Spis treści:
- Rak trzonu macicy – czym jest?
- Rak trzonu macicy – objawy
- Rak trzonu macicy – czynniki ryzyka
- Typy raka trzonu macicy
- Diagnostyka w raku trzonu macicy
- Leczenie raka trzonu macicy
- Rokowanie w raku trzonu macicy
Rak trzonu macicy – czym jest?
Raka trzonu macicy definiuje się najczęściej jako nowotwór złośliwy błony śluzowej pokrywającej jamę macicy. Przy czym należy zaznaczyć, że 10% złośliwych nowotworów macicy to tzw. mięsaki.
Kobiety w wieku pomenopauzalnym stanowią zdecydowaną większość chorych na raka trzonu macicy (85-90%). Pozostałe 10-15% odpowiadają młodym kobietom, najczęściej z długotrwałymi cyklami bezowulacyjnymi. W Polsce na raka trzonu macicy rocznie choruje 5 tys. kobiet, z których prawie tysiąc umiera.
Rak trzonu macicy – objawy
Chociaż jest niewiele objawów wczesnej postaci raka trzonu macicy, to występują one dosyć często.
Objawy raka endometrium najczęściej mają charakter nieregularnych, obfitych upławów ropnych, plamień i krwawień – w przypadku kobiet przed menopauzą. U kobiet starszych niepokojącym objawem mogą być krwawienia w terminie od 6 miesięcy do kilku lat po ustąpieniu miesiączki. Objaw ten może być związany z rakiem trzonu macicy, ale także z patologicznym rozrostem endometrium
– wyjaśnia prof. dr hab. med. Robert Jach, ginekolog, kierownik Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Objawy zaawansowanego raka trzonu macicy to bóle w podbrzuszu, okolicy krzyżowej oraz upławy o krwistym podbarwieniu. To również uczucie pełności w miednicy i inne symptomy wtórne do powiększenia się narządu oraz szerzenia się raka poza macicę.
Rak trzonu macicy – czynniki ryzyka
Na wzrost ryzyka zachorowania na raka trzonu macicy mają wpływ przede wszystkim takie czynniki, jak:
- otyłość,
- cukrzyca typu 2,
- nadciśnienie tętnicze,
- brak ciąż w historii,
- przyjmowanie estrogenu po menopauzie,
- długotrwałe stosowanie tamoksyfenu,
- większa liczba cykli menstruacyjnych (w ciągu życia),
- niektóre guzy jajnika i zespół policystycznych jajników (PCOS),
- wiek około- i pomenopauzalny,
- historia rodzinna (bliscy krewni z rakiem endometrium lub rakiem jelita grubego),
- przerost endometrium w przeszłości,
- przebyta radioterapia okolic miednicy mniejszej,
- mutacje genetyczne w genach naprawy DNA (zespół Lyncha).
Ryzyko zachorowania na raka endometrium jest niższe u kobiet, które rodziły, stosowały tabletki antykoncepcyjne i wkładkę wewnątrzmaciczną. Według prof. Roberta Jacha należy jednak pamiętać, że na raka trzonu macicy może zachorować również kobieta, u której znane czynniki ryzyka nie występują.
Chociaż niektóre czynniki mogą zwiększać ryzyko raka endometrium u kobiety, nie zawsze powodują one chorobę. Wiele kobiet z czynnikami ryzyka nigdy nie zachoruje na raka endometrium. Niektóre kobiety z rakiem endometrium nie mają żadnych znanych czynników ryzyka. Nawet jeśli kobieta z rakiem trzonu macicy ma jeden lub więcej czynników ryzyka, nie ma sposobu, aby dowiedzieć się, który z nich spowodował raka
– wyjaśnia prof. dr hab. med. Robert Jach, ginekolog.
Wiele źródeł wskazuje, że bezpośrednią przyczyną rozwoju raka trzonu macicy często jest hiperestrogenizm. Długotrwała stymulacja błony śluzowej jamy macicy (endometrium) przez estrogeny powoduje powstanie patologicznych rozrostów tej tkanki. Rozrosty te dzieli się na proste i złożone, z atypią i bez atypii. Najważniejszy z punktu widzenia klinicznego jest drugi podział. Rozrost endometrium z atypią jest stanem przednowotworowym i wymaga stanowczych działań.
Przeczytaj, czym jest przerost endometrium.
W badaniu ultrasonograficznym rozrost błony śluzowej macicy przedstawia się w postaci pogrubienia endometrium lub zmian polipowatych w świetle jamy macicy. Obraz taki zawsze jest wskazaniem do zabiegu abrazji diagnostycznej (wyłyżeczkowania jamy i kanału szyjki macicy) z pobraniem materiału do badania histopatologicznego.
Diagnostyka histologiczna jest konieczna, ponieważ nie każdy rozrost może zmienić się w raka. Potencjał do nowotworzenia mają tylko komórki pogrubiałego endometrium z atypią.
