Anemia (niedokrwistość) - objawy, rodzaje, leczenie

fot. Adobe Stock, relif

Spis treści:

1. Anemia – co to jest?
2. Przyczyny anemii
3. Anemia – objawy
4. Rodzaje anemii
5. Anemia – diagnoza
6. Anemia z niedoboru żelaza
7. Anemia megaloblastyczna
8. Anemia pokrwotoczna
9. Anemia hemolityczna
10. Anemia aplastyczna
11. Anemia sierpowata
12. Niedokrwistość przy chorobach przewlekłych
13. Anemia w ciąży
14. Czy anemia jest groźna?
15. Co jeść przy anemii?
16. Anemia u dzieci
17. Anemia u mężczyzn

Anemia – co to jest?

Anemia, inaczej niedokrwistość, jest stanem obniżenia stężenia hemoglobiny (Hb) we krwi poniżej 13,5 g/dl u mężczyzn lub poniżej 11,5 g/dl u kobiet.

Norma stężenia hemoglobiny to:

• u kobiet: 12-16 g/dl, a u kobiet ciężarnych 11-14 g/dl,
• u mężczyzn: 14-18 g/dl.

Przy anemii dochodzi również do obniżenia hematokrytu (HCT) oraz liczby erytrocytów (liczby krwinek czerwonych; RBC) we krwi.

W przebiegu anemii we krwi jest zbyt mało czerwonych krwinek lub zawierają one za mało hemoglobiny, a w rezultacie zaburzony jest transport tlenu do komórek i dochodzi do ich niedotlenienia. 

Przyczyny anemii

Główną przyczyną anemii jest niedobór żelaza. Anemia jest częstą dolegliwością kobiet w wieku reprodukcyjnym, szczególnie w czasie ciąży i laktacji. Zdarza się również u kobiet z obfitymi miesiączkami lub stosujących restrykcyjne diety albo diety wegańskie i wegetariańskie. 

Do anemii może dojść wskutek:

• krwawienia – uraz, obfite albo długotrwałe miesiączki, czasem długotrwałe krwawienia ukryte, np. z przewodu pokarmowego,
• wzrostu zapotrzebowania na żelazo, witaminę B₁₂, kwas foliowy – podczas ciąży i karmienia piersią, a u dzieci i młodzieży w okresie intensywnego wzrostu,
• niewystarczająca podaż z dietą żelaza, witaminy B_12, kwasu foliowego – niektóre diety, odchudzanie, nieprawidłowe nawyki żywieniowe,
• niewłaściwego wchłaniania składników z przewodu pokarmowego, spowodowanego głównie chorobami żołądka i jelit.

Anemia – objawy

Anemia z powodu dysproporcji między zapotrzebowaniem organizmu na tlen, a możliwościami jego dostarczenia skutkuje objawami ze strony różnych narządów. Widoczne są również nieprawidłowości w badaniach krwi.

Ogólnie objawy niedokrwistości niezależnie od przyczyny to:

• osłabienie,
• uczucie zmęczenia i senność w ciągu dnia,
• kłopoty z pamięcią i koncentracją (jak poprawić pamięć i koncentrację),
• bladość skóry,
• bóle głowy i zawroty głowy,
• duszności,
• szybkie męczenie się, 
• tachykardia,
• u starszych osób: bóle w klatce piersiowej, splątanie.

W poszczególnych rodzajach anemii mogą pojawić się również inne dodatkowe objawy typowe dla danej niedokrwistości. 

Rodzaje anemii

W zależności od nasilenia anemii, wyróżnia się:

• anemię łagodną: Hb 10-12 g/dl,
• anemię umiarkowaną: Hb 8-9,9 g/dl,
• anemię ciężką: Hb 6,5-7,9 g/dl,
• anemię zagrażającą życiu: Hb <6,5 g/dl. 

