Kto jest szczególnie narażony na grypę i jej powikłania?

fot. Adobe Stock

Komu zaleca się szczepienia przeciwko grypie?

Komitet Doradczy ds. Szczepień Ochronnych (ACIP – ang. Advisory Committee on Immunization Practices), wraz z WHO, co roku wydają zalecenia dotyczące szczepień przeciw grypie. Od 2010 r. zalecenia te obejmują wszystkie osoby, począwszy od 6. miesiąca życia, wskazując jednak grupy, którym szczególnie zaleca się coroczne szczepienia, a są to:

• osoby po przeszczepieniu organu,
• zdrowe dzieci w wieku od 6. do 59. miesiąca życia,
• dorośli w wieku 50 lat i więcej,
• chorzy na przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego, oddechowego (w tym astmę), nerek, wątroby, neurologiczne, hematologiczne, metaboliczne (w tym cukrzycę),
• dzieci i dorośli z niedoborami odporności (w tym spowodowanymi leczeniem immunosupresyjnym lub zakażeniem HIV),
• kobiety, które są lub będą w ciąży w trakcie sezonu epidemicznego grypy,
• osoby w wieku od 6. miesięcy do 18. roku życia, leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym,
• pensjonariusze domów spokojnej starości i zakładów opieki zdrowotnej dla przewlekle chorych (bez względu na ich wiek),
• osoby patologicznie otyłe, tj. te, u których indeks masy ciała (BMI) wynosi ≥40.

Na zalecenia te powołuje się także Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) w ramach realizacji polskiego Programu Szczepień Ochronnych. Zaleca, aby szczepieniu poddawały się wszystkie osoby począwszy od 6. miesiąca życia, wyróżniając następujące grupy ryzyka:

• wszyscy pracownicy ochrony zdrowia (lekarze, pielęgniarki i pozostały personel szpitali, ośrodków lecznictwa otwartego, pogotowia ratunkowego),
• pracownicy domów spokojnej starości oraz zakładów opieki medycznej, którzy kontaktują się z pensjonariuszami lub chorymi (w tym dziećmi), jak też osoby zapewniające opiekę domową pacjentom z grup wysokiego ryzyka,
• członkowie rodzin osób należących do grup wysokiego ryzyka,
• osoby opiekujące się dziećmi w wieku poniżej 5 lat,
• pracownicy służb publicznych, np. konduktorzy, kasjerzy, policjanci, wojsko, nauczyciele, dziennikarze, pracownicy budowlani, ekspedienci sklepów i marketów, świadczący usługi rzemieślnicze itp.

Co to jest grypa i skąd się wzięła?

Kto należy do grupy zwiększonego ryzyka zachorowań na grypę?

Klasyfikacja grup zwiększonego ryzyka zapadalności na grypę opiera się na trzech podstawowych kryteriach. Dwa z nich to zalecenia kliniczne dotyczące wieku oraz stanu zdrowia, a jedno epidemiologiczne - związane głównie z wykonywanym zawodem. Celem epidemiologicznym jest zminimalizowanie zagrożeń związanych z szybkim rozprzestrzenianiem się choroby.

Jak leczyć grypę?

Grypa u osób starszych

Grypa u osób starszych jest uważana za jedną z głównych przyczyn zgonów. W Stanach Zjednoczonych w latach 1976-2007 zgony pacjentów powyżej 65. roku życia stanowiły blisko 90% wszystkich zgonów z powodu powikłań pogrypowych. Osoby od 85. roku życia są aż 16-krotnie bardziej zagrożone zgonem z powodu grypy niż chorzy w wieku 65-69 lat.

Również odsetek przypadków wymagających hospitalizacji jest relatywnie wysoki wśród osób starszych. Szacuje się, że 125-228 na 100 tys. osób starszych w populacji Stanów Zjednoczonych, u których nie występują dodatkowe czynniki zwiększające ryzyko powikłań pogrypowych (np. choroby przewlekłe), jest co roku hospitalizowanych.

Należy pamiętać, że infekcje grypowe stanowią poważne zagrożenie w domach opieki społecznej oraz innych placówkach opiekuńczych, co również czyni osoby starsze grupą podwyższonego ryzyka. W zamkniętym środowisku zakażenia wirusem grypy mogą bowiem występować wyjątkowo często. U osób powyżej 85. roku życia grypa lub zapalenie płuc jest przyczyną prawie 4% wszystkich przypadków zgonu.

Grypa u dzieci

U dzieci poniżej 5. roku życia problem grypy jest szczególnie widoczny. Według danych szacunkowych WHO w 2008 r. na świecie było zakażonych wirusem grypy ok. 90 mln dzieci w tym wieku. Powikłania pogrypowe były główną przyczyną zgonu w 28-111 tys. przypadków. Dzieci są bardziej podatne na zakażenie wirusem grypy i chorują ze znacznie ostrzejszymi objawami niż dorośli.

