Z zapaleniem zatok walczy co roku kilka milionów Polaków, ale połowa z nich nie wie, co im naprawdę dolega. To dlatego, że na początku zapalenie zatok łatwo pomylić z przeziębieniem. Podpowiadamy, jak odróżnić zapalenie zatok od zwykłej infekcji oraz jak je raz na zawsze wyleczyć.
Spis treści:
- Czym jest zapalenie zatok?
- Rodzaje zapalenia zatok
- Zapalenie zatok - objawy
- Ile czasu trwa zapalenie zatok?
- Czy zapalenie zatok może samo przejść?
- Zapalenie zatok - diagnostyka
- Zapalenie zatok - leczenie
- Domowe sposoby na zapalenie zatok
- Jak uniknąć nawrotu zapalenia zatok?
Czym jest zapalenie zatok?
Zapalenie zatok to zapalenie błony śluzowej zatok przynosowych - jednej lub kilku. Może mieć różne przyczyny. Najczęściej zapalenie zatok ma podłoże wirusowe, rzadziej - bakteryjne, ale może być też alergiczne, wywołane infekcją grzybiczą, chorobami zębów albo mieć związek z krzywą przegrodą nosową.
Zatoki to wyścielone błoną śluzową puste przestrzenie powietrzne, które znajdują się w kościach czaszki. Każda z zatok jest połączona z jamą nosową, dlatego infekcje w obrębie nosa mogą skutkować zakażeniem zatok. Gdy dojdzie do zablokowania miejsc łączących zatoki z nosem, gromadzi się wydzielina i rozwija stan zapalny.
Rodzaje zapalenia zatok
W zależności od objawów i czasu trwania choroby rozróżniamy:
- ostre zapalenie zatok - zaczyna się nagle i trwa 3-4 tygodnie; pojawia się ropny katar, silny ból zatok, twarzy, gorączka;
- przewlekłe zapalenie zatok - dolegliwości mogą być łagodniejsze, trwa nawet powyżej 8 tygodni, okresy remisji przeplatają się z momentami zaostrzenia objawów choroby;
- nawracające zapalenie zatok - objawy ostrego zapalenia niespodziewanie nawracają, zwykle to zastępstwo niewyleczonego ostrego zapalenia.
Zapalenie zatok - objawy
Ostre zapalenie zatok mimo nazwy może mieć nagły początek, ale całkiem łagodny przebieg. Najczęściej choroba wywołana jest przez infekcję wirusową, rzadziej bakteryjną.
Objawy ostrego zapalenia zatok to:
- bóle głowy lub części twarzy - w zależności od tego, która zatoka jest zajęta przez infekcję, ból pojawia się w okolicy czoła, szczęki albo między oczami;
- stan podgorączkowy - może też być niewielka gorączka (poniżej 38 °C) lub wyższa (ponad 39°C);
- uczucie przytkanego nosa - z nim związane jest uczucie osłabienia, zmęczenia, ból głowy – skutek niedotlenienia organizmu;
- dość rzadka, ale intensywna wydzielina spływająca do gardła;
- kaszel (nie zawsze);
- uczucie rozpierania zatok,
- zaburzenia węchu.
Ważnym sygnałem świadczącym o tej infekcji jest naprzemienne ustępowanie i pojawianie się dolegliwości.
W przypadku przewlekłego zapalenia zatok objawy są zazwyczaj mniej intensywne niż w ostrej fazie choroby. Pojawiają się:
- bóle głowy - niezbyt nasilony,
- pokasływanie z powodu wydzieliny spływającej po tylnej ścianie gardła,
- ból twarzy,
- wydzielina z nosa (może wystąpić zielony katar lub żółty),
- zatkany nos,
- nudności,
- ból w uszach,
- nieprzyjemny zapach z ust.
