Spis treści:
- Kiedy można przyjąć tabletkę „dzień po”?
- Tabletka „dzień po” – rodzaje pigułek
- Tabletka „dzień po” – jak działa?
- Skuteczność tabletki „dzień po”
- Tabletka „dzień po” – skutki uboczne
- Tabletka „dzień po” – przeciwwskazania
- Tabletka „dzień po” a miesiączka
- Tabletka „dzień po” a tabletka wczesnoporonna
- Cena antykoncepcji awaryjnej
Tabletka „dzień po” to inaczej antykoncepcja awaryjna, zwana także antykoncepcyjną postkoitalną. Jest stosowana w celu uniknięcia ciąży w sytuacjach nagłych. Działa w momencie, kiedy nie doszło do zapłodnienia lub gdy zapłodniona komórka jajowa nie zagnieździła się jeszcze w ścianie macicy. Tabletka „dzień po” nie jest skuteczna, gdy kobieta jest w ciąży. Zastosowanie antykoncepcji awaryjnej pozwala uniknąć od 50 do 70% niepożądanych ciąż. Kobieta, która nie chce mieć potomstwa, powinna wcześniej rozważyć antykoncepcję, która może być stosowana regularnie (np. tabletki antykoncepcyjne).
Kiedy można przyjąć tabletkę „dzień po”?
Antykoncepcja awaryjna nie może być używana jako stała metoda zapobiegania ciąży, lecz jedynie w nagłych przypadkach. Tabletka „dzień po” może być zatem użyta w razie:
- nieprzyjęcia tabletki antykoncepcyjnej stosowanej regularnie,
- odbycia stosunku płciowego bez zabezpieczenia,
- pęknięcia lub wypadnięcia prezerwatywy,
- przesunięcia lub odpadnięcia plastra antykoncepcyjnego,
- gwałtu,
- wypadnięcia krążka domacicznego itp.
Dokładne określenie momentu, kiedy kobieta może zajść w ciążę w danym cyklu miesiączkowym, jest często niemożliwe, dlatego antykoncepcja awaryjna może być stosowana w każdym dniu cyklu.
Tabletka „dzień po” – rodzaje pigułek
Aktualnie na polskim rynku dostępne są dwa rodzaje tabletki „dzień po”. To EllaOne i Escapelle. Oba preparaty dostępne są jedynie na receptę. Wystawić może ją każdy lekarz, również lekarz rodzinny.
Tabletka „dzień po” - EllaOne
Tabletka "dzień po" EllaOne zawiera 30 mg octanu uliprystalu. Powinna być zastosowana w ciągu 120 godzin (5 dni) od odbycia stosunku. Najlepiej jak najszybciej - wtedy jej skuteczność jest większa.
Po przyjęciu tabletki można normalnie przyjmować stosowaną wcześniej antykoncepcję hormonalną, jednak zalecane jest, aby dodatkowo stosować prezerwatywę do czasu wystąpienia miesiączki.
Nie należy przyjmować EllaOne z tabletką „dzień po” zawierającą lewonorgestrel, ponieważ takie działanie może zmniejszać skuteczność preparatu.
Kobiety karmiące piersią mogą zastosować preparat, jednak po tym nie powinny karmić przez tydzień. W tym czasie należy odciągać pokarm, aby utrzymać laktację, a mleko wyrzucać.
Tabletka „dzień po” - Escapelle
Substancją czynną jest lewonorgestrel w dawce 1,5 mg. Tabletka powinna być zastosowana w ciągu 72 godzin (3 dni) od stosunku.
Lewonorgestrel przechodzi do mleka matki jednak w niewielkich ilościach, dlatego może być stosowany u kobiet karmiących. Zaleca się, aby kobieta przyjęła tabletkę zaraz po karmieniu piersią, a następnie przez przynajmniej 8 godzin unikała podawania pokarmu dziecku i zamiast tego odciągała mleko z piersi.
Wkładka domaciczna jako antykoncepcja awaryjna
Nie każda kobieta może przyjmować środki hormonalne w celu doraźnego zapobiegania ciąży. Dla tych pacjentek rozwiązaniem jest wkładka domaciczna z miedzią (tzw. spirala), która po założeniu przez ginekologa powoduje uniemożliwienie implantacji zarodka w macicy. Z tej metody powinny korzystać kobiety, które planują długoterminowe zabezpieczenie przed ciążą, ponieważ wkładka jest zakładana na kilka lat.
Tabletka „dzień po” – jak działa?