Wynika to z niewykształconego jeszcze w pełni u dzieci układu immunologicznego na infekcje oraz z faktu częstego przebywania młodszych dzieci w miejscach zgromadzeń wielu osób, takich jak np. przedszkola. Poziom hospitalizacji przypadków grypy w tej grupie jest szczególnie wysoki i może być porównywalny z grupą wiekową między 50. a 64. rokiem życia. O ile ogólny wskaźnik zapadalności wśród dzieci jest najwyższy dla przedziału wiekowego 5–9 lat, o tyle najcięższe przypadki – w tym śmiertelne – odnotowuje się najczęściej u dzieci najmłodszych (poniżej 2. roku życia).

Im dziecko jest młodsze, tym ryzyko poważnych powikłań pogrypowych jest wyższe. Ponadto, ze względu na dłuższy czas, przez jaki dzieci mogą zakażać wirusem grypy inne osoby, uważane są one za rezerwuar wirusów grypy, odgrywając kluczową rolę w transmisji wirusa grypy w środowisku, a w konsekwencji w powstawaniu epidemii. W Polsce liczba zachorowań na grypę wśród dzieci jest wyraźnie wyższa niż w całej populacji.

Jakie leki stosuje się w leczeniu grypy?

Grypa u kobiet w ciąży

W Stanach Zjednoczonych połowa wszystkich hospitalizacji kobiet w trzecim trymestrze ciąży podczas sezonu grypowego spowodowana była infekcją wywołaną przez wirus grypy. W przypadku ciężarnych, u których występują dodatkowe czynniki ryzyka (np. astma), ryzyko hospitalizacji z powodu grypy jest aż 10-krotnie wyższe niż u zdrowych kobiet w ciąży.

Grypa u kobiet w ciąży często przekłada się na komplikacje, takie jak przedwczesny poród czy poronienie. Przypadki takich komplikacji porodowych u kobiet występują częściej niż przypadki zachorowań na grypę u noworodków, których matka chorowała na nią w ciąży.

Grypa u osób przewlekle chorych

Międzynarodowe badania potwierdzają także znaczące zwiększenie zagrożenia zdrowia spowodowane grypą u przewlekle chorych. Na przykład, u dzieci z astmą ryzyko hospitalizacji z powodu grypy jest 2-4-krotnie wyższe niż u dzieci zdrowych. W brytyjskim badaniu przeprowadzonym w celu oszacowania liczby wizyt lekarskich, z powodu powikłań pogrypowych i związanej z tym farmakoterapii we wszystkich grupach wiekowych wykazano, że prawdopodobieństwo wystąpienia u pacjenta grypy jest istotnie wyższe dla osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego (jak np. astma).

Również częstość występowania oraz przebieg grypy, w tym ryzyko hospitalizacji i zgonu rosną wraz ze współistniejącymi chorobami przewlekłymi, nie tylko układu oddechowego. Udowodniono także, że wirus grypy wpływa na rozpad blaszki miażdżycowej, zwiększając tym samym ryzyko wystąpienia ostrych zespołów wieńcowych lub prowadzi do ich zaostrzenia i niewydolności serca, w skrajnych przypadkach powodując zawał mięśnia sercowego lub niedokrwienny udar mózgu. W badaniach wykazano także pozytywny wpływ szczepień na przebieg chorób sercowo-naczyniowych u pacjentów z ostrymi zespołami wieńcowymi i dlatego powinny być one proponowane jako wtórna metoda prewencji w tej grupie pacjentów.

Grypa a otyłość

W Kalifornii podczas pandemii w 2009 r. ponad połowa przypadków zachorowań, które wymagały hospitalizacji, dotyczyła pacjentów z BMI powyżej 30 (otyłość). Natomiast indeks masy ciała powyżej 40 (otyłość patologiczna) cechował 30% przypadków i wiązał się ze znacznym zwiększeniem zagrożenia zgonem z powodu powikłań pogrypowych.

Grypa a pracownicy ochrony zdrowia

Z racji wykonywanego zawodu pracownicy ochrony zdrowia są bardziej narażeni na zakażenie wirusem grypy niż ogół ludności. Ponadto stanowią oni ważne epidemiologicznie ogniwo w łańcuchu rozprzestrzeniania się zakażenia wirusem grypy. Szacuje się, że zakażonych grypą może być w sezonie aż do 59% wszystkich pracowników opieki zdrowotnej. Spośród nich statystycznie najbardziej narażeni na zakażenie wirusem grypy są pracownicy szpitalnych oddziałów ratunkowych oraz pielęgniarki.

Badania wykazały także, że pracownicy medyczni często przychodzą do pracy będąc zakażonymi wirusem grypy lub innymi wirusami powodującymi wystąpienie objawów grypopodobnych. Np. w Kalifornii 35,3% personelu medycznego zakaziło się grypą podczas sezonu grypowego, a 76,6% z nich czynnie pracowało, mając kontakt z pacjentami. Podczas badań przeprowadzonych w 2009 r. wykazano, że aż do 65% przypadków zakażeń personelu medycznego miało swoje źródło w miejscu pracy.

Wzajemne zakażanie się personelu jest nie tylko bezpośrednim zagrożeniem dla pacjentów, ale także może dezorganizować pracę placówki.

Źródło: Materiał przygotowany przez Ernst & Young /ap

Zobacz także:Dlaczego grypa jest niebezpieczna?Jak przenoszą się wirusy grypy?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!