Grypa jest zakaźną chorobą wirusową, która może skutkować groźnymi powikłaniami. Powikłania po grypie mogą być bardzo niebezpieczne. Jak pokazują dane, średnio co minutę z powodu grypy na świecie umiera jedna osoba. Skuteczną profilaktykę stanowią szczepionki, które mają chronić przed panującymi w danym sezonie odmianami wirusa grypy. Szczepionkę podaje się co roku, ponieważ wirus grypy szybko się zmienia. Dlatego skład szczepionki jest regularnie weryfikowany i w razie potrzeby zmieniany.
Spis treści:
- Jak działa szczepienie przeciw grypie?
- Szczepienie przeciwko grypie 2021/2022 – preparaty
- Szczepienie przeciw grypie 2021/2022 – cena
- Kiedy zaszczepić się przeciwko grypie?
- Szczepionka przeciw grypie – działania niepożądane
- Wskazania do szczepienia
- Przeciwwskazania do szczepienia
- Zalety i wady szczepienia na grypę
Jak działa szczepienie przeciw grypie?
Szczepionki przeciw grypie dostępne w Polsce podawane są w formie zastrzyku lub donosowo (ta forma podania dotyczy szczepionki żywej dostępnej od 2019 roku, przeznaczonej dla dzieci i młodzieży).
W ciągu 7−10 dni od podania szczepionki przeciw grypie, układ odpornościowy zaczyna wytwarzać komórki odpornościowe, tzw. przeciwciała, skierowane przeciwko wirusowi grypy. Komórki odpornościowe zapamiętują budowę drobnoustroju, by w przyszłości szybko walczyć z faktycznym zakażeniem, jeśli się ono pojawi.
Według badań, skuteczność szczepienia przeciw grypie wynosi 40-70% u osób zdrowych poniżej 65. roku życia i zależy m.in. od ogólnego stanu zdrowia, wieku, a także od właściwego dopasowania wirusów w składzie szczepionki do aktualnie istniejących szczepów w danym sezonie.
Co roku specjaliści na podstawie aktualizowanych danych Światowej Organizacji Zdrowia, opracowują lub sprawdzają skład szczepionek na grypę, aby był jak najbardziej zgodny ze szczepami wirusa krążącymi w populacji.
Szczepienie przeciwko grypie 2021/2022 – dostępne preparaty
W sezonie 2021/2022 w Polsce dostępne są 4 szczepionki przeciw grypie:
- Influvac Tetra – inaktywowana szczepionka przeciw grypie, do wstrzykiwania domięśniowo lub podskórnie. Preparat jest wskazany dla dorosłych i dzieci w wieku od 3 lat.
- Vaxigrip Tetra – inaktywowana szczepionka przeciw grypie, do wstrzykiwania domięśniowo lub podskórnie. Ta szczepionka przeznaczona jest do stosowania u dorosłych i dzieci od ukończenia 6. miesiąca życia.
- Fluarix Tetra – inaktywowana szczepionka przeciw grypie, do wstrzykiwania domięśniowo lub podskórnie. Szczepionka przeznaczona jest do stosowania u dorosłych i dzieci od ukończenia 6. miesiąca życia.
- Fluenz Tetra – donosowa, żywa szczepionka przeciw grypie. Przeznaczona dla dzieci i młodzieży w wieku od 2 do 18 lat. Antygenami są atenuowane (osłabione) wirusy grypy zmienione w ten sposób, aby rozmnażały się tylko w niższej temperaturze około 25°C, co sprawia, że mnożą się w jamie nosowej, a nie w płucach. Dzieciom, które nie były szczepione przeciw grypie sezonowej, należy podać drugą dawkę w odstępie co najmniej 4 tygodni.
Warto pamiętać, że nie jest konieczne robienie przerwy między przyjęciem szczepionki przeciw grypie a COVID-19.
Cena za szczepienie przeciw grypie 2021/2022
Szczepienie przeciw grypie jest jednym ze szczepień zalecanych, ale nie jest obowiązkowe. Do niedawna osoby, które chciały się zaszczepić, musiały za nie zapłacić. Od 23 listopada 2021 roku szczepienie przeciwko grypie jest bezpłatne dla wszystkich osób dorosłych. Wystarczy zgłosić się do punktu szczepień (osobiście lub telefonicznie) i zapisać się na określony termin.