Bakteryjne zapalenie zatok - objawy
Zapalenie zatok mogą wywoływać bakterie. Na ogół dzieje się tak, gdy rozwija się nadkażenie bakteryjne po pierwotnej infekcji wirusowej. Objawy są bardziej dokuczliwe niż przy infekcji o podłożu wirusowym. Podejrzenie bakteryjnego zapalenia zatok powinno nasuwać wystąpienie objawów takich jak:
- zielony ropny katar o nieprzyjemnym zapachu, jednostronny,
- jednostronna wrażliwość przy dotyku w okolicach zatoki,
- ból w górnych zębów,
- pogorszenie samopoczucia po wcześniejszej poprawie,
- gorączka,
- złe samopoczucie,
- ucisk w nosie.
Za wtórne zakażenie bakteryjne zatok najczęściej odpowiadają pneumokoki, pałeczka grypy, rzadziej: gronkowiec.
Jak długo utrzymuje się gorączka przy zapaleniu zatok?
Podwyższona temperatura ciała jest jednym z głównych objawów zapalenia zatok. Na ogół gorączka przy zapaleniu zatok trwa dłużej niż 3 dni, ale krócej niż 10 dni. Trzeba dodać, że długość utrzymywania się temperatury przy tej infekcji zależy od przyczyny choroby. Jeżeli zapalenie zatok wywołały bakterie i lekarz przepisał antybiotyk, to gorączka powinna ustąpić w ciągu 2-3 dni leczenia. W obniżaniu temperatury stosuje się leki przeciwgorączkowe dostępne bez recepty (np. paracetamol, ibuprofen).
Ból przy zatokach – test dotykowy na zapalenie zatok
Ból zatok to jednej z głównych objawów zapalenia zatok. To on może ci podpowiedzieć, które zatoki są objęte chorobą. Możesz samodzielnie przeprowadzić sprawdzian dotykowy. Zlokalizuj miejsce, w którym ból jest najsilniejszy, i sprawdź, czy właśnie tam nie znajduje się któraś z zatok. Jak to zrobić? Dotknij palcem i lekko uciśnij:
- środek górnej ścianki oczodołu po bolącej stronie twarzy – jeśli dolegliwości się nasilają, stan zapalny objął zatokę czołową;
- dołek na szczęce tuż nad 3 zębem (kłem) po bolącej stronie twarzy – tu znajduje się zatoka szczękowa;
- nasadę nosa poniżej miejsca, w którym zbiegają się brwi – tam są zatoki sitowe.
Inne przyczyny bólu przy zatokach
Ból zatok nie musi wcale świadczyć o zapaleniu zatok. Co ciekawe aż 90% osób zgłaszających lekarzowi ból zatok ma w rzeczywistości problem z migrenami. Objawy są bardzo zbliżone. Przy migrenie mogą pojawiać się ucisk u nasady nosa i wodnista wydzielina. Jak rozróżnić te dwie przypadłości? Przede wszystkim migrenowe bóle głowy trwają znacznie krócej: od kilku godzin do maksymalnie 2 dni. Schorzenia mogą też ze sobą współwystępować.
Ile czasu trwa zapalenie zatok?
Zapalenie zatok trwa zazwyczaj 7-10 dni. W tym czasie choroba stopniowo ustępuje. Bakteryjne zapalenie zatok, które jest rzadsze, trwa zazwyczaj dłużej niż 10 dni.
Czy zapalenie zatok może samo przejść?
Tak, zapalenie zatok zazwyczaj ustępuje samoistnie, nawet to o podłożu bakteryjnym. W przypadku rozpoznania infekcji bakteryjnej lekarz może jednak przepisać antybiotyki, aby zapobiegać powikłaniom. W każdym przypadku powinniśmy dodatkowo dbać o siebie, żeby wspomagać organizm w walce z zapaleniem zatok.