Stosuje się też inną klasyfikację niedokrwistości. Anemię dzieli się również ze względu średnią objętość erytrocytów (MCV) oraz średnią masę hemoglobiny w erytrocycie (MCH) na:

– anemia mikrocytowa hipochromiczna (MCV <80 fl; MCH < 27 pg):

• niedobór żelaza,
• niedokrwistość sideroblastyczna (część przypadków),
• talasemia,
• niedokrwistość w chorobie przewlekłej (część przypadków),
• zatrucie ołowiem,

– anemia normocytowa normochromiczna (MCV 80-95 fl; MCH > 27 pg):

• niedokrwistość hemolityczna,
• niedokrwistość wtórna,
• niedokrwistość po nagłej utracie krwi,
• uszkodzenie szpiku,
• niedokrwistość spowodowana niedoborami mieszanymi,
• niedokrwistość w chorobie nerek,

– anemia makrocytowa (MCV >95 fl):

• niedokrwistość megaloblastyczna, czyli wynikająca z niedoboru witaminy B₁₂ lub kwasu foliowego,
• niedokrwistość w zespołach mielodysplastycznych,
• niedokrwistość w chorobach wątroby, przewlekłym alkoholizmie,
• niedokrwistość aplastyczna.

Anemia – diagnoza

Aby stwierdzić anemię, konieczne będą badania krwi. Na początku wystarczy morfologia. To podstawowe badanie szybko ujawni, czy we krwi jest właściwa ilość czerwonych ciałek (erytrocytów), hemoglobiny i hematokrytu oraz krwinek białych i płytek krwi.

Ocenia się również tzw. wskaźnik erytrocytarny, na który składają się cechy krwinek czerwonych:

• MCV – średnia objętość krwinki,
• MCH – średnia masa Hb w krwince,
• MCHC – średnie stężenie Hb w krwince.

Specjalista może zlecić bardziej szczegółowe badania krwi np. oznaczenie ferrytyny lub żelaza we krwi oraz liczby retikulocytów (niedojrzałej postaci erytrocytów). 

Warto wiedzieć, że oznaczenie ferrytyny uważa się za bardziej czuły wyznacznik niedoboru żelaza niż badanie stężenia żelaza czy wysycenia transferryny. Jeśli ferrytyna w surowicy spada poniżej normy, to oznacza, że organizm wyczerpał zapasy żelaza. Badanie ma jednak pewne ograniczenia. W przypadku toczącego się stanu zapalnego zdarza się, że poziom ferrytyny jest wysoki, podczas gdy faktycznie występuje niedobór żelaza.

Diagnostyka anemii może obejmować również wiele innych badań, których celem jest znalezienie przyczyny powodującej niedokrwistości, np. badanie na krew utajoną w kale.

Anemia z niedoboru żelaza

Niedobór żelaza jest najczęstszą przyczyną anemii (80% przypadków). Przy anemii z niedoboru żelaza w badaniu krwi pojawiają się spadek hemoglobiny poniżej normy oraz obniżenie głównych parametrów dotyczących czerwonych krwinek: MCV, MCH i MCHC. O anemii z niedoboru żelaza, świadczy również niskie stężenie ferrytyny w surowicy.

Przyczyny anemii z niedoboru żelaza

Jest co najmniej kilka możliwych przyczyn niedoboru żelaza, które mogą skutkować anemią. Zalicza się do nich:

• zwiększone zapotrzebowanie na żelazo (np. w trakcie dorastania, w ciąży – szczególnie II i III trymestr, laktacji),
• zespoły upośledzonego wchłaniania,
• niedobory w diecie (dieta wegańska, wegetariańska, odchudzanie),
• przewlekłą utratę krwi (np. z przewodu pokarmowego w wyniku nowotworów, żylaków, zapaleń, po wycięciu fragmentu żołądka, obfite miesiączki).

Objawy anemii z niedoboru żelaza

Główne objawy anemii z niedoboru żelaza to oprócz ogólnych objawów również:

• suchość w ustach,
• apetyt na nietypowe rzeczy jak kreda, glina, krochmal,
• przesuszenie skóry,
• zajady,
• łamliwość i osłabienie włosów oraz paznokci (kruche, prążkowane, z zagłębieniami),
• zaburzenia połykania (dysfagia),
• pieczenie, ból i wygładzenie powierzchni języka.

Nie wszystkie te objawy muszą pojawić się od razu. Czasem, w zależności od stopnia niedokrwistości, występują tylko niektóre, a jeśli choroba się pogłębia, dołączają kolejne.

