Czyrak to ropne zapalenie w mieszku włosowym wywołane bakteriami gronkowca, najczęściej złocistego (gronkowiec skórny). Inaczej nazywa się go furunkułem. Powstaje w miejscach, gdzie skóra wydziela więcej potu, dochodzi do jej obtarcia lub ranki, np. na karku, plecach czy w pachwinach. Wiele osób ma je też w gardle, w nosie, na owłosionej skórze głowy czy w fałdach skórnych.
Spis treści:
Czyrak - przyczyny powstawania
Z czyrakiem możemy mieć do czynienia, gdy dochodzi do spadku odporności organizmu. Wtedy zazwyczaj niegroźne bakterie przenikają do mieszków włosowych i zakażają je, powodując stan zapalny.
Powstawaniu czyraków sprzyjają zatem spadki odporności związane m.in. z:
- czasowymi infekcjami,
- brakiem wystarczającej higieny,
- niedożywieniem,
- przemęczeniem,
- przegrzaniem lub wychłodzeniem ciała.
Inne przyczyny czyraków to choroby przewlekłe jak:
- cukrzyca,
- choroby nerek,
- choroby wątroby,
- otyłość,
- alkoholizm,
- rak,
- HIV i AIDS.
Np. w przypadku cukrzycy, gdy dochodzi do zmian miażdżycowych w naczyniach włosowatych i niedożywienia skóry, staje się ona sucha, podatna na zranienia i otarcia. Łatwo ją wtedy zainfekować gronkowcami.
Czyraki mogą być też powikłaniem po chorobach skóry, którym towarzyszy świąd: świerzbu, AZS, łuszczycy czy egzemy. Skóra w takich przypadkach jest wysuszona, podatna na infekcje.
Objawy czyraka
Na początku w mieszku włosowym powstaje niewielka krostka. Mały, czerwony guzek, na którego wierzchołku zbiera się ropa. Z czasem krosta sama znika, może jednak dojść do zapalenia. Powstaje obrzęk, zaczerwienienie i czop ropny, który może mieć wielkość od ziarnka grochu po piłkę golfową o średnicy 3 cm.
Jeśli czyrak będzie duży, może towarzyszyć mu złe ogólne samopoczucie, np. podwyższona lekko temperatura.
Najczęściej czop w końcu sam pęka, ropa wydostaje się na zewnątrz i miejsce goi się samoistnie. W zależności od wielkości czyraka proces gojenia trwa od kilku do kilkunastu dni.
Zdarza się jednak, że czop pozostaje zasklepiony, a ropa nie chce wyjść. Wtedy trzeba iść do lekarza, bo taki czyrak może być przyczyną komplikacji zdrowotnych. Szczególnie dotyczy to czyraka w środkowej części twarzy, ponieważ może dojść do zapalenia zatoki jamistej, które zagraża życiu. Występuje wtedy wysoka gorączka, dreszcze, sztywność karku, ból i obrzęk powiek, a czasami zaburzenia ruchów gałek ocznych doprowadzające do podwójnego widzenia.
fot. Adobe Stock
fot. Adobe Stock
Czyraki najczęściej występują u dzieci lub osób w podeszłym wieku i bardzo łatwo pomylić je ze zwykłym pryszczem. Charakterystyczne dla tej zmiany skórnej jest to, że proces zapalny z nią związany bardzo szybko postępuje. Towarzyszy mu ropna wydzielina i obumieranie zainfekowanych tkanek, które w efekcie przekształcają się w czop martwiczy
– wyjaśnia dr Małgorzata Marcinkiewicz, dermatolog wenerolog z Centrum Medycznego Damiana.
Jak odróżnić czyraka od pryszcza? Jak zaznacza doktor Marcinkiewicz, po wyglądzie i twardości zmiany skórnej. „Czyrak początkowo wygląda niewinnie – wokół mieszka włosowego można zauważyć jedynie lekko zaczerwienioną skórę. Jednak po kilku dniach uwypukla się mały fioletowy guzek, który w odróżnieniu od pryszczy jest znacznie twardszy” – tłumaczy.
Po krótkim czasie czyrak i otaczająca go skóra zaczynają boleć. Możemy wówczas odczuwać ciepło w miejscu powstania zmiany oraz charakterystyczne pulsowanie. Po upływie około 5 dni guzek zmienia się w krostę, która stopniowo ulega martwicy
– wyjaśnia dr Małgorzata Marcinkiewicz.
