Spis treści:
- Główne objawy insulinooporności
- Nietypowe objawy insulinooporności
- Co zrobić, gdy pojawią się objawy insulinooporności
Insulinooporność to stan zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę. Insulina to hormon, który bierze udział w metabolizmie glukozy, tłuszczów i białek, dzięki czemu komórki organizmu mogą wykorzystać te substancje odżywcze, co jest niezbędne do życia. Przy insulinooporności komórki (szczególnie wątroby, tkanki tłuszczowej i mięśni) nie reagują prawidłowo na ten hormon.
Obniżenie wrażliwości komórek na insulinę, co jest istotą insulinooporności, powoduje, że w organizmie utrzymuje się zbyt wysoki poziom glukozy. Jednocześnie trzustka wydziela coraz więcej insuliny, aby odpowiedzieć na wysokie stężenie cukru. Z czasem dochodzi do rozwoju cukrzycy typu 2. Ma to poważne konsekwencje zdrowotne, choroba bowiem stopniowo uszkadza ważne narządy i układy. Znajomość wczesnych i nietypowych objawów insulinooporności zwiększa szansę na zapobieganie powikłaniom.
Główne objawy insulinooporności
Insulinooporność jest podstępnym stanem, ponieważ początkowo nie daje żadnych objawów. To jak przebiega, zależy od czasu trwania i rodzaju insulinooporności.
Główne objawy insulinooporności to:
- trudności związane ze spadkiem masy ciała, niepowodzenia w odchudzaniu, pomimo zwiększonej aktywności oraz ograniczeń żywieniowych,
- przyrost masy ciała szczególnie w obrębie brzucha (tzw. brzuch insulinowy),
- przewlekłe zmęczenie i senność, głównie po jedzeniu - nasilone zwłaszcza po posiłkach składających się głównie z węglowodanów,
- przewlekłe odczuwanie głodu (tzw. wilczy głód), szczególnie dotyczy chęci zjedzenia czegoś słodkiego.
Wzrost masy ciała to charakterystyczny objaw insulinooporności (chociaż nie zawsze występuje). Wynika z odkładania się tłuszczów i glukozy, które wskutek insulinooporności nie zostają prawidłowo wykorzystane przez organizm. Tkanka tłuszczowa trzewna (gromadząca się wokół narządów jamy brzusznej) jest mniej wrażliwa na działanie insuliny niż tkanka tłuszczowa podskórna. Zawiera większą liczbę komórek zapalnych, posiada większą zdolność do wytwarzania wolnych kwasów tłuszczowych i pogłębia problem insulinooporności. Ta z kolei sprzyja przybieraniu na wadze.
Przeczytaj więcej: Błędne koło insulinooporności. Co było pierwsze: otyłość czy insulinooporność.
Nietypowe objawy insulinooporności
Insulinooporność może powodować nietypowe objawy, które bywają bagatelizowane albo błędnie wiązane z innymi problemami zdrowotnymi. Zazwyczaj wynikają one z hiperinsulinemii, czyli zbyt wysokiego stężenia insuliny we krwi, a także związanych z tym wahań poziom glukozy.
Obniżenie nastroju i problemy z koncentracją
Do nietypowych objawów insulinooporności należy pogorszenie samopoczucia psychicznego oraz koncentracji. Insulina przenika przez barierę krew-mózg i może działać niekorzystnie na ośrodkowy układ nerwowy.
Insulina wpływa negatywnie na plastyczność połączeń neuronów w układzie dopaminergicznym, co powoduje spadek stężenia dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za odczuwanie szczęścia, motywacji i dobrego nastroju. Insulinooporność przyczynia się również do zaburzeń metabolizmu glukozy, co z kolei wpływa na upośledzenie procesu dostarczania glukozy jako źródła energii do komórek mózgu
- wyjaśnia Oliwia Poniatowska, dietetyk i psychodietetyk, ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED.
Migreny i bóle głowy
Tu sprawa jest nieco skomplikowana. Badacze zauważają podwyższone poziomy insuliny u pacjentów doświadczających migren i bólów głowy, jednak nie odkryto jeszcze dokładnego mechanizmu tego zjawiska. Jest to obecnie temat badań naukowych.
Uczucie zimna
Kolejny nietypowy objaw insulinooporności to niska tolerancja zimna.
U pacjentów z insulinoopornością występuje zmniejszona insulinowrażliwość komórek mózgu, co wpływa na niedostateczne pobudzenie układu współczulnego (odpowiadającego za mobilizację organizmu) oraz tarczycy. Skutkuje to spadkiem zużywanej energii i obniżeniem temperatury ciała
- dodaje Oliwia Poniatowska, dietetyk i psychodietetyk.
