsze tak działa
Gdy obserwowano reakcje fizjologiczne myszy, okazało się, że niska temperatura może pogorszyć zdolność radzenia sobie z infekcjami. Szczególnie szkodliwe jest ostre wyziębienie, ponieważ hamuje aktywność niektórych komórkowych i humoralnych składników odpowiedzi odpornościowej.
Zmniejsza się m.in. liczba komórek NK (z ang. natural killer), które stanowią do 15% limfocytów, odpowiadają za niszczenie komórek nowotworowych oraz czynników zakaźnych. Przy czym okazuje się, że małe ssaki są w stanie w ciągu 2-3 tygodni przystosować się do zimnego otoczenia. Ale nie jesteśmy myszami, więc interesuje nas bardziej to, co dotyczy ludzi.
I tu sprawa też nie jest jasna, bo zauważono, że wyczynowi narciarze biegowi mieli częstsze infekcje górnych dróg oddechowych niż ogół populacji. Ale jest pewien szkopuł. Nie wiadomo, czy to przez zimno, czy raczej nadmierny wysiłek fizyczny, który może utrudniać walkę z infekcjami.
Wpływ zimna na odporność sprawdzano też poprzez zanurzanie się w zimnej wodzie. W eksperymencie brali udział młodzi sportowcy. Efekt wzmacniający odporność bezpośrednio po zanurzeniu był minimalny. Więcej zmian zanotowano po regularnym zanurzaniu: trzy razy w tygodniu przez 6 tygodni. Nadal jednak, według autorów, zimna woda tylko w niewielkim stopniu aktywowała komórki układu odpornościowego.
Warto przytoczyć też często przywoływane badanie brytyjskich naukowców, które wskazało, że zimne powietrze wpadające do nosa osłabia miejscową śluzówkową odporność i otwiera drogę wirusom i bakteriom.
Jednocześnie wydaje się, że regularna ekspozycja na umiarkowane zimno "trenuje" organizm, w tym układ naczyń krwionośnych w skórze, aby reagował on odpowiednio na niższą temperaturę. Dzięki temu z czasem przyzwyczajamy się do niższych temperatur i rzadziej marzniemy. Z czasem organizm lepiej radzi sobie z chłodem i nie wyziębia się tak szybko.
Przeczytaj: Co jest najlepsze na odporność
Zimno nie jest odpowiedzialne za infekcje. A co jest?
Zimno jest często niesłusznie obwiniane o powodowanie infekcji. W rzeczywistości jest wiele czynników, które sprzyjają chorobom w okresie jesienno-zimowym. Tak się składa, że zbiegają się one z ogólnym ochłodzeniem powietrza.
Po pierwsze, aby doszło do zachorowania, musi być kontakt z wirusem. Powrót do szkół i przedszkoli po wakacjach zwiększa narażenie na zarazki, a tym samym zachorowanie. Wirusy grypy rozprzestrzeniają się też łatwiej w zimnym i suchym powietrzu.
Gdy jest zimniej, więcej przebywamy w zamkniętych pomieszczeniach, co sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób. Mieszkania zaczynamy ogrzewać i rzadziej wietrzyć, a to powoduje wysuszanie powietrza i kumulację patogenów. Suche powietrze, jak powszechnie wiadomo, nie działa dobrze na drogi oddechowe.
Ochłodzenie idzie też w parze z mniejszym dostępem do słońca, przez co organizmowi zaczyna brakować wzmacniającej odporność witaminy D.
Również zmiana temperatur – np. gdy wchodzimy do ciepłego pomieszczenia po dłuższym przebywaniu w chłodzie – oddziałuje niekorzystnie na śluzówkę nosa. Przez to ułatwia dostanie się chorobotwórczych patogenów do organizmu.
Kwestia zimna i infekcji jest nieco skomplikowana. Nie ma tu jednoznacznych odpowiedzi. Hartowanie organizmów poprzez narażanie na znaczny chłód może mieć szkodliwy wpływ na odporność. Jeżeli jednak regularnie przebywamy w umiarkowanie niskich temperaturach, to wiele wskazuje na to, że nasz układ odpornościowy zyskuje dodatkową moc.
Źródła:
R.J. Shephard i inni, Cold exposure and immune function, doi: 10.1139/cjpp-76-9-828. PMID: 10066131,
L. Janský i inni, Immune system of cold-exposed and cold-adapted humans, doi: 10.1007/BF00242274. PMID: 8925815,
Helpful ways to strengthen your immune system and fight off disease, Harvard Medical School.
Czytaj także:
7 najlepszych ziół na odporność o udowodnionej naukowo skuteczności
7 produktów spożywczych wzmacniających odporność. Włącz je do diety i zapomnij o koronawirusie
Tran na odporność. Jaki tran wybrać i jak dawkować?
Obalamy mity: Czy witamina C jest dobra na odporność i przeziębienie?
Czosnek na przeziębienie – 5 rad, jak jeść czosnek w celach leczniczych
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
