Grypa to ostra choroba zakaźna wywołana przez wirusy grypy (u ludzi za zakażenia odpowiadają głównie wirusy typu A, B i C), dotycząca całego organizmu ze szczególnym nasileniem objawów stanu zapalnego dróg oddechowych. Największa fala zachorowań na grypę przypada zwykle w okresie jesienno-zimowym. Zdarza się, że po chorobie dochodzi do powikłań, które w wielu przypadkach są przez pacjentów ignorowane. To duży błąd. Powikłania po grypie potrafią być bardzo niebezpieczne.
Spis treści:
- Powikłania po grypie – kiedy się pojawiają i kogo dotyczą?
- Powikłania po grypie
- Najczęstsze powikłania po grypie u dzieci
- Powikłania grypy – jakie objawy powinny zaniepokoić?
- Powikłania po grypie – po jakim czasie występują?
- Powikłania grypy – jak ich uniknąć? Co daje szczepienie?
Powikłania po grypie – kiedy się pojawiają i kogo dotyczą?
Pogrypowe powikłania zwykle dają o sobie znać w pierwszym lub drugim tygodniu choroby. Jeśli objawy przedłużają się i/lub występują dodatkowe dolegliwości, należy skonsultować się z lekarzem. Ważna jest poprawnie postawiona diagnoza i odróżnienie grypy od przeziębienia. Zwiększa to prawdopodobieństwo zabezpieczenia się przed groźnymi powikłaniami grypowymi, które w niektórych wypadkach mogą prowadzić nawet do zgonu.
Ryzyko wystąpienia powikłań po grypie jest najwyższe w przypadku:
- pacjenci powyżej 65. roku życia,
- dzieci poniżej 5 lat, a szczególnie poniżej 2 lat,
- kobiety w ciąży,
- chorzy na przewlekłe schorzenia układu krążenia lub dróg oddechowych,
- chorzy na cukrzycę,
- osoby z osłabioną odpornością,
- osoby po transplantacjach narządów,
- osoby poddawane radio- i chemioterapii,
- osoby z chorobami nerek,
- osoby z chorobami wątroby,
- osoby z bardzo dużą otyłością.
Powikłania grypy atakują najczęściej układ oddechowy, układ krążenia lub układ nerwowy.
Powikłania po grypie - jakie mogą wystąpić?
Do najczęściej występujących powikłań w przebiegu grypy należą ciężkie zapalenie płuc i oskrzeli, zapalenia ucha środkowego, zapalenie zatok. Najcięższym powikłaniem grypy jest zgon, który może być spowodowany samą infekcją albo zaostrzeniem istniejących chorób.
Zapalenie płuc i inne choroby układu oddechowego
Powikłania po grypie najczęściej dotykają układu oddechowego. Jednym z głównych powikłań jest zapalenie płuc i zapalenie oskrzeli. Rozpoznaje się przeważnie pierwotne wirusowe zapalenie płuc, wtórne bakteryjne zapalenie płuc, wtórne zapalenie płuc wywołane nietypowym patogenem np. grzybem lub zaostrzenie obecnych przewlekłych chorób układu oddechowego. Osoby, które przeszły grypę i miały już rozpoznane przewlekłe choroby układu oddechowego, mogą odczuwać pogorszenie objawów tych schorzeń. Dotyczy to zwłaszcza przewlekłej obturacyjnej choroby płuc oraz astmy.
Inne możliwe powikłania po grypie dotyczące układu oddechowego to:
- ropne zapalenie gardła (angina paciorkowcowa),
- zakażenia meningokokowe,
- zapalenie krtani,
- zapalenie tchawicy,
- zapalenie zatok obocznych nosa,
- astma oskrzelowa (jej zapoczątkowanie lub zaostrzenie),
- zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP),
- niewydolność oddechowa.
Zapalenie zatok
Zapalenie zatok to częste powikłanie grypy. Rozwija się u około 5% chorych z objawami zakażenia górnych dróg oddechowych. Objawy zapalenia zatok to ból głowy w okolicy czoła lub nosa, zatkany nos, wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła, złe samopoczucie, gorączka.
Powikłania dotyczące układu krążenia
Grypa może prowadzić do powikłań kardiologicznych. Najczęściej występującym powikłaniem po grypie, które atakuje układ krążenia, jest zapalenie mięśnia sercowego. Inne możliwe komplikacje to:
- zapalenie osierdzia,
- ciężka niewydolność serca,
- nagły zgon sercowy,
- zaostrzenie przewlekłych chorób układu krążenia.
Powikłania neurologiczne
Powikłania neurologiczne po grypie występują częściej u dzieci niż u dorosłych. U osób starszych obserwuje się nasilenie zmian otępiennych oraz napady drgawkowe. U dzieci może dojść do drgawek gorączkowych oraz encefalopatii. Inne powikłania atakujące układ nerwowy to:
- splątanie,
- zespół Guillaina-Barrégo,
- ogniskowe uszkodzenia OUN,
- zapalenie mózgu,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Inne powikłania
Powikłania po grypie najczęściej dotyczą układu oddechowego, krążenia i nerwowego. Zdarza się jednak, że występują także inne dolegliwości. To najczęściej problemy z uszami. Do najczęstszych powikłań zaliczyć można ostre zapalenie ucha środkowego, dysfunkcję receptora słuchowego, częściową utratę słuchu, a nawet głuchotę (zwłaszcza u dzieci).
