Spis treści:
- Złamanie zamknięte - objawy
- Rodzaje złamań zamkniętych
- Pierwsza pomoc przy złamaniu zamkniętym
- Postępowanie przy złamaniu zamkniętym
- Złamanie zamknięte a złamanie otwarte
- Złamanie wieloodłamowe
- Złamanie spiralne
Złamanie zamknięte - objawy
Złamanie zamknięte jest złamaniem kości, która nie przerywa skóry, zatem w miejscu pęknięcia nie ma rany. Takim złamaniom towarzyszą:
- silny ból,
- opuchlizna,
- zasinienie,
- zaczerwienienie,
- nienaturalny wygląd uszkodzonego miejsca,
- nienaturalna ruchliwość np. kończyny,
- objawy ogólne: przyspieszenie tętna i oddechu, spadek ciśnienia,
- może dojść do utraty przytomności oraz wstrząsu urazowego.
Złamanie to przerwanie ciągłości kości w całym jej przekroju na skutek urazu. Inaczej jest w nadłamaniu lub pęknięciu, gdzie nie dochodzi do przerwania pełnej ciągłości tkanki kostnej.
Rodzaje złamań zamkniętych
Istnieją różne podziały złamań zamkniętych. Ze względu na przebieg szczeliny wyróżnia się:
- złamanie poprzeczne,
- złamanie skośne,
- z odłamem pośrednim,
- złamanie spiralne,
- złamanie wielofragmentowe (wieloodłamowe).
Używa się też terminów złamania wielomiejscowego (kilka złamań jednej lub kilku kości nawet w odległych miejscach) oraz złamania bez przemieszczenia (najczęściej u dzieci, bez przesunięcia odłamów kości, np. złamanie "zielonej gałązki").
Złamanie z przemieszczeniem się odłamów kości może występować w różnych postaciach. Przemieszczenie może być boczne, z wydłużeniem (fragmenty kości oddalone od siebie), z zaklinowaniem (jeden fragment wbija się w drugi), pod kątem lub rotacyjne (fragment kości obrócony względem drugiego).
Szczególnym rodzajem złamań zamkniętych są złamania patologiczne. Dochodzi do nich głównie w przebiegu chorób nowotworowych - gdy pojawiają się przerzuty do tkanki kostnej, chorobach związanych z odwapnieniem kości (np. osteoporozie) oraz po zapaleniu kości.
Pierwsza pomoc przy złamaniu zamkniętym
Prawidłowe udzielenie pierwszej pomocy przy złamaniu jest bardzo ważne, ponieważ niewłaściwe działanie może pogorszyć stan chorego i prowadzić do przemieszczenia odłamów kostnych.
Oto co robić w przypadku złamania zamkniętego:
- Na miejsce wypadku po pierwsze należy wezwać karetkę pogotowia.
- Nie wolno zmieniać ułożenia złamanej kończyny.
- Nie wolno zmieniać położenia poszkodowanego, jeśli podejrzewa się uraz kręgosłupa.
- Należy ułożyć kończynę powyżej poziomu serca, żeby zatrzymać rozwój opuchlizny.
- Można obłożyć złamane miejsce lodem w celu zmniejszenia obrzęku.
W przypadku podejrzenia złamania zamkniętego, konieczne jest wezwanie pogotowia, a gdy stan pacjenta tego nie wymaga, konieczna jest wizyta u lekarza.
Pierwsza pomoc w przypadku złamania kończyny górnej
Najlepiej unieruchomić ją, stosując chustę trójkątną lub podwieszając ją na opatrunku Dessaulta, czyli przymocowując ją do klatki piersiowej. W przypadku złamania kości przedramienia należy usztywnić uszkodzone miejsce oraz obydwa sąsiadujące stawy. Do usztywnienia można użyć deseczki lub zwiniętej kilkakrotnie gazety.
Pierwsza pomoc w przypadku złamania kończyny dolnej
W przypadku złamania nogi najlepiej unieruchomić ją poprzez przywiązanie jej do nogi zdrowej. Wiązanie należy zastosować w trzech miejscach: w okolicy bioder, w okolicy kolan oraz na stopach. Stopy bandażuje się w kostkach oraz w okolicy palców stosując tzw. ósemkę.
W przypadku złamania goleni należy usztywnić to miejsce oraz staw skokowy i staw kolanowy.
Pierwsza pomoc w przypadku złamania miednicy
Złamania w obrębie miednicy mogą powodować poważne konsekwencje – odłamki kości mogą uszkodzić pęcherz, nerki oraz jelita. W tym przypadku należy leżącemu na plecach poszkodowanemu podłożyć pod zgięte kolana zrolowany koc i czekać na przyjazd ratowników medycznych.
