Spis treści:
- Czym jest zapalenie płuc?
- Leczenie zapalenia płuc – jakie leki?
- Leczenie zapalenia płuc – w domu czy szpitalu?
- Jak długo leczy się zapalenie płuc?
- Niepowodzenie leczenia zapalenia płuc
- Leczenie zapalenia płuc a COVID-19
Czym jest zapalenie płuc?
Zapalenie płuc to ostra choroba zapalna miąższu śródpłucnego i tkanki śródmiąższowej, która manifestuje się gorączką, przyspieszonym oddechem, bólem w klatce piersiowej, kaszlem, dusznością, a w badaniu obrazowym płuc – naciekami zapalnymi (zagęszczeniami). Zapalenie może obejmować jedno lub dwa płuca. Przyczyną jest infekcja bakteryjna, wirusowa, grzybicza lub pasożytnicza.
Organizacje zdrowotne, w tym Światowa Organizacja Zdrowia, wyróżniają dwa główne rodzaje zapalenia płuc:
- pozaszpitalne zapalenie płuc (rozwija się w domu) oraz
- szpitalne zapalenie płuc (rozwija się po 48 godzinach od przyjęcia do szpitala).
Zapalenia płuc u dorosłych są w zdecydowanej większości wywoływane przez bakterie Streptococcus pneumoniae (do 50%) – inaczej pneumokoki. Wirusowe zapalenia płuc występują rzadziej, powodują je koronawirusy, rynowirusy, wirus grypy, adenowirusy, RSV, wirus paragrypy. Do zapalenia płuc mogą przyczynić się też działanie toksyn, substancji chemicznych lub reakcja alergiczna.
Leczenie zapalenia płuc powinno obejmować usunięcie infekcji oraz zapobieganie powikłaniom.
Przeczytaj też: Objawy zapalenia płuc - to nie tylko kaszel i świszczący oddech
Leczenie zapalenia płuc – jakie leki?
Leczenie zapalenia płuc zależy od przyczyny, jednak przeważnie polega na zastosowaniu:
- antybiotyku: w leczeniu lżejszych przypadków – amoksycyliny, ale też nowoczesnych makrolidów oraz fluorochinolonów, w ciężkich przypadkach leczonych w szpitalu – ceftriaksonu lub cefotaksymu w skojarzeniu z makrolidem,
- glikokortykosteroidów działających przeciwzapalnie, np. deksometazonu,
- leków przeciwkaszlowych,
- płynów, w szpitalu – kroplówki,
- leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych (np. paracetamolu),
- tlenoterapii,
- wentylacji mechanicznej – w najcięższych przypadkach,
- przeszczepienia płuc – rzadko stosowane, w najcięższych przypadkach kwalifikujących się do tranplantacji.
Antybiotykoterapia powinna być rozpoczęta jak najszybciej od rozpoznania zapalenia płuc, nawet jeśli lekarz nie jest pewien, jaki konkretnie patogen powoduje chorobę.
Aby nie przedłużać stanu chorobowego, pacjentom z zapaleniem płuc podaje się antybiotyk empirycznie, czyli na podstawie przewidywania, jaki patogen wywołał zakażenie. Dopiero w międzyczasie u niektórych wykonuje się badanie określające, jaki konkretnie drobnoustrój wywołał zapalenie płuc. Jeśli wcześniejsze leczenie nie przynosi rezultatu, wówczas stosuje się antybiotykoterapię celowaną, czyli ukierunkowaną na zwalczanie konkretnego patogenu.
Niektóre szczepy bakterii są oporne na leczenie, dlatego terapia nie zawsze przynosi pożądane efekty i czasami sytuacja wymaga podania innego antybiotyku. Decyzja o wybraniu odpowiedniego leku w przypadku zapalenia płuc nie jest zatem decyzją łatwą.
Podczas leczenia zapalenia płuc należy pamiętać również o kontrolowaniu stanu zdrowia, w tym mierzeniu saturacji krwi tlenem. Służy do tego pulsoksymetr. Saturacja krwi oznaczana jako SpO2 powinna wynosić więcej niż 94%. Niższy wynik świadczy o niedotlenieniu organizmu i wymaga pomocy medycznej.
Przeczytaj też: Zmiany w płucach po COVID-19
Leczenie zapalenia płuc – w domu czy szpitalu?
Zapalenie płuc może być leczone w domu lub szpitalu. Osoby młodsze bez dodatkowych schorzeń są leczone w domu (ambulatoryjnie), osoby z większym obciążeniem – w szpitalu.
