Spis treści:
- Czym jest odra?
- Dla kogo szczepienie na odrę?
- Szczepionka na odrę – skład
- Szczepionka na odrę – przeciwwskazania
- Szczepionka na odrę a autyzm
Czym jest odra?
Odra jest ostrą zakaźną chorobą układu oddechowego wywołaną wirusem MV z charakterystyczną wysypką. Odra jest najbardziej niebezpieczna dla dzieci do 5. roku życia oraz osób z niedoborem odporności.
Przed wprowadzeniem obowiązkowych szczepień na odrę, choroba rozwijała się prawie u każdego dziecka. W ostatnich latach zauważono wzrost zachorowań w Europie, co, jak uważają eksperci, wynika z częstszej rezygnacji rodziców ze szczepień.
Objawy odry pojawiają się po 9-11-dniowym okresie inkubacji wirusa. Należą do nich:
- w początkowym stadium (1-7 dni): katar, ból gardła, kaszel, gorączka (nawet do 41°C), tzw. plamki Koplika (białe grudki na wewnętrznej stronie policzków,
- w okresie wysypkowym (3-4 dni): plamkowo-grudkowa wysypka zlewająca się w nieregularne plamy, najpierw za uszami i na twarzy, później na tułowiu i kończynach, ostatecznie pokrywa całe ciało, oprócz tego – powiększenie węzłów chłonnych,
- w okresie zdrowienia: wysypka ustępuje kolejno w miejscach, w których się pojawiała, skóra się łuszczy, gorączka ustępuje.
Powikłania odry występują u ok. 30% chorych. Większość dotyczy dzieci poniżej 5 roku życia. To m.in.:
- odwodnienie organizmu,
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie płuc,
- zapalenie mózgu,
- drgawki,
- stwardniające zapalenie mózgu,
- śmierć (0,7-2 na 1000 chorych).
Najgroźniejsze powikłanie w przebiegu odry – podostre stwardniające zapalenie mózgu ujawnia się od 4 do 10 lat po przejściu choroby i objawia się postępującym otępieniem, nasilającym się napięciem i sztywnością mięśni oraz drgawkami. Do śmierci dochodzi zwykle w ciągu 2 lat od pojawienia się symptomów. W okresie 2007-2011 w Europie wystąpiło 38 przypadków podostrego stwardniającego zapalenia mózgu
– ostrzegają eksperci z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH.
Dla kogo szczepienie na odrę?
Szczepionka na odrę jest obowiązkowa dla dzieci. Najlepiej nie opóźniać podania pierwszej dawki szczepionki, ponieważ zauważono, że z wiekiem rośnie ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych po szczepieniu.
Szczepionka na odrę jest podawana obowiązkowo i bezpłatnie dzieciom w schemacie dwudawkowym. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych szczepionkę na odrę powinny otrzymać:
- dzieci w 13.-15. miesiącu życia (I dawka),
- dzieci w 6. roku życia (II dawka, uzupełniająca).
Jeśli dziecko nie zostanie zaszczepione dawką uzupełniającą w wieku 6 lat, ma 7-9 lat, to powinno mieć podaną dawkę uzupełniającą w 10. roku życia.
Szczepionka na odrę jest zalecana (podawana wtedy odpłatnie):
- dorosłym, którzy nie byli szczepieni przeciw odrze w dzieciństwie,
- osobom, które w przeszłości otrzymały tylko jedną dawkę szczepionki,
- młodym kobietom, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie).
Skuteczność szczepionki na odrę wynosi 98%.
Szczepionka na odrę – skład
Szczepionka na odrę występuje w Polsce jako szczepionka skojarzona (na odrę, świnkę i różyczkę, określana jako MMR). Zawiera żywe, osłabione wirusy wymienionych chorób.
Ponadto w ich składzie w zależności od produktu można znaleźć tzw. substancje pomocnicze:
- sorbitol,
- mannitol,
- laktozę,
- neomycynę,
- fosforan sodu,
- fosforan potasu,
- sacharozę,
- żelatynę hydrolizowaną,
- podłoże 199 z solami Hanks’a,
- podłoże Eagle’a (MEM),
- L-glutaminian sodu,
- czerwień fenolową,
- wodorowęglan sodu,
- kwas solny (do ustalenia pH),
- wodorotlenek sodu (do ustalenia pH),
- wodę.
Spośród dwóch szczepionek MMR dostępnych na polskim rynku, Priorix zawiera mniej substancji pomocniczych niż M-M-RVAXPRO.
Żadna ze szczepionek MMR nie zawiera rtęci ani aluminium.
Szczepionka na odrę – przeciwwskazania
Przeciwwskazania do przyjmowania szczepionki na odrę to:
- nadwrażliwości na którąkolwiek szczepionkę przeciw odrze, śwince lub różyczce, lub na składnik szczepionki, w tym na neomycynę,
- ciąża,
- gorączka powyżej 38,5ºC (należy przesunąć szczepienie),
- czynna, nieleczona gruźlica,
- białaczka, dyskrazja, każdy rodzaj chłoniaka lub inne nowotwory złośliwe układu krwiotwórczego i chłonnego,
- aktualne leczenie immunosupresyjne (w tym stosowanie dużych dawek kortykosteroidów),
- niedobór odporności.
Szczepionka na odrę a autyzm
Badania nie potwierdzają związku podawania szczepionki na odrę (skojarzonej szczepionki MMR) ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na autyzm. Takie przypuszczenia są powielane od lat 90. XX wieku, kiedy ukazała się praca w naukowym piśmie „Lancet”, w której autor dowodził związku szczepień z rozwojem autyzmu u dzieci. W kolejnych latach teza ta została wielokrotnie obalona, a obszerniejsze i dokładniejsze badania nie wykazały związku ze szczepionką. Więcej szczegółów na ten temat: Szczepionka MMR – kiedy się szczepić, działania niepożądane.
Źródła:
A.Boroń-Kaczmarska (red.), A. Wiercińska-Drapało (red.), Choroby a zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020,
Szczepionka MMR ulotka, Charakterystyka produktu leczniczego M-M-RVAXPRO i Priorix,Szczepienia Info, serwis Narodowego Instytutu Zdrowia – Państwowego Zakładu Higieny,
Program Szczepień Ochronnych na 2021 r, dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2020/90/akt.pdf.
Więcej na temat szczepień:Szczepionka przeciw meningokokom: kiedy szczepić, jaka cena?Rotawirusy. Szczepienie obowiązkowe od 2021 rokuSzczepienie na ospę. Co zawiera szczepionka, ile kosztuje, kiedy jest obowiązkowa?Szczepionka przeciw kleszczom - czy można zaszczepić się na boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu?Szczepionka 6w1: skutki uboczne, przeciwwskazania, cena i opinieSzczepionka 5w1 - choroby, skutki uboczne, cena i przeciwwskazaniaDTP szczepionka: przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowiSzczepionka na koronawirusa. Korzyści, skutki uboczne, kto i kiedy otrzyma szczepienie przeciwko COVID-19?Szczepienie przeciw grypie – nowe szczepionki, cena, kiedy się zaszczepić?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