Pierwsza pomoc w przypadku złamania kręgosłupa
W przypadku podejrzenia złamania kręgosłupa nie wolno ruszać poszkodowanego. Jednak jeśli ofiara musi być przeniesiona w inne miejsce, bo miejsce wypadku stanowi zagrożenie dla niego lub ratowników, należy to zrobić używając prowizorycznych noszy (mogą to być drzwi, deski lub koce). Następnie należy unieruchomić go i czekać na przyjazd ratowników.
Pierwsza pomoc w przypadku złamania żeber
W przypadku złamania żebra lub kilku żeber należy założyć opaskę ściskającą lub mocno zabandażować klatkę piersiową na wysokości złamania, ponieważ pęknięte żebra mogą uszkodzić narządy znajdujące się w klatce piersiowej, np. płuca.
Postępowanie szpitalne przy złamaniu zamkniętym
Klasyczna metoda leczenia złamania zamkniętego polega na:
- nastawieniu kości, by ułożenie było jak najbardziej zbliżone do anatomicznego,
- unieruchomieniu odłamów kości do momentu trwałego zrostu (np. opatrunek gipsowy),
- usprawnianiu uszkodzonego fragmentu od momentu zrostu kości.
Nastawienie kości wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, ogólnym, zewnątrzoponowym lub przewodowym. Rodzaj zastosowanej metody zależy od stanu pacjenta oraz rodzaju złamania.
Nastawienie może być wykonane od razu (tzw. nastawienie jednoczasowe) - tak dzieje się najczęściej. Ale czasami nie jest to możliwe i wtedy do nastawiania wykorzystuje się wyciąg. W tym przypadku nastawianie kości trwa od kliku dni do tygodnia.
Gdy złamanie zamknięte nie może być wystarczająco unieruchomione opatrunkiem gipsowym lub innym, co wiąże się z zagrożeniem dalszego przemieszczania odłamów kostnych, konieczna jest operacja. Takie postępowanie jest wskazane np. gdy doszło do złamania spiralnego lub skośnego trzonu kości uda, łydki lub przedramienia. Wskazań do operacji po złamaniu jest jednak znacznie więcej. Dlatego każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny przez lekarza.
Podczas operacji złamania zamkniętego wykonuje się zespolenie, polegające na połączeniu odłamów kości. Wykorzystuje się do tego m.in. druty, płytki albo śruby. Zaletą takiej metody leczenia jest fakt, że nie jest wymagane długotrwałe unieruchomienie (np. gipsem) oraz bardzo szybko można rozpocząć rehabilitację.
Złamanie zamknięte a złamanie otwarte
Złamanie zamknięte oraz otwarte różnią się między sobą przede wszystkim obecnością kontaktu złamanej kości ze środowiskiem zewnętrznym.
W przypadku złamania zamkniętego nie dochodzi do przerwania ciągłości skóry, zaś złamaniu otwartemu towarzyszy przerwanie ciągłości skóry i powstanie rany. W związku z tym złamania otwarte wiążą się z wyższym ryzykiem zakażenia. A ich leczenie wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.
Zobacz też: Złamanie otwarte - objawy i pierwsza pomoc
Złamanie wieloodłamowe
Do złamań wieloodłamowych (wielofragmentowych) dochodzi najczęściej wskutek wypadków komunikacyjnych, a także u osób starszych oraz z osteoporozą. W badaniu obrazowym taki rodzaj złamania przypomina stłuczone szkło.
Złamanie wieloodłamowe jest uszkodzeniem skomplikowanym i poważnym, które wymaga leczenia operacyjnego. Niejednokrotnie do unieruchomienia konieczne jest zastosowanie elementów stabilizujących, takich jak śruby lub płytki. Problem stanowią zwłaszcza liczne odłamy kości.
Złamanie spiralne
Złamanie spiralne dotyczy najczęściej wypadków, gdy ciało jest w ruchu, podczas gdy jedna kończyna jest unieruchomiona. Wtedy długa kość (większość przypadków złamań spiralnych obejmuje kości długie kończyn) pod wpływem siły skrętnej lub uderzenia, łamie się.
Do złamania spiralnego najczęściej dochodzi wskutek wypadków na nartach lub snowboardzie, kontuzji sportowych, wypadków komunikacyjnych, przemocy wobec dziecka, przemocy fizycznej, działania maszyny. Większość złamań spiralnych wymaga operacji przy znieczuleniu ogólnym.
Źródło:
T. Sz. Gaździk (red.), Ortopedia i traumatologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie
Czytaj także:Jak wygląda zakażenie rany - objawy [ZDJĘCIA] i leczenieCo to jest opatrunek okluzyjny? Kiedy i jak go stosować?Spuchnięta stopa – przyczyny i leczenieSkręcona kostka - jak wygląda, pierwsza pomoc, leczenie. Skręcenie stawu skokowego a zwichnięcie i stłuczeniePuchnięcie nóg - objawy i przyczyny, sposoby na obrzęki nógBól kolana. Jakie mogą być przyczyny bólu w kolanie i kiedy pójść do lekarzaBól kolana przy zginaniu. Co go powoduje i jak sobie pomóc?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