Mechanizm działania tabletki „dzień po” polega na niedopuszczeniu do zapłodnienia komórki jajowej lub zagnieżdżenia zarodka w macicy. Lewonorgestrel jest lekiem hormonalnym, który oddziałuje hamująco na rozwój pęcherzyka dominującego w jajniku albo nie dopuszcza do jego pęknięcia. Utrudnia zapłodnienie, zwiększając lepkość płynu śluzowego, dzięki czemu utrudnia przemieszczanie się plemników. Uliprystal jest modulatorem receptora progesteronowego osłabiającym jego działanie, co skutkuje zahamowaniem lub opóźnieniem owulacji.
Skuteczność tabletki „dzień po”
Producent Escapelle informuje, że lek przyjęty w ciągu 72 godzin po niezabezpieczonym stosunku płciowym zapobiega ciąży w 84%. Z ulotki EllaOne dowiemy się, że skuteczność uliprystalu wynosi 98%. Badania pokazują jednak, że tabletka „dzień po” jest najbardziej skuteczna, kiedy jest przyjęta jak najszybciej po stosunku.
W rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników można przeczytać więcej na ten temat. Szacuje się, że jeśli lewonorgestrel zostanie podany najpóźniej dzień przed owulacją, jego skuteczność wynosi 90%, gdy kobieta przyjmie go zaraz po stosunku. Jeśli przyjmie go 72 godziny po stosunku, to jego skuteczność wynosi już tylko 16%. Efektywność tabletki jest niższa, gdy zostanie zażyta w dniu owulacji. Wówczas jeśli lek przyjmie się od razu po stosunku, to jego skuteczność wynosi 49%, a jeśli po 72 godzinach - to jedynie 8%.
Należy też dodać, że u kobiet otyłych, skuteczność tabletki „dzień po” może być niższa niż u kobiet szczupłych.
Tabletka „dzień po” – skutki uboczne
Tabletka „dzień po” może powodować nudności i wymioty. Jeśli wymioty wystąpiły w ciągu 3 godzin od zażycia tabletki, należy przyjąć kolejną dawkę. Inne skutki uboczne:
- ból brzucha,
- bóle miednicy,
- bolesne miesiączkowanie,
- zawroty głowy,
- ból głowy,
- plamienia i krwawienia między miesiączkami,
- biegunka, zgaga, suchość w ustach,
- ból pleców,
- bóle mięśniowe,
- zmęczenie,
- uderzenia gorąca,
- gorączka, dreszcze,
- trądzik i inne zmiany skórne.
Tabletka dzień po zawiera laktozę, na co powinny uważać osoby uczulone.
Tabletka „dzień po” – przeciwwskazania
Nie powinno się stosować tabletki „dzień po" w przypadku:
- ciąży lub objawów ciąży,
- zaburzeń zakrzepowo-zatorowych,
- nowotworów hormonozależnych,
- uczulenia na którykolwiek składnik leku.
Należy zachować ostrożność, jeśli kobieta ma chorobę jelita utrudniającą wchłanianie leku, ciężkie zaburzenia pracy wątroby, zapalenie jajowodów lub w przeszłości rozwinęła się u niej ciąża pozamaciczna. Powinna poinformować lekarza, jakie leki przyjmuje/przyjmowała w ciągu ostatnich 4 tygodni, ze szczególnym naciskiem na leki przeciwpadaczkowe, barbiturany, stosowane w leczeniu gruźlicy, HIV, grzybicy, a także dziurawiec.
Stosowanie tabletki dzień po nie jest zalecane przed wystąpieniem pierwszej miesiączki.
Tabletka „dzień po” a miesiączka
U większości kobiet po przyjęciu tabletki „dzień po” krwawienie miesiączkowe pojawia się w oczekiwanym terminie. Czasami zdarza się, że dojdzie do niego o 1-2 dni wcześniej lub później (nawet do 7 dni). Jeśli opóźnienie miesiączki wynosi więcej niż 7 dni, należy zgłosić się do ginekologa w celu wykluczenia ciąży.
Tabletka „dzień po” a tabletka wczesnoporonna
Tabletka dzień po często mylona jest ze środkami wczesnoporonnymi. Tabletka po stosunku nie powoduje przerwania ciąży, jest dostępna dla kobiet po okazaniu recepty i należy ją zastosować krótko po odbytym stosunku płciowym. Jej zadaniem jest zapobieganie owulacji lub zagnieżdżeniu zapłodnionej komórki jajowej w macicy. Środki wczesnoporonne