Inne możliwe powikłania grypy to:
- zapalenie mięśni,
- ostra niewydolność nerek,
- zapalenie spojówek,
- zaostrzenie różnych chorób przewlekłych (np. cukrzycy),
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
- objawy imitujące zapalenie wyrostka robaczkowego,
- zespół Reye'a,
- zespół wstrząsu toksycznego,
- powikłania położnicze (przedwczesny poród, poronienie, ryzyko wad cewy nerwowej).
Najczęstsze powikłania po grypie u dzieci
Najczęściej występujące powikłania po grypie u dzieci to:
- zapalenie płuc,
- odwodnienie,
- nasilenie chorób przewlekłych (np. astmy),
- zapalenie ucha,
- zapalenie zatok.
U dzieci częściej niż u dorosłych występują też powikłania neurologiczne.
Powikłania grypy – jakie objawy powinny zaniepokoić?
Objawy powikłań po grypie mogą być różne w zależności od schorzenia. Zaniepokoić i skłonić do kontaktu z lekarzem powinny takie dolegliwości jak:
- pogorszenie stanu zdrowia po poprawie,
- znaczne pogorszenie stanu zdrowia,
- powrót gorączki po przerwie,
- utrzymujące się osłabienie,
- ból w klatce piersiowej,
- objawy neurologiczne, np. drgawki, odrętwienie, senność, dezorientacja, niedowład,
- przedłużająca się gorączka,
- duszność,
- nudności lub wymioty,
- zaburzenia rytmu serca.
Powikłania po grypie – po jakim czasie występują?
Powikłania grypy mogą pojawić się zarówno w trakcie infekcji, jak i kilka, kilkanaście dni, a nawet tygodnie po ustąpieniu wszystkich objawów. Przykładowo bakteryjne zapalenie płuc pojawia się po 4-14 dniach od wyzdrowienia. Powikłania kardiologiczne mogą rozwinąć się nawet kilka tygodni później, zaś objawy neurologiczne na ogół pojawiają się w ciągu kilku dni od początku infekcji. Jeśli nie doszło do komplikacji, objawy grypy ustępują samoistnie po około 3-5 dni, lecz złe samopoczucie i kaszel mogą utrzymywać się jeszcze przez ponad 2 tygodnie.
Powikłania grypy – jak ich uniknąć? Co daje szczepienie?
Aby uniknąć powikłań grypy, przede wszystkim nie można ignorować pierwszych objawów infekcji. Zalecane jest też coroczne szczepienie przeciwko grypie. Grypę należy traktować jako poważną chorobę, odpoczywać, nawadniać organizm i nie obciążać go dodatkowo. Konieczne jest pozostanie w domu przez 1-2 tygodni. Najważniejsze jest również to, aby grypę wyleczyć do końca i nie "przeziębić jej". Niedoleczona grypa znacznie zwiększa możliwość pojawienia się powikłań.
Szczepienie przeciwko grypie jest zalecane każdemu, szczególnie osobom z grup ryzyka (m.in. osoby po 65 roku życia, w trakcie chemioterapii, z osłabioną odpornością). Szczepionka przeciwko grypie zmniejsza prawdopodobieństwo zarażenia się grypą, a w razie choroby daje większe szanse na łagodny jej przebieg i redukuje ryzyko ewentualnych powikłań.
Pozostałe elementy profilaktyki grypy to:
- częste mycie rąk,
- stosowanie masek ochronnych,
- izolacja w okresie zakaźnym (osoby dorosłe powinny pozostawać w domu przez 5-7 dni po ustąpieniu gorączki, u dzieci nawet 3 tygodnie ze względu na większy stopień zakaźności w tej grupie),
- stosowanie profilaktyki poekspozycyjnej w grupach ryzyka (leki przeciwwirusowe).
Źródła:
Jantarabenjakul W, Paprad T, Paprad T, Anugulruengkitt S, Pancharoen C, Puthanakit T, Chomtho K. Neurological complications associated with influenza in hospitalized children. Influenza Other Respir Viruses. 2023 Jan;17(1):e13075. doi: 10.1111/irv.13075,
Rothberg MB, Haessler SD. Complications of seasonal and pandemic influenza. Crit Care Med. 2010 Apr;38(4 Suppl):e91-7. doi: 10.1097/CCM.0b013e3181c92eeb,
Rothberg MB, Haessler SD, Brown RB. Complications of viral influenza. Am J Med. 2008 Apr;121(4):258-64. doi: 10.1016/j.amjmed.2007.10.040.
Czytaj także:
„Zostań w domu, bo przeziębisz grypę”. Ta złota rada babci chroni przed groźnymi powikłaniami
Co to jest grypa typu A? Objawy, profilaktyka, leczenie
Jak odróżnić infekcję RSV od grypy i COVID-19?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