Co to jest czyrak gromadny?
Czasami stan zapalny rozlewa się na wiele sąsiadujących ze sobą mieszków włosowych (od kilku do kilkudziesięciu). Mamy wtedy do czynienia z tzw. czyrakiem mnogim, czyli zbiorowiskiem pojedynczych czyraków zwanych karbunkułem. Najczęściej powstaje on na karku lub plecach, częściej u mężczyzn aniżeli u kobiet. Wygląda jak mały guzek lub masa grudek znajdującą się pod skórą.
Czyraki gromadne, podobnie jak pojedyncze, najczęściej powstają u osób o obniżonej odporności, otyłych, nieprzestrzegających zasad higieny osobistej, z zapaleniami skóry, chorujących na cukrzycę, nowotwory, stosujące leki immunosupresyjne.
Czyrakowi mnogiemu towarzyszą bardziej dokuczliwe objawy niż pojedynczemu: gorączka, zmęczenie. Zdarza się, że po wygojeniu jednego czyraka powstają kolejne i choroba nabiera przewlekłego charakteru. Taki stan nazywamy czyracznością.
Czyrak gromadny może być przyczyną wielu groźnych dla naszego zdrowia powikłań, dlatego niezwłocznie należy udać się do lekarza dermatologa, który wprowadzi odpowiednie leczenie antybiotykowe
– dodaje dr Małgorzata Marcinkiewicz.
Czyrak leczenie
Gdy już mamy pewność, że to czyrak, leczenie wymaga systematyczności. Należy wówczas:
- kilka razy dziennie robić okłady, np. z rywanolu albo z altacetu;
- gdy dojdzie do samoistnego pęknięcia, rankę należy odkazić spirytusem salicylowym, natomiast na sam czop założyć opatrunek z maści z dodatkiem antybiotyku;
- bardzo często myć ręce (czyrak jest chorobą zakaźną, dlatego też zakażenie może przenosić się na inne części ciała, a nawet na inne osoby);
- odzież i pościel, z którymi stykał się chory, należy prać w 100 stopniach;
- opatrunki z rany należy zawiązywać w worki foliowe, żeby nie doszło do rozprzestrzeniania się bakterii.
fot. Ula Bugaeva
Ale uwaga! Samemu nie wolno przecinać czy wyciskać czyraków. Istnieje bowiem ryzyko przeniesienia się zakażenia i zapalenia na sąsiadujące miejsca.
Jeśli jednak:
- po dwóch tygodniach ropa wciąż zalega,
- dochodziło już wcześniej do nawrotów choroby tzw. czyraczności lub czyrak powstał na plecach lub twarzy,
- pojawi się gorączka
jak najszybciej trzeba zgłosić się do lekarza.
Lekarz w takich przypadkach:
- odprowadzi ropę ze środka, czyli wykona tzw. drenaż,
- wskaże odpowiednie mydła antybakteryjne,
- przepisze antybiotyki doustne oraz do miejscowego stosowania na zmienioną chorobowo skórę.
Jeśli czyraki powracają, antybiotykoterapię stosuje się nawet miesiąc. W przypadku czyraka mnogiego chory najczęściej trafia do szpitala. Jeśli zlekceważymy problem może dojść do: sepsy, zapalenia wsierdzia czy szpiku kostnego.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 12.06.2017.
Więcej o problemach skórnych:Jak powstaje trądzik?Co powoduje wypryski na skórze? 5 zaskakujących powodówGdzie nie wolno wyciskać pryszczy? Wszystko o trójkącie śmierci
Wszystko o leczeniu trądziku
Absolwentka Wydziału Lekarskiego oraz Studiów Doktoranckich Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Stypendystka prestiżowego Stypendium Otto-Braun-Falco. Poza diagnostyką i leczeniem chorób skóry od kilku lat specjalizuje się w wykonywaniu zabiegów z zakresu dermatologii estetycznej. Doświadczenie i umiejętności w tej dziedzinie zdobywała na licznych kursach i szkoleniach. Ukończyła 2-letnie szkolenie z zakresu medycyny estetycznej w Międzynarodowym Centrum Kształcenia Medycyny Anti-Aging. Pracuje w Centrum Medycznym Damiana.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