Wcześniej szczepienia nieodpłatnie dostępne były tylko dla niektórych grup, np.: medyków, żołnierzy, nauczycieli, kobiet ciężarnych czy seniorów 75+.
Szczepionki na grypę dostępne są w aptekach na receptę. Można też zapisać się do przychodni na szczepienie bez kupowania szczepionki.
Kiedy można zaszczepić się przeciwko grypie w sezonie 2021/2022?
Na szczepienie przeciwko grypie w sezonie 2021/2022 można udać się w trakcie trwania całego sezonu grypowego. Najlepszy czas na zaszczepienie się przeciwko grypie to okres od września do grudnia. Jednak można to zrobić również w styczniu, ponieważ szczyt zachorowań na grypę przypada zazwyczaj na miesiące styczeń-marzec. Należy wziąć pod uwagę również to, że odpowiedni poziom odporności uzyskuje się ok. 2-3 tygodniach od zaszczepienia. Ochrona immunologiczna utrzymuje się ok. 6 miesięcy.
Coroczne szczepienia uodporniają nasz organizm na wszystkie występujące w szczepionce typy wirusa grypy. Regularne szczepienie chroni w szczególności przed groźnymi dla zdrowia i życia powikłaniami grypowymi
– mówi prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.
Szczepionka przeciw grypie – działania niepożądane
U części osób szczepionych przeciw grypie mogą wystąpić niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). Do takich reakcji zaliczamy następujące objawy:
- złe samopoczucie i rozbicie,
- stan podgorączkowy lub gorączka,
- ból w miejscu podania szczepionki,
- dreszcze i nadmierna potliwość,
- zaczerwienienie, stwardnienie, mały obrzęk lub naciek zapalny w miejscu wkłucia,
- niewielkie bóle głowy, bóle mięśni i stawów utrzymujące się nie dłużej niż jeden dzień.
To spodziewane reakcje organizmu na wprowadzoną substancję, które ustępują samoistnie. Wiele osób, które szczepi się na grypę, nie doświadcza większości z tych dolegliwości.
Wskazania do szczepienia przeciw grypie
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na liście osób, u których wskazane jest szczepienie przeciw grypie, powinny znajdować się:
- dzieci w wieku od 6 miesięcy do 2 lat,
- dzieci uczęszczające do przedszkoli i szkół podstawowych,
- kobiety w ciąży lub planujące ciążę w sezonie zwiększonej zapadalności na infekcje,
- ludzie po 65. roku życia,
- osoby z przewlekłymi chorobami płuc, takimi jak: astma oskrzelowa i POChP, mukowiscydoza, niewydolność oddechowa,
- osoby z przewlekłymi chorobami serca (wady serca, niewydolność serca, choroba niedokrwienna, miażdżyca),
- osoby z chorobami metabolicznymi (np. cukrzyca),
- osoby z przewlekłymi chorobami wątroby (np. marskość, niewydolność),
- chorzy z przewlekłą niewydolnością nerek i dializowani,
- osoby z obniżoną odpornością – w przebiegu infekcji HIV, leczeni lekami obniżającymi odporność (immunosupresyjnymi),
- mieszkańcy i pracownicy zakładów penitencjarnych, domów opieki, domów spokojnej starości, domów wycieczkowych, schronisk, ochronek,
- pracownicy opieki zdrowotnej, żołnierze, policjanci, strażnicy miejscy, strażacy, nauczyciele i przedstawiciele innych profesji, mający częsty kontakt z różnymi osobami.
Do każdego szczepienia kwalifikuje lekarz, po zbadaniu pacjenta i uwzględnieniu wskazań oraz przeciwwskazań do szczepienia.
Szczepić powinni się przede wszystkim ludzie pracujący w dużych skupiskach, wykonujący zawody, w których stykają się ciągle z różnymi osobami. Alergicy, którzy są w okresie terapii immunologicznej, czyli odczulania alergicznego, mogą zaszczepić się przeciw grypie w okresie 2-3 tygodni przed immunoterapią
– mówi dr n. med. Emil Florkiewicz, alergolog i laryngolog.
Według niektórych lekarzy warto rozważyć rezygnację ze szczepienia bardzo małych dzieci przeciwko grypie.
