Spis treści:
- Co to jest hipoglikemia?
- Objawy hipoglikemii
- Rodzaje hipoglikemii
- Przyczyny hipoglikemii
- Jak zapobiegać hipoglikemii?
Co to jest hipoglikemia?
Hipoglikemia, inaczej niedocukrzenie, to stan niedoboru glukozy we krwi.
Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) hipoglikemię rozpoznaje się, gdy stężenie glukozy we krwi wynosi poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l), niezależnie od występowania objawów klinicznych, które u części osób, zwłaszcza chorujących od wielu lat na cukrzycę typu 1, mogą pojawiać się dopiero przy niższych wartościach glikemii.
– Wartość 70 mg/dl (3,9 mmol/l) należy uznać za stężenie alertowe, wymagające spożycia węglowodanów bądź dostosowania dawki leków obniżających glikemię, w celu przeciwdziałania dalszemu jej spadkowi – zaleca PTD. Osoba z hipoglikemią traci siłę, ma zaburzenia ruchowe, traci zdolność koncentracji, może zemdleć.
Hipoglikemia w pewnych sytuacjach (osoby w podeszłym wieku, osoby z chorobą niedokrwienną serca) może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia
– ostrzega Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.
Objawy hipoglikemii
W stanie tzw. nieświadomości hipoglikemii wczesne objawy hipoglikemii mogą nie pojawić się wcale lub z opóźnieniem. Zdarza się tak przede wszystkim u osób, które mają cukrzycę oraz u tych, którym często zdarzają się niedocukrzenia. Pozostali mogą rozpoznać zbyt niski poziom cukru we krwi po następujących symptomach.
Hipoglikemia - wczesne objawy:
- silnie odczuwany głód,
- drażliwość i niepokój,
- osłabienie,
- pocenie się,
- bladość skóry,
- szybsze bicie serca (tachykardia),
- rozszerzone źrenice,
- parestezje,
- nudności i wymioty.
Powyższe objawy mogą mieć różny stopień nasilenia. Niebezpieczeństwo rośnie, gdy te reakcje zostaną zlekceważone i dojdzie do sytuacji, kiedy chory nie będzie w stanie sam zareagować i sobie pomóc.
Hipoglikemia ciężka - objawy:
- zaburzenia pamięci,
- ból głowy,
- zdezorientowanie,
- nietypowe, zmienne zachowanie,
- zaburzenia mowy,
- trudności z myśleniem i kojarzeniem,
- drżenie rąk,
- drgawki,
- senność,
- śpiączka,
- zaburzenia oddechu i krążenia.
Jeśli stan hipoglikemii trwa zbyt długo i nie zostanie podana glukoza, chory może stracić przytomność, a nawet zapaść w śpiączkę.
Rodzaje hipoglikemii
W zależności od nasilenia objawów i czasu ich występowania można rozróżnić kilka rodzajów hipoglikemii: hipoglikemię łagodną lub umiarkowaną, ciężką, hipoglikemię nocną, hipoglikemię reaktywną oraz hipoglikemię polekową.
Hipoglikemia łagodna lub umiarkowana
To stan, w którym organizm aktywuje hormony, takie jak kortyzol, adrenalina i glukagon, aby podnieść poziom cukru. Wtedy łatwe do zauważenia dla chorego stają się symptomy - głód, dreszcze, pocenie się, niepokój. Hipoglikemia umiarkowana to stan, w którym osoba sama może sobie pomóc, czyli samodzielnie wyregulować poziom cukru.
Co robić? Osoba z umiarkowaną hipoglikemią powinna jak najszybciej zjeść łatwo i szybko wchłaniające się węglowodany (kostka cukru, słodki owoc albo słodki napój - z cukrem, a nie słodzikiem). Może to być również glukoza (10-12 g) w postaci tabletek lub roztworu. W razie potrzeby można powtórzyć spożycie prostych węglowodanów. Następnie zaleca się zjedzenie węglowodanów złożonych (kanapka, ziemniaki, jogurt z ziarnami zbóż), aby zapobiec nawrotowi hipoglikemii. W ciągu kilku minut do pół godziny chory powinien poczuć się lepiej, a nieprzyjemne objawy powinny ustąpić.
Hipoglikemia ciężka
Jeśli glikemia obniża się nadal i nie nastąpiła żadna reakcja mająca na celu podniesienie cukru we krwi (poznaj normy poziomu cukru we krwi), pojawiają się cięższe objawy, takie jak zaburzenia funkcji poznawczych, problemy z mową i rozumieniem. To stan, w którym chory potrzebuje pomocy drugiej osoby, bo sam nie będzie w stanie racjonalnie myśleć i działać. Wtedy należy podać mu jabłko, banana, sok owocowy czy colę.
W hipoglikemii ciężkiej osoba może stracić przytomność. Wtedy nie należy próbować jej karmić ani wlewać napoju do ust (może mieć problemy z połykaniem). Najlepiej ułożyć chorego w pozycji bezpiecznej i wezwać pogotowie. Jeśli to możliwe, to podać mu zastrzyk z glukagonu (odradza się podawanie glukagonu u osób po spożyciu alkoholu oraz u chorych przyjmujących doustne leki przeciwcukrzycowe). U osób z ciężką hipoglikemią leczenie polega na dożylnym podaniu roztworu glukozy.