Leczenie anemii z niedoboru żelaza

Leczenie anemii wynikającej z niedoboru żelaza zależy od przyczyny. U osób, które nie mają zaburzeń wchłaniania, stosuje się preparaty żelaza. Może to być kompleks, często z witaminą C, która zwiększa wchłanianie tego składnika mineralnego. Taki preparat podaje się 2-3 razy dziennie przed posiłkiem. Ważne jest, aby nie mieszać leku z jedzeniem, ponieważ zawarte w posiłkach związki – fosforany, fityniany, taniny – zmniejszają wchłanianie żelaza. 

Jeśli efekty leczenia są widoczne w badaniach laboratoryjnych, to przyjmowanie preparatów żelaza powinno trwać jeszcze przez 3 miesiące. Nie powinno się odstawiać leków zbyt szybko, ponieważ organizm powinien zgromadzić zapas pierwiastka. Wtedy nie dojdzie do szybkiego nawrotu.

Inne metody leczenia anemii stosuje się w przypadku osób, u których przyjmowanie doustnych preparatów żelaza nie przynosi efektów terapeutycznych. Żelazo podaje się wtedy dożylnie. Dotyczy to przede wszystkim osób z dużą utratą żelaza z powodu krwawienia, albo u osób leczonych onkologicznie, a także z chorobami zapalnymi.

Anemia megaloblastyczna

Anemia megaloblastyczna, nazywana niedokrwistością megaloblastyczną, to grupa chorób, w których dochodzi do upośledzenia tworzenia erytroblastów (komórek dających początek krwinkom czerwonym). Najczęściej z powodu niedoboru witaminy B₁₂ lub kwasu foliowego. We krwi pojawiają się wtedy komórki prekursorowe dla erytrocytów o nietypowo wielkich rozmiarach (megaloblasty).

Objawy anemii megaloblastycznej

Jeśli chodzi o objawy anemii megaloblastycznej, to oprócz ogólnych symptomów niedokrwistości, chorzy mogą się skarżyć na:

• żółtawe zabarwienie skóry,
• bolesność języka, który przybiera żywoczerwony kolor,
• zajady,
• spadek masy ciała,
• przy dużym niedoborze witaminy B₁₂ dochodzi do uszkodzenia nerwów obwodowych, a pacjenci zgłaszają drętwienie rąk, ust, języka, stóp, a także trudności w chodzeniu i potykanie się o różne rzeczy.

​Ważne jest, aby nie lekceważyć objawów anemii wynikających z niedoboru witaminy B₁₂, ponieważ stan ten może prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia rdzenia kręgowego. Leczenie przy dużym nasileniu objawów może nie być skuteczne.

Przyczyny anemii megaloblastycznej

Główną przyczyną niedoboru witaminy B₁₂ u osób dorosłych jest choroba Addisona-Biermera. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, w przebiegu którego organizm atakuje własne tkanki. Wysyłane przez niego przeciwciała niszczą komórki żołądka. W rezultacie dochodzi do zaniku błony śluzowej żołądka i zahamowania wydzielania tzw. czynnika wewnętrznego IF, niezbędnego do prawidłowego wchłaniania witaminy B₁₂.

Do tworzenia erytroblastów niezbędny jest również kwas foliowy. Jego niedobory najczęściej wynikają ze zbyt małej ilości dostarczanej z żywnością. Stąd na ten rodzaj anemii są narażeni szczególnie alkoholicy, osoby starsze oraz dzieci w fazie wzrostu (zwłaszcza, gdy odżywiają się jedzeniem typu fast-food).

Przyczynami niedoboru kwasu foliowego są również:

• restrykcyjne diety,
• karmienie dziecka kozim mlekiem,
• stany upośledzonego wchłaniania kwasu foliowego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, usunięcie fragmentu żołądka),
• zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy (ciąża, laktacja, wiek dojrzewania, wcześniactwo),
• nadmierne zużycie kwasu foliowego, głównie przy chorobach nowotworowych, jak chłoniak, szpiczak,
• przyjmowanie niektórych leków,
• inne schorzenia (wątroby, układu krążenia).