Zapalenie zatok - diagnostyka
Rozpoznanie zapalenia często nie wymaga wykonywania żadnych badań. Lekarzowi może wystarczyć opisanie charakterystycznych objawów przez chorego. W uzasadnionych przypadkach – zwykle w przypadku przewlekłego zapalenia – wykonuje się badanie RTG albo posiew wydzieliny z zatok. Taką diagnostykę prowadzi lekarz laryngolog.
Zapalenie zatok - leczenie
Kurację najlepiej zacząć od razu, w pierwszych dniach infekcji. Gdy tylko zaczniesz podejrzewać, że problem dotyczy zatok, idź do lekarza. Absolutnie zrób to natychmiast, jeżeli pojawią się :
- bardzo silne bóle głowy lub części twarzy;
- temperatura powyżej 39°C;
- całkowita niedrożność nosa;
- gęsta ropna wydzielina z nosa;
- obrzęk powiek.
Podstawowym celem leczenia jest zlikwidowanie zakażenia i zmniejszenie obrzęku. Ważne też jest udrożnienie nosa i zatok. Lekarz zwykle przepisuje środki przeciwzapalne. Jakie są jeszcze skuteczne leki na zatoki? Sprawdzają się te obkurczające błonę śluzową - spreje lub tabletki na katar.
Domowe sposoby na zapalenie zatok
Możesz też pomóc sobie domowymi sposobami na zapalenie zatok. Stosuj:
- inhalacje parą wodną z dodatkiem ziół - wlej do miski litr wrzątku, wpuść 5–8 kropli olejku lawendowego, sosnowego lub tymiankowego. Pochyl się nad naczyniem, przykryj głowę ręcznikiem, tak by para nie uciekała na boki. Oddychaj głęboko przez 5 minut. Zabieg przeprowadzaj raz lub dwa razy dziennie (więcej przepisów na inhalacje na katar);
- inhalacje z soli fizjologicznej,
- płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej lub morskiej;
- ciepłe okłady na zatoki;
- zadbaj o nawilżenie mieszkania.
Jeśli dojdzie do infekcji bakteryjnej, konieczne będzie wdrożenie leczenia antybiotykami. Trwa ona nawet 10-14 dni. Nie wolno jej samemu przerywać, nawet jeśli dolegliwości ustąpią. Może się bowiem okazać, że część bakterii przetrwała i stan zapalny ponownie się rozwinie
Nie staraj się przeczekać zapalenia zatok. W końcu objawy mogą nawet minąć, ale to nie znaczy, że jesteś zdrowa. Infekcja może przekształcić się w przewlekłe zapalenie zatok. Z tym zaś o wiele trudniej się uporać.
Jak uniknąć nawrotu zapalenia zatok?
Ponieważ zapalenie zatok ma tendencję do nawracania, nawet po prawidłowym wyleczeniu infekcji warto pamiętać o kilku zasadach:
- lecz każde przeziębienie – zapalenie zatok często wynika właśnie z takich infekcji;
- jeśli masz alergię, idź do specjalisty – farmakologiczne leczenie znacznie zmniejszy intensywność dolegliwości (w tym m.in. katar);
- unikaj dymu papierosowego – niszczy on występujące na błonach śluzowych rzęski (to one oczyszczają powietrze), podrażnia śluzówki, to zaś ułatwia inwazję bakteriom i wirusom;
- w sezonie grzewczym nawilżaj mieszkanie – to prosty sposób na to by, uniknąć przesuszenia błon śluzowych;
- pij co najmniej 2-2,5 litra wody lub soków dziennie – dzięki temu nawilżysz śluzówki „od wewnątrz”.
Konsultacja: lek. med. Iwona Leszczyńska, specjalista laryngolog z Centrum Medycznego ENEL-MED.
Wykorzystano fragmenty artykułu Marty Wilczkowskiej.
Czytaj także:
Katar zatokowy – jak go rozpoznać i leczyć?
Czy możliwe jest zapalenie zatok bez kataru? [Porady]
Naturalny antybiotyk na zatoki? Nie ma sobie równych i jest prawie w każdej kuchni
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
