Każda kobieta powinna mieć podstawowe informacje o raku szyjki macicy. Do rozrostu nowotworowego dochodzi w obrębie szyjki macicy. Szyjka macicy jest częścią macicy, która łączy macicę z pochwą. Dzięki niej podczas porodu dziecko może wydostać się z macicy na zewnątrz, a przy zapłodnieniu pozwala ona na dostanie się plemników do macicy. Nowotwór rozwija się w okolicy ujścia zewnętrznego na tarczy szyjki macicy ponieważ jest to miejsce najbardziej narażone na kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Przez pochwę podczas stosunków seksualnych w okolice szyjki macicy dostają się różne patogeny chorobowe, w tym onkogenne typy wirusa HPV.
Istnieje kilka podstawowych czynników ryzyka rozwinięcia się u kobiety raka szyjki macicy. Niektóre z nich można modyfikować, inne takie jak wiek czy uwarunkowanie rodzinne są niezależne od trybu życia. Najistotniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy jest przewlekła infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Przewlekła infekcja sprzyja przemianie nowotworowej nabłonka szyjki macicy. Wirus przenoszony jest drogą płciową, dlatego częste kontakty seksualne z różnymi partnerami sprzyjają zakażeniu.
Rak szyjki macicy - czynniki ryzyka
Wciąż prowadzone są badania nad czynnikami dziedziczenia raka szyjki macicy. Do tej pory uważało się, że nowotwór ten wolny jest od rodzinnego wpływu zachorowań. Większość tzw. kobiecych nowotworów takich jak rak jajnika czy rak piersi są dziedziczne, zidentyfikowano nawet konkretne geny odpowiedzialne za powstawanie tych schorzeń. Z rakiem szyjki macicy jest inaczej. Główną przyczyną powstawania raka szyjki macicy jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Dlatego prowadzone badania poszukują genetycznej skłonności do infekcji wirusem HPV.
Czy rak szyjki może być dziedziczny?
Rak szyjki jest bardzo podstępny. Zanim pojawi się nowotwór złośliwy, przez lata na szyjce macicy rozwijają się stany przedrakowe, na których podłożu następnie rozwija się rak. Stany przedrakowe mogą nie dawać żadnych objawów, nawet przez wiele lat. Niestety największe szanse na pełne wyleczenie daje rak szyjki właśnie w stadium bezobjawowym. Kiedy pojawiają się objawy takie jak nietypowe krwawienie z pochwy lub krwawienia międzymiesiączkowe jest już zazwyczaj za późno. Jedynym badaniem umożliwiającym diagnostykę bezobjawowych stanów przedrakowych i wczesnego raka bezobjawowego jest cytologia.
Cytologia, inaczej badanie cytologiczne, polega na obserwacji pod mikroskopem materiału pobranego specjalną szczoteczką z szyjki macicy. Wymaz z szyjki macicy ma na celu złuszczenie szczoteczką wierzchnich warstw nabłonka. W ten sposób jesteśmy w stanie ocenić czy komórki nabłonka szyjki macicy są prawidłowe, czy nie. Badanie cytologiczne pozwala na wykrycie w szyjce macicy zmian przedrakowych mogących być podłożem do rozwoju raka szyjki lub samego raka, nawet w bardzo wczesnym stadium. Metoda ta umożliwia także ocenę, czy w nabłonku nie ma cech infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).
Diagnostyka raka szyjki macicy nie kończy się jednak tylko na badaniu cytologicznym. W drugiej kolejności wykonuje się badania wirusologiczne. Biologia molekularna (badanie PCR) pozwala na wykrycie wirusa HPV w materiale pobranym podczas wymazu szyjki macicy do cytologii. Poszukujemy szczepów wirusa HPV o wysokiej onkogenności (HPV 16 i 18). Przy podejrzeniu raka lub już po jego potwierdzeniu cytologicznym wykonuje się badania markerów nowotworowych. W raku szyjki macicy zastosowanie znajduje antygen raka płaskonabłonkowego SCC-Ag.
Rak szyjki macicy – jak rozpoznać?
Niedawno pojawiła się szczepionka na HPV, która ma zapobiegać infekcji przez szczepy wirusa wysokiego ryzyka. Szczepionka ma chronić przed powstawaniem zmian przedrakowych (stany, na podłożu których częściej rozwijają nowotwory złośliwe), ale nie zapobiega rakowi szyjki macicy w 100%. Szczepionki mogą być czterowalentne – skierowane przeciwko czterem głównym typom onkogennym wirusa (HPV 6, 11, 16, 18) oraz dwuwalentne – skierowane tylko przeciwko HPV 16 i 18.
Rak szyjki macicy a szczepionka na HPV
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