Trądzik
Wysoki poziom insuliny we krwi stymuluje wydzielanie sebum oraz nadmierne rogowacenie komórek naskórka. Tworzy to warunki do rozwoju trądziku.
Częstsze infekcje
Nieprawidłowy metabolizm glukozy przy insulinooporności ma wpływ na upośledzenie funkcjonowania leukocytów, czyli białych krwinek odpowiedzialnych za odporność organizmu.
Przewlekła hiperglikemia negatywnie oddziałuje nie tylko na leukocyty, ale też na neutrofile: osłabia ich funkcje bakteriobójcze oraz ogranicza możliwości tworzenia przez nie zewnątrzkomórkowych pułapek uśmiercających bakterie
- wyjaśnia Oliwia Poniatowska, dietetyk i psychodietetyk.
Nadmierna potliwość
U osób z insulinoopornością, ze względu na hiperinsulinemię może dochodzić do uwolnienia dużej ilości insuliny po posiłku, co powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi.
Gdy stężenie glukozy obniża się poniżej granicy normy, następuje tzw. spadek cukru – hipoglikemia. W tej sytuacji dochodzi do pobudzenia wydzielania adrenaliny oraz układu współczulnego, co powoduje nagłe, często zimne poty
- wyjaśnia Oliwia Poniatowska, dietetyk i psychodietetyk.
Inne możliwe objawy hipoglikemii to drżenie rąk i nóg, niepokój, nudności, mrowienie w kończynach i wokół ust, kołatanie serca.
Rogowacenie ciemne (Acanthosis nigricans)
Nietypowym objawem insulinooporności są zmiany skórne. Najczęściej występują ciemne plamy pod pachami, na kolanach, karku, udach, w pachwinach, na łokciach. Przyczyną ich pojawienia się jest utrzymujący się wysoki poziom insuliny.
Insulina przyłącza się do receptorów insulinopodobnego czynnika wzrostu na keratynocytach i fibroblastach, co powoduje przyspieszone namnażanie komórek naskórka. Objawem jest rogowacenie ciemne
- wyjaśnia Oliwia Poniatowska, dietetyk i psychodietetyk.
Inne zmiany skórne, które mogą wskazywać na insulinooporność to łagodne narośle, które zwykle występują w tych samych miejscach co rogowacenie ciemne. Wyglądają jak małe brodawki.
Wypadanie włosów
W przypadku insulinooporności transport składników odżywczych do mieszków włosowych jest zaburzony, dlatego niektóre osoby zauważają osłabienie włosów i ich wypadanie. Poza tym naukowcy odkryli, że wysokie stężenie insuliny we krwi przyczynia się do skrócenia aktywnej fazy wzrostu włosa i kurczenia się mieszków włosowych. Łysienie u kobiet jest też jednym z objawów zespołu policystycznych jajników (PCOS) - zaburzenia endokrynologicznego, które często współwystępuje z insulinoopornością.
Niepłodność
Wysoki poziom insuliny może objawiać się również trudnościami z zajściem w ciążę. U kobiet z insulinoopornością często dochodzi do cykli bezowulacyjnych. Jest to związane na ogół z rozpoznaniem zespołu policystycznych jajników. Insulina nasila produkcję androgenów, a co za tym idzie objawów PCOS.
Hiperlipidemia
Jednym z nietypowych objawów insulinooporności jest wysokie stężenie cholesterolu we krwi. Zaburzone wykorzystanie kwasów tłuszczowych przez organizm prowadzi do ich nadmiernego odkładania się w postaci cholesterolu i trójglicerydów. Dlatego osoby z insulinoopornością mogą zauważyć u siebie nieprawidłowe wyniki lipidogramu.
Co zrobić, gdy pojawią się objawy insulinooporności?
Przede wszystkim trzeba pamiętać, że badanie glukozy na czczo jest rutynowym testem przesiewowym, który należy wykonywać co 3 lata. Zawsze kiedy pojawią się jakiekolwiek niepokojące symptomy, powinniśmy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Zleci on właściwe badania, a w razie potrzeby skieruje do diabetologa lub innego specjalisty (więcej: darmowe badania na insulinooporność).
Jeżeli wyniki badań okażą się nieprawidłowe, to warto dodatkowo skonsultować się z dietetykiem. Zmiana nawyków żywieniowych oraz aktywność fizyczna to podstawowe sposoby leczenia insulinooporności.
Czytaj także:
Krzywa cukrowa, czyli test obciążenia glukozą (normy, w ciąży)
Jadłospis diety insulinowej i przepisy na 7 dni. Doskonałe menu dla insulinoopornych zatwierdzone przez dietetyka
Dieta w insulinooporności. Zasady i produkty polecane w diecie insulinowej
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