Anemia wynikająca z niedoboru kwasu foliowego rozwija się szybciej niż z niedoboru witaminy B₁₂, ponieważ organizm ma zapasy tego związku jedynie na 3 miesiące, podczas gdy witaminy B₁₂ na 3-4 lata.

Leczenie anemii megaloblastycznej

Leczenie anemii megaloblastycznej polega przede wszystkim na przyjmowaniu preparatów uzupełniających niedobory. Witaminę B₁₂ przyjmuje się domięśniowo, a kwas foliowy doustnie przez 4 miesiące.

Anemia pokrwotoczna

Anemia pokrwotoczna jest rodzajem niedokrwistości, do której dochodzi wskutek intensywnego krwawienia (ostrego lub przewlekłego). Nie pojawia się ona jednak od razu. 1. etap po krwawieniu cechuje prawidłowa morfologia oraz zmniejszenie objętości krążącej krwi. Dopiero 2. etap to anemia, która wynika ze zbyt małej ilości erytrocytów, a tym samym mniejszego stężenia hemoglobiny. 

Objawy anemii pokrwotocznej

Objawy zależą od tego, ile krwi straciła dana osoba, w jakim czasie, ile ma lat i jaki jest jej stan zdrowia. Pogorszenie wyników morfologii następuje najczęściej dopiero kolejnego dnia po utracie krwi. 

Gdy dochodzi do nagłej utraty krwi w objętości 1,5-2 l, pojawiają się objawy wstrząsu hipowolemicznego:

• spadek ciśnienia krwi,
• przyspieszenie pracy serca,
• niepokój,
• zaburzenia świadomości,
• utrata przytomności.

Przewlekłe krwawienie, np. w przypadku chorób przewodu pokarmowego, może wiele miesięcy przebiegać bez objawów. Pierwsze symptomy mogą pojawić się dopiero, gdy dojdzie do znacznego niedoboru żelaza w organizmie.

Leczenie anemii pokrwotocznej

Leczenie anemii pokrwotocznej zależy od różnych czynników. Przede wszystkim należy wyeliminować źródło krwawienia. W cięższych przypadkach konieczne jest przetoczenie krwi. 

Anemia hemolityczna

Pod nazwą anemia hemolityczna (niedokrwistość hemolityczna) kryje się grupa chorób, w których dochodzi do przedwczesnego rozpadu erytrocytów (czyli hemolizy). Występuje również zwiększona liczba retikulocytów (niedojrzałej postaci krwinki czerwonej) i skrócony czas przeżycia erytrocytów.

Objawy anemii hemolitycznej

Objawy anemii hemolitycznej ujawniają się najczęściej u dzieci albo u osób starszych i w średnim wieku. Mogą wystąpić ogólne objawy anemii, a oprócz tego:

• powiększenie śledziony (czasami również wątroby),
• żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych,
• a gdy anemia ma charakter przewlekły, występuje też skłonność do kamicy pęcherzyka żółciowego i powstawania owrzodzeń na nogach.

Przyczyny anemii hemolitycznej

Do przyczyn anemii hemolitycznej zalicza się zaburzenia:

• wrodzone,
• nabyte: immunologiczne zespoły fragmentacji krwinek czerwonych, niektóre leki, infekcje.

Leczenie anemii hemolitycznej

Nie ma jednego sposobu leczenia anemii hemolitycznej. To jaka terapia będzie konieczna, zależy od przyczyny tego stanu.

Leczenie może obejmować przyjmowanie glikokortykosteroidów, usunięcie śledziony, czyli splenektomię, przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz immunoglobulin. W najcięższych przypadkach konieczna może być transfuzja krwi.

Niezbędne może być odstawienie leków, które są przyczyną anemii hemolitycznej. Czasami stosuje się kwas foliowy i żelazo.

Anemia aplastyczna

Anemia aplastyczna to niewydolność szpiku kostnego, w której dochodzi do obniżenia liczby wszystkich rodzajów komórek krwi: krwinek czerwonych, krwinek białych oraz płytek krwi. Na anemię aplastyczną zmarła Maria Skłodowska-Curie.

