Białaczka jest chorobą szpiku kostnego, która polega na produkcji nieprawidłowych leukocytów i ich niekontrolowanym podziale. W rezultacie powstają komórki białaczkowe, zwane blastami. Charakterystyczne dla tych nieprawidłowych komórek jest to, że nie spełniają swoich zadań (np. nie zwalczają infekcji), nie dojrzewają, szybko się dzielą i żyją dłużej, przez co wypierają inne prawidłowe komórki krwi. Jest kilka rodzajów białaczek, lecz najczęściej dzieli się je na: ostre i przewlekłe. Wyniki badań krwi mogą się w poszczególnych przypadkach różnić.
Spis treści:
- Czym są leukocyty?
- Leukocyty – norma
- Ile leukocytów występuje przy białaczce?
- Diagnostyka białaczki
- Wysoki poziom leukocytów – o czym może świadczyć?
- Jakie objawy mogą wskazywać na białaczkę?
Czym są leukocyty?
Leukocyty, czyli krwinki białe, to główny składnik krwi, obok erytrocytów (krwinek czerwonych) i płytek krwi. Zadaniem leukocytów jest przede wszystkim ochrona organizmu przed patogenami i infekcjami.
Do leukocytów należy kilka rodzajów komórek, które różnią się funkcją i wylądem. Są to:
- granulocyty (neutrofile, eozynofile i bazofile) - najliczniejsza grypa leukocytów,
- limfocyty - rozpoznają konkretny wrogi antygen, odpowiadają za swoistą odpowiedź immunologiczną,
- monocyty - najmniej liczna grupa leukocytów, wychwytują niepotrzebne szkodliwe cząsteczki, w tym bakterie i wirusy.
Wszystkie komórki krwi rozwijają się z komórek macierzystych w szpiku kostnym. Jeśli na tym etapie zaczyna dziać się coś złego, do krwi dostają się nieprawidłowe elementy.
Leukocyty – normy
Prawidłowa liczba leukocytów (WBC) w morfologii to:
- mężczyźni: 4-10 G/l (tys./μl),
- kobiety: 4-10 G/l,
- dzieci: 4-12 G/l,
- noworodki: 10-25 G/l.
Zakres norm może nieco się różnić w zależności od laboratorium wykonującego badanie.
Ile leukocytów występuje przy białaczce?
Leukocytoza, czyli nadmiar leukocytów we krwi, jest głównym objawem białaczki, ale nie zawsze występującym. Ile leukocytów dokładnie występuje przy białaczce? Wyniki mogą być różne.
Przy ostrej białaczce szpikowej liczba leukocytów w morfologii jest zwykle podwyższona. Może być kilkudziesięciokrotnie wyższa i wynosić nawet powyżej 200 G/l. Liczba krwinek białych może też być poniżej normy. W tzw. białaczce bezbiałaczkowej występuje obniżona liczba leukocytów (leukopenia). Leukocytoza powyżej 100 G/l jest stanem nagłym, który wymaga pilnej interwencji. Taki wynik jest też uważany za czynnik ryzyka cięższego przebiegu ostrej białaczki (w tym szybszego nawrotu i oporności na leczenie).
Przy przewlekłej białaczce szpikowej występuje zazwyczaj znaczny wzrost: liczba leukocytów może sięgać 200–300 G/l, do nawet 800 G/l. Wysoka leukocytoza jest spowodowana występowaniem we krwi dużej liczby prawidłowych granulocytów obojętnochłonnych oraz niedojrzałych komórek granulocytowych.
Trzeba podkreślić, że białaczka powoduje nieprawidłowe wartości również innych parametrów morfologii, nie tylko liczby białych krwinek. Dlatego wynik badania powinien kompleksowo ocenić lekarz. Przy przewlekłej białaczce szpikowej w morfologii pojawia się często dodatkowo niedokrwistość normocytowa. Liczba płytek krwi może być zarówno wysoka, jak i obniżona lub w normie.
W przypadku ostrej białaczki szpikowej rozpoznaje się neutropenię (czyli niedobór neutrofili będących rodzajem leukocytów; często poniżej 0,5 G/l). Poza tym występują niedokrwistość i małopłytkowość (niedobór płytek krwi).
Diagnostyka białaczki
W przypadku podejrzanych wyników morfologii wskazujących na białaczkę, należy wykonać dodatkowe badania:
- Rozmaz krwi - może wykazać obecność blastów (niedojrzałych komórek).
- Biopsja szpiku - jest badaniem decydującym dla rozpoznania białaczki.
- Mikroskopowy rozmaz szpiku pozwala dokładniej ocenić ilość i rodzaj komórek. W przypadku ostrej białaczki szpikowej stwierdza się odsetek blastów wśród wszystkich komórek jądrowych powyżej 20%.
- Badanie cytogenetyczne – określa podłoże choroby i służy zaplanowaniu najlepszej opcji leczenia.
- Badania molekularne.
- Badania obrazowe: np. RTG, USG, tomografia.
Wysoki poziom leukocytów – o czym może świadczyć?
Leukocytoza może świadczyć o wielu różnorodnych stanach, nie tylko o białaczce. Dlatego jeśli zauważysz przekroczoną normę krwinek białych w morfologii, nie musisz panikować. Najlepiej skonsultować się z lekarzem, który oceni twoje parametry kompleksowo, a w razie wątpliwości zleci dodatkowe badania lub powtórzenie morfologii za pewien czas.
Możliwe przyczyny dużej liczby leukocytów we krwi to:
- infekcja,
- choroby zapalne,
- wysiłek fizyczny,
- stres,
- palenie papierosów,
- ciąża,
- marskość wątroby,
- alergia, astma,
- inne niż białaczka nowotwory, np. chłoniak lub szpiczak.
Bardzo ważne w rozpoznaniu przyczyny podwyższonej liczby leukocytów jest rozróżnienie, których rodzajów białych krwinek jest więcej, a których mniej. Taka wiedza pozwala naprowadzić na właściwe źródło nieprawidłowego wyniku.
Jakie objawy mogą wskazywać na białaczkę?
Białaczka może być faktycznie wykryta przypadkowo podczas rutynowego badania krwi, jednak na ogół do lekarza trafiają osoby z objawami choroby. Niepokój powinny wzbudzić:
- narastająca męczliwość,
- nawracające lub przedłużające się gorączki,
- osłabienie odporności - np. częste infekcje, zmiany w jamie ustnej,
- objawy zaburzeń krzepliwości - np. łatwe powstawanie siniaków, krwawienia z nosa, dziąseł,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- duszność,
- bladość,
- ucisk w brzuchu, kłucie w lewym boku - może wskazywać na powiększenie śledziony,
- nadmierne pocenie się, szczególnie w nocy,
- depresja, wycofanie.
W przypadku białaczki mogą wystąpić tylko niektóre z powyższych objawów.
Źródła:
A. Wierzbowska, Ostra białaczka szpikowa, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2020 r.,
G.W. Basak, J. Dwilewicz-Trojaczek, W.W. Jędrzejczak, Hematologia. Kompendium, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016.
Czytaj także:
CRP a rak – jaki jest związek? Kiedy wysokie białko C-reaktywne świadczy o nowotworze?
Niska hemoglobina a nowotwór. Jak często niedokrwistość jest objawem raka?
Morfologia krwi a nowotwór. Jak wysokie OB powinno zaniepokoić? [WYWIAD]
Pocenie się w nocy a nowotwór. Kiedy ten objaw powinien zaniepokoić?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!