Pamiętaj! Przy wystąpieniu hipoglikemii nie powinno się jeść (albo podawać choremu) czekolady ani produktów z czekoladą, bo ze względu na zawarte tłuszcze, utrudnione jest szybkie wchłanianie węglowodanów.
Hipoglikemia nocna
Stan niedocukrzenia czasem zdarza się, gdy chory śpi. Może mieć męczące sny i rano obudzić się niewyspanym i rozbitym. Hipoglikemia nocna najczęściej zdarza się między godziną 2. a 4.
Jeśli pacjent przyjmuje insulinę, śpi niespokojnie, a po nocy wstaje zmęczony i z bólem głowy, powinien powiedzieć o tym swojemu lekarzowi.
Hipoglikemia reaktywna
To hipoglikemia poposiłkowa, której mogą doświadczać osoby we wczesnym stadium cukrzycy, po resekcji żołądka oraz z zaburzeniami opróżniania żołądkowego. Hipoglikemia reaktywna często dotyczy ludzi szczupłych albo takich, którzy stracili dużo kilogramów. Zdarza się też u kobiet z nadwagą.
Hiperglikemia reaktywna występuje, kiedy stężenie cukru we krwi spada poniżej 55 mg/dl w ciągu 4 godzin po posiłku. Wtedy można zauważyć takie objawy, jak osłabienie i zmęczenie, drgawki, silny głód, zawroty głowy, a nawet omdlenia.
Jak zapobiegać hipoglikemii reaktywnej?
- Jedz regularnie,
- unikaj zbyt długich przerw między posiłkami,
- jedz śniadania,
- unikaj alkoholu,
- ogranicz węglowodany proste w diecie.
Hipoglikemia polekowa
Hipoglikemia polekowa występuje u osób przyjmujących leki stosowane w cukrzycy: insulinę lub doustne leki przeciwcukrzycowe. Jest stanem spadku glukozy we krwi poniżej normy w wyniku przyjęcia zbyt dużej dawki leku albo spożyciu za małego posiłku, ewentualnie jego pominięcia, intensywniejszej niż zwykle aktywności fizycznej lub spożycia alkoholu. Wymienione czynniki wpływają na stężenie glukozy we krwi.
Przyczyny hipoglikemii
Jest wiele przyczyn hipoglikemii. Stan niedoboru glukozy we krwi może przytrafić się każdemu, np. w wyniku niedożywienia, restrykcyjnej diety, intensywnego wysiłku fizycznego lub po spożyciu alkoholu na czczo.
Hipoglikemia może występować wtórnie, jako objaw chorób: nowotworów, niewydolności wątroby, niewydolności kory nadnerczy, choroby nerek, niedoczynności tarczycy i innych schorzeń.
Osoby chorujące na cukrzycę (najczęściej cukrzycę typu 1) mogą doprowadzić do stanu hipoglikemii, jeśli przyjmują nieadekwatną dawkę insuliny, nie zjedzą posiłku lub zjedzą za mało, nie przestrzegają zasad diety, podejmują duży i nagły wysiłek fizyczny, spożywają alkohol.
Jeśli chory wieczorem miał intensywny wysiłek fizyczny, może narazić się na hipoglikemię nocną. Hipoglikemia może być też efektem interakcji lekowej.
Jak zapobiegać hipoglikemii?
Dla własnego bezpieczeństwa osoby z cukrzycą powinny mieć zawsze przy sobie widoczną informację na ten temat, np. bransoletkę. To ważne, bo objawy hipoglikemii często przypominają stan po spożyciu alkoholu.
By nie dopuścić do hipoglikemii, chory na cukrzycę powinien:
- przestrzegać specjalnej diety,
- jeśli ma zalecenia dotyczące insuliny, przestrzegać ich,
- unikać alkoholu,
- unikać nagłego, intensywnego wysiłku fizycznego,
- kontrolować poziom cukru we krwi,
- mieć przy sobie owoc albo słodki napój.
Ważne, aby osoba chora na cukrzycę kontrolowała stężenie glukozy przed jazdą samochodem i przed aktywnościami fizycznymi.
Jeżeli niedocukrzenie pojawia się u osoby zdrowej, należy przyjrzeć się odżywianiu. Niewskazane są długie przerwy między posiłkami - powinny być one regularne (5-6 dziennie) i niezbyt obfite. Ważne jest także odpowiednie planowanie diety dostosowane do aktywności fizycznej. Warto się w tej sprawie skonsultować z dietetykiem.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 28.11.2019.
Więcej o cukrzycy:
Cukrzyca typu 1 (insulinozależna) - objawy, leczenie i powikłania
Cukrzyca typu 2: jak rozpoznać i leczyć. Czy jesteś w grupie ryzyka?
Powikłania cukrzycy - 9 groźnych konsekwencji choroby
Objawy cukrzycy: wczesne i nietypowe + lista symptomów
Hiperglikemia - na czym polega? Poznaj objawy, przyczyny, leczenie
Czym się objawia hiperglikemia?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