Decyzja o hospitalizacji należy do lekarza i jest podejmowana na podstawie stanu pacjenta i przyczyny zakażenia. Stosuje się w tym celu również ocenę punktową w oparciu o wskaźniki opracowane przez Pneumonia Patient Outcomes Research Team (PORT) w 1997 roku. Ocena bierze się pod uwagę:
- wiek,
- istnienie innych chorób (nowotworu, schorzeń wątroby, nerek, niewydolność krążenia),
- zaburzenia świadomości,
- przyspieszonego oddechu,
- wynik badań laboratoryjnych (np. ph krwi tętniczej, mocznik, kreatynina).
Jak długo leczy się zapalenie płuc?
To zależy. W przypadku niepowikłanego pozaszpitalnego zapalenia płuc leczenie antybiotykiem trwa 7 dni lub do ok. 3 dni od ustąpienia gorączki. Zakażenia powikłane lub wywołane mniej powszechnymi patogenami mogą być leczone dłużej: do 14 dni, a czasami jeszcze dłużej. Stan chorego na zapalenie płuc powinien poprawić się w ciągu 3-4 dni od rozpoczęcia leczenia.
Niepowodzenie leczenia zapalenia płuc
Czas zdrowienia może się wydłużyć z powodu różnych komplikacji. Niepowodzenie leczenia zapalenia płuc zdarza się u 11-18% osób hospitalizowanych z pozaszpitalnym zapaleniem płuc. Za niepowodzenie uznaje się:
- konieczność zmiany antybiotyku,
- pogorszenie stanu pomimo przyjmowania leku,
- brak poprawy w ciągu 3 dni leczenia.
Przyczyn takich scenariuszy można upatrywać w różnych czynnikach: pacjent mógł zgłosić się do lekarza z bardzo zaawansowaną infekcją, antybiotyk mógł być źle dobrany (szczepy mogły być oporne na lek) albo mogło dojść do nadkażenia bakteryjnego w szpitalu i wystąpienia oporności na leczenie.
Zdarza się też, że pojawiają się dodatkowe schorzenia w trakcie pobytu w szpitalu: np. zatorowość płucna, zawał serca, niewydolność nerek.To wszystko może sprawiać, że zastosowane leczenie nie przynosi poprawy. Lekarz podaje wtedy nowy lek, czasami konieczna jest zmiana oddziału lub szpitala.
Leczenie zapalenia płuc a COVID-19
Jak nigdy wcześniej, dużą grupę pacjentów leczonych z powodu zapalenia płuc stanowią aktualnie osoby zakażone koronawirusem.
Do zapalenia płuc u osób chorych na COVID-19 dochodzi prawdopodobnie z powodu tzw. burzy cytokinowej, czyli nadmiernej reakcji układu odpornościowego, która prowadzi do uszkodzenia własnych tkanek. Komórki odpornościowe i cytokiny oddziałują na naczynia krwionośne w płucach, powodując ich większą przepuszczalność oraz zaburzenia krzepnięcia. W rezultacie do pęcherzyków płucnych zaczynają trafiać elementy krwi, wskutek czego powstaje obrzęk, stan zapalny i trudności w oddychaniu.
U pacjentów leczonych w szpitalu z powodu zapalenia płuc i COVID-19 stosuje się lek przeciwwirusowy – remdesivir, deksametazon działający przeciwzapalnie, u niektórych pacjentów tocilizumab (lek immunosupresyjny) a także antybiotyki, które mają zapobiegać powikłaniom.
Leczenie zapalenia płuc z powodu koronawirusa obejmuje również tlenoterapię, a także w razie potrzeby wentylację mechaniczną. Poza tym ważne jest leczenie chorób współistniejących i podawanie płynów.
Przeczytaj też: Koronawirus a zapalenie płuc
Źródła:
W. Hryniewicz, P. Albrecht, A. Radzikowski. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2016,
A.Boroń-Kaczmarska (red.), A. Wiercińska-Drapało (red.), Choroby a zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020,
J.B Latkowski (red.), Medycyna Rodzinna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019,
Monika Stelmach, „Long COVID” – kiedy testy są już ujemne, a choroba postępuje, www.termedia.pl.
Więcej artykułów:
Objawy raka płuc – wczesne i najczęstsze. Jak rozpoznać groźny nowotwór?
Bezobjawowe zapalenie płuc – jak je rozpoznać i leczyć?
Atypowe zapalenie płuc – przyczyny, objawy, leczenie
Zachłystowe zapalenie płuc: objawy, diagnoza, leczenie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