Najwięcej przypadków anemii aplastycznej diagnozuje się u osób około 30. roku życia. Chociaż należy pamiętać, że do zachorowania może dojść w każdym wieku.

Niedokrwistość aplastyczna może mieć charakter ostry lub przewlekły, rozwijać się w ciągu kilku dni lub wolno – nawet przez kilka miesięcy.

Przyczyny anemii aplastycznej

Przyczyną anemii aplastycznej jest nieprawidłowe działanie komórek macierzystych krwi, które dają początek poszczególnym rodzajom komórek krwi. Niedokrwistość aplastyczna ma najczęściej formę nabytą, a rzadziej wrodzoną.

Ze znanych możliwych przyczyn niedokrwistości aplastycznej wymienia się:

• wpływ promieniowania jonizującego,
• radioterapię,
• przebyte zakażenie wirusowe wątroby, HIV,
• działanie niektórych leków (np. busulfan, metotreksat),
• wpływ środków toksycznych (benzen, trotyl).

Niedokrwistość aplastyczna może rozwinąć się również w ciąży oraz w wyniku innych chorób krwi, takich jak anemia hemolityczna, zespół mielodysplastyczny lub nocna napadowa hemoglobinuria.

W wielu przypadkach nie udaje się określić, co spowodowało ten rodzaj anemii.

Leczenie anemii aplastycznej

Leczenie anemii aplastycznej obejmuje przetoczenie brakujących komórek krwi (uleczalność na poziomie 60-90%), a także zapobieganie infekcjom poprzez przyjmowanie leków przeciwbakteryjnych lub immunosupresyjnych.

Chorym podaje się cyklosporyny, metyloprednizolon, androgeny, a w ciężkich przypadkach, u młodych osób szczególnie, przeprowadza się przeszczepienie szpiku od dawcy z rodziny lub, rzadziej, od dawcy niespokrewnionego.

Jeśli niedokrwistość aplastyczna to konsekwencja radioterapii lub określonych leków, należy zaprzestać ich stosowania.

Anemia sierpowata

Anemia sierpowata, inaczej niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, jest postacią anemii hemolitycznej. Jest chorobą wrodzoną polegającą na nieprawidłowej budowie hemoglobiny. Rozpoznawana jest najczęściej w krajach Afryki Środkowej i Zachodniej i jej podłożem jest dziedziczna mutacja genowa.

Anemia sierpowata swoją nazwę zyskała od sierpowatego kształtu krwinek czerwonych, widocznego w badaniu mikroskopowym. Ta cecha może powodować nieprawidłowe działanie tych komórek krwi, zwłaszcza zlepianie się ich, co prowadzi do powikłań, takich jak zakrzepica, udar lub zawał serca. 

Objawy anemii sierpowatej

U dzieci z anemią sierpowatą pierwszym objawem może być obrzęk rąk i nóg spowodowany zatkaniem małych naczyń krwionośnych oraz różne dolegliwości bólowe, a także opóźnione dojrzewanie płciowe. 

W przebiegu choroby występują rzuty. Towarzyszący im ból może mieć różne lokalizacje, trwać od kilku minut do wielu tygodni. 

Leczenie anemii sierpowatej

Z anemią sierpowatą można żyć wiele lat, jest to jednak choroba nieuleczalna i śmiertelna. Leczenie schorzenia aktualnie polega głównie na zapobieganiu zakrzepom, przyjmowaniu leków przeciwbólowych i zapobiegających infekcjom. W ciężkich przypadkach przeprowadza się transfuzję krwi, a niekiedy przeszczepienie szpiku. 

Niedokrwistość przy chorobach przewlekłych

Anemia przy chorobach przewlekłych jest częstym rodzajem niedokrwistości. Dotyka głównie osoby w podeszłym wieku i z różnymi chorobami. Często wiąże się z niedoborem żelaza. Jeśli chodzi o mechanizm powstania, to przyczyną tego rodzaju anemii jest zmniejszenie produkcji erytrocytów w wyniku pobudzenia odporności komórkowej i istnienia stanów zapalnych w organizmie. 

Objawy anemii przy chorobach przewlekłych

Objawy anemii przy chorobach przewlekłych to przede wszystkim ogólne objawy anemii:

• łatwa męczliwość,
• osłabienie,
• trudność w koncentracji i zapamiętywaniu,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• duszność,
• tachykardia.