Mimo że szczepionki przeciw grypie można podawać dzieciom powyżej 6. miesiąca życia, sądzę, że nie powinno się szczepić dzieci do czasu, gdy nie pójdą do żłobka lub przedszkola. Od urodzenia mają wiele szczepień, z którymi ich układy odpornościowe muszą sobie radzić
– uważa lek. Małgorzata Filipiak, pediatra.
Przeciwwskazania do szczepienia przeciw grypie
Chociaż szczepionka na grypę jest uznawana za bezpieczną, w niektórych stanach chorobowych jest niewskazana. Są to:
- ostra infekcja z gorączką,
- zespół Guillaina-Barrego w przeszłości,
- uczulenie na składniki szczepionek,
- uczulenie na substancje wykorzystywane w produkcji szczepionek, jak formaldehyd i antybiotyki aminoglikozydowe (amikacyna, neomycyna, gentamycyna, streptomycyna i inne),
- powikłania po szczepieniu przeciw grypie w przeszłości,
- transfuzja krwi w ostatnich dwóch miesiącach,
- pierwszy trymestr ciąży,
- kostniejące zapalenie mięśni (FOP).
Szczepionka przeciwko grypie a alergia na białko jaja kurzego
Szczepionki przeciw grypie hoduje się w zarodkach kurzych zagnieżdżonych w jajach, dlatego osoby, które mają uczulenie na białko jaja kurzego, powinny uważać.
O tym, czy podawać szczepionkę w takim przypadku, mówi schemat postępowania Amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP). Wynika z niego, że szczepionkę przeciw grypie można podać dziecku lub dorosłemu z alergią na jaja kurze, jeśli po zjedzeniu potrawy z jajkami, np. jajecznicy, u danej osoby występuje jedynie pokrzywka. Jeśli po zjedzeniu jajek u danej osoby wystąpiła w przyszłości ciężka reakcja alergiczna, to szczepionka przeciwko grypie może być podana, jednak w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych. Koniczna jest obserwacja pod kątem możliwej anafilaksji.
Według dostępnych danych możliwa ilość białka jaja w szczepionce jest tak niewielka, że przypadki ciężkich reakcji są mało prawdopodobne.
Zalety i wady szczepienia na grypę
Nowoczesne szczepionki przeciw grypie niemal nie wywołują powikłań, a pojawiające się reakcje alergiczne są rzadkim zjawiskiem. Szczepienia pozwalają natomiast zapobiec groźnym infekcjom grypowym. Sprawiają też, że grypa (jeżeli już się nią zarazimy) będzie przebiegała łagodniej. Szczepienia na grypę mogą uchronić też od powikłań pogrypowych, do których zaliczamy:
- zapalenie płuc,
- niewydolność oddechową,
- zaostrzenie choroby przewlekłej,
- nasilenie zaburzeń neurologicznych (np. padaczka z powodu gorączki),
- zespół Reye’a,
- zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia,
- zapalenie zatok i zapalenie uszu,
- ryzyko poronienia.
Wad szczepienia jest niewiele. Droga podania narusza ciągłość tkanek, co wywołuje ból u wrażliwych osób. Bardzo rzadko – ale jednak – dochodzi do powikłań poszczepiennych. Zaliczamy do nich wszelkie reakcje uczuleniowe, również poważne, jak obrzęk Quinckego (obrzęk ust, twarzy, kończyn), napad duszności czy wstrząs anafilaktyczny.
Czasem po szczepieniu mogą wystąpić też objawy zespołu Guillaina-Barrego, które obejmują mrowienia i drętwienia stóp, niedowłady kończyn dolnych, bóle korzonkowe oraz niedowłady mięśni twarzy i gałki ocznej. Stany te wymagają pilnej konsultacji lekarskiej.
Czytaj także:
Szczepionka przeciw meningokokom: kiedy szczepić, jaka cena?
Szczepionka przeciw kleszczom - czy można zaszczepić się na boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu?
Szczepionka na pneumokoki - darmowa czy płatna, kiedy szczepić
Szczepionka 6w1: skutki uboczne, przeciwwskazania, cena i opinie
Szczepionka 5w1 - choroby, skutki uboczne, cena i przeciwwskazania
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