Typy raka trzonu macicy
Wyróżnia się dwa typy raka trzonu macicy:
- typ 1 - najczęstszy (80% przypadków), jest spowodowany głównie przez hiperestrogenizm, histologicznie wyróżnia się 3 stopnie złośliwości (G1 - G3),
- typ 2 - rzadszy (20% przypadków), rozwija się bez związku z hiperestrogenizmem, obejmuje przede wszystkim raka surowiczego i jasnokomórkowego; są to nowotwory o gorszym rokowaniu i największym stopniu złośliwości histologicznej (G3).
Diagnostyka w raku trzonu macicy
Diagnostyka w przypadku raka trzonu macicy obejmuje przede wszystkim badanie ginekologiczne oraz badanie histopatologiczne endometrium.
W razie rozpoznania nowotworu wykonuje się dalsze badania pozwalające określić stopień zaawansowania, np. USG jamy brzusznej i miednicy mniejszej, USG przezpochwowe, badanie we wziernikach, badanie per rectum.
Przed podjęciem decyzji o sekwencji leczenia raka trzonu macicy (chirurgia, radioterapia, chemioterapia) należy określić próbny radiologiczno-kliniczny stopień zaawansowania według Międzynarodowej Federacji Ginekologii i Położnictwa (International Federation of Gynecology and Obstetrics, FIGO)
– mówi prof. dr hab. med. Robert Jach, ginekolog.
Stopień zróżnicowania raka trzonu macicy określa się na podstawie procenta utkania litego w stosunku do komponentu zróżnicowanego gruczołowo (tworzącego cewki):
- rak wysoko zróżnicowany G1: <5% utkania części litej (najlepiej rokujący),
- rak średnio zróżnicowany G2: 6–50% utkania części litej,
- rak nisko zróżnicowany G3: >50% utkania części litej (najgorzej rokujący).
Wynik ostatecznego pooperacyjnego badania histopatologicznego powinien zawierać ocenę zajęcia przestrzeni limfatycznej, gdyż parametr ten jest niezbędny do kwalifikacji chorych do odpowiedniego leczenia uzupełniającego
– dodaje prof. dr hab. med. Robert Jach, ginekolog.
Leczenie raka trzonu macicy
Główną metodą leczenia raka trzonu macicy jest zabieg operacyjny, w trakcie którego dokonuje się usunięcia macicy z przydatkami, niekiedy również z węzłami chłonnymi miednicy. W razie wskazań (duży stopień zaawansowania nowotworu, niskie zróżnicowanie komórek guza itp.) stosuje się metody wspomagające tj. radioterapię, chemioterapię lub hormonoterapię.
Rekomendowany udział chirurgii, chemioterapii, radioterapii i hormonoterapii w procesie leczenia pierwotnego raka endometrium zgodnie z medycyną opartą na dowodach wynosi odpowiednio 84%, 20,8%, 46% i 0,2%
– mówi prof. dr hab. med. Robert Jach, ginekolog.
W przypadku raka o niskim stopniu zaawansowania (st. I i II wg FIGO), w którym naciekanie ograniczone jest do mięśniówki macicy i szyjki macicy, leczeniem z wyboru jest całkowite wycięcie macicy z przydatkami. W przypadkach głębokiego naciekania mięśniówki macicy lub niskiego zróżnicowania komórek (G3), w trakcie operacji usuwa się okoliczne węzły chłonne oraz stosuje uzupełniającą radioterapię.
Niekiedy leczenie operacyjne następuje po wcześniejszej miejscowej radioterapii przedoperacyjnej, mającej na celu zmniejszenie masy guza i ułatwienie wykonania radykalnej operacji.
W przypadkach zaawansowanych, gdy nowotwór nacieka całą macicę i penetruje głębiej do innych tkanek lub gdy występują odległe przerzuty, leczenie jest zawsze skojarzone. Łączy się metody operacyjne z chemioterapią, radioterapią i hormonoterapią.
Rokowanie w raku trzonu macicy
Rak trzonu macicy jest nowotworem złośliwym o dobrym rokowaniu.
W większości przypadków raka trzonu macicy udaje się wykryć już we wczesnym stadium, a 5-letnia przeżywalność pacjentek wynosi 80-90%. W przypadku zaawansowanego typu choroby oraz II typu raka endometrium rokowania są już gorsze i wynoszą ok. 30-50%
– mówi prof. dr hab. med. Robert Jach, ginekolog.
Rokowanie w raku trzonu macicy zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania nowotworu i zróżnicowania komórek guza w momencie rozpoznania oraz wieku i dodatkowych obciążeń kobiety.
Czytaj także:
Endometrioza: objawy, leczenie, badania. Jak wykryć endometriozę?
Czym jest dysplazja szyjki macicy?
Rak szyjki macicy - objawy, przyczyny, zapobieganie i leczenie
Rak jajnika – jak się wykrywa i leczy ten nowotwór złośliwy? Szanse i rokowania
Plamienie a owulacja – o czym świadczy krwawienie w środku cyklu
Prof. Robert Jach posiada wieloletnie doświadczenie zawodowe, poparte nie tylko samą praktyką, ale także licznymi kursami i szkoleniami.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