Leczenie anemii przy chorobach przewlekłych

Leczenie anemii przy chorobach przewlekłych opiera się na wyeliminowaniu przyczyny (leczenie choroby podstawowej) oraz ograniczaniu stanów zapalnych. Niekiedy podaje się erytropoetynę, która pomaga w uwolnieniu żelaza zmagazynowanego w tkankach. Czasami konieczne jest podawanie żelaza dożylnie lub transfuzja krwi. 

Anemia w ciąży

Anemię w ciąży rozpoznaje się, gdy stężenie hemoglobiny w badaniu krwi u ciężarnej wyniesie < 11g/dl. 

Anemia w czasie ciąży jest stanem groźnym. Może powodować różnorodne powikłania zarówno u przyszłej mamy, jak i u dziecka. Wiąże się ze zwiększonym ryzykiem poronienia, porodu przedwczesnego, wystąpienia wad rozwojowych, oddzielenia łożyska, cięcia cesarskiego, nieprawidłowego gojenia się ran poporodowych. Może prowadzić do obumarcia płodu. U noworodków istnieje większe ryzyko zakażenia, niedokrwistości i wcześniactwa.

Przyczyny anemii w ciąży

Główną przyczyną anemii w ciąży jest niedobór żelaza. Zapotrzebowanie na żelazo wzrasta w ciąży, co wynika nie tylko z potrzeb rozwijającego się płodu, ale również naturalnie zwiększającej się masy krwinek czerwonych u kobiety w ciąży.

Niedokrwistości w czasie ciąży sprzyjają też inne czynniki:

• zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy i witaminę B12,
• nieprawidłowa dieta w ciąży,
• wymioty,
• zakażenia,
• małe rezerwy żelaza przed zajściem w ciążę,
• ciąża mnoga.

Leczenie anemii w ciąży

Jeśli w czasie ciąży stężenie hemoglobiny spadnie poniżej 11 g/dl, lekarz powinien zlecić badanie stężenia ferrytyny we krwi. Poziom ≤ 30 ng/ml potwierdza niedokrwistość i niedobór żelaza w organizmie.

Leczenie anemii w ciąży polega przede wszystkim na przyjmowaniu doustnych preparatów żelaza na czczo lub pomiędzy posiłkami od 60 do 200 mg/dobę. Po kilku dniach powinno być wykonane badanie krwi, które wskaże, czy terapia przynosi efekty. Jeśli postępy nie będą widoczne, konieczne może być dożylne podanie żelaza w dawce 1000 mg. Taka dawka jest na ogół wystarczająca do uzupełnienia niedoborów żelaza.

Kobiety w ciąży są szczególnie narażone na niedobór żelaza, dlatego zaleca się, aby profilaktycznie przyjmowały preparaty żelaza w dawce 30 mg/dobę. Leków tych nie należy podawać w I trymestrze ciąży.

Czy anemia jest groźna?

Anemia jest groźnym schorzeniem, ponieważ wiąże się z zaburzeniem dostarczania odpowiednich ilości tlenu do komórek ciała. Jest wiele możliwych powikłań tego stanu, w tym choroby serca i ośrodkowego układu nerwowego.

Niektóre rodzaje anemii (np. hemolityczna, aplastyczna, anemia sierpowata) są bardzo poważnymi schorzeniami układu krwiotwórczego i bez odpowiedniego leczenia albo nieskuteczności terapii prowadzą do śmierci. W niektórych przypadkach nawet w bardzo młodym wieku, a nawet w okresie niemowlęcym.

Anemia, chociaż jest powszechna u kobiet w ciąży, także stanowi poważny problem w tej grupie. Może skutkować licznymi powikłaniami, jak przedwczesny poród, sepsa, wady rozwojowe dziecka, a także zagrażający życiu krwotok w czasie porodu.

Co jeść przy anemii?

Oprócz regularnego przyjmowania preparatów żelaza ważna jest też dieta ułożona z naciskiem na w produkty bogate w żelazo. Ten składnik mineralny jest najlepiej przyswajalny z produktów pochodzenia zwierzęcego, mięsa i podrobów (np. wątróbki). Zawierają one bowiem tzw. żelazo hemowe dostępne dla organizmu w 15–20 proc. (najlepiej z cielęciny, ok. 22 proc.). Natomiast wchłanianie żelaza niehemowego obecnego w produktach roślinnych nie przekracza kilku procent (np. ze szpinaku ok. 2 proc., z sałaty 4 proc.).

To właśnie dlatego wegetarianizm i anemia często idą w parze. Oczywiście nie należy zrezygnować z jedzenia warzyw. Wręcz przeciwnie, warto łączyć je z daniami mięsnymi ze względu na zawartość wielu witamin, w tym witaminy C, i kwasu foliowego, które znacznie ułatwiają przyswajanie żelaza.

Co jeść przy anemii?

• wątróbkę (każdy rodzaj, zwłaszcza wieprzową i cielęcą),
• wołowinę, cielęcinę,
• warzywa strączkowe, zwłaszcza białą fasolę,
• żółtka jaj,
• śliwki i morele suszone.

Anemia u dzieci

Anemia u dzieci od 3. miesiąca życia do okresu dojrzewania jest stwierdzana przy obniżeniu stężenia Hb poniżej 11 g/dl. U dzieci występują najczęściej niedokrwistości niedoborowe: głównie niedobory żelaza, czasami też witamin z grupy B, w tym witaminy B₁₂, a także kwasu foliowego oraz białek. Anemia często jest rozpoznawana u najmłodszych dzieci - do 3. roku życia (prawie 40% przypadków). 

Przyczyny anemii u dziecka

Do głównych przyczyn niedokrwistości u dzieci należą:

• zbyt mała podaż żelaza w czasie życia płodowego (anemia u matki),
• dieta uboga w żelazo,
• zaburzenia wchłaniania,
• utrata żelaza wraz z krwawieniami albo infekcjami pasożytniczymi,
• zwiększone zapotrzebowanie na żelazo z powodu szybkiego wzrostu.

Objawy anemii u dziecka

Objawy anemii u dzieci obejmują ogólne symptomy niedokrwistości oraz objawy wynikające z niedoboru żelaza. Należą do nich:

• u niemowląt: brak apetytu, apatia albo rozdrażnienie, nadmierne pragnienie,
• u starszych dzieci: bóle głowy, przyspieszone tętno, trudności w koncentracji i zapamiętywaniu, szybkie męczenie się,
• niezależnie od wieku: osłabienie włosów i paznokci, bladość skóry i błon śluzowych, zajady, zahamowanie wzrostu, nawracające infekcje dróg oddechowych.

Leczenie anemii u dziecka

W leczeniu anemii u dziecka oprócz przyjmowania doustnych preparatów żelaza bardzo duże znaczenie ma właściwa dieta. Zaleca się:

• zwiększenie przyjmowania mięsa, warzyw i owoców,
• ograniczenie nabiału, mąki i kaszy.

Anemia u mężczyzn

Chociaż znaczna większość osób chorujących to kobiety, anemia nie omija także niektórych mężczyzn. Najczęściej jednak pojawia się u nich po wypadkach czy operacjach, związanych z dużą utratą krwi, albo po zabiegach np. wycięcia żołądka.

Źródła:
J.B Latkowski (red.), Medycyna Rodzinna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019,
F. Kokot, Badania laboratoryjne. Zakres norm i interpretacja, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015,
G.W.Basak, J.Dwilewicz-Trojaczek, W.W.Jędrzejczak, Hematologia. Kompendium, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016,
P.Gajewski (red.), Interna Szczeklika 2017/2018, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017,
G. Bręborowicz (red.), K. Czajkowski (red.), Położnictwo i ginekologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2020.

Czytaj także:
Anemia a wyniki morfologii krwi - na te 6 parametrów zwróć uwagę
Badania krwi na NFZ - lista darmowych badań w ramach POZ
Morfologia krwi a nowotwór. Jak wysokie OB powinno zaniepokoić? [WYWIAD]
Kawa przed badaniem krwi i inne czynniki, które mogą mieć wpływ na wynik [LISTA]

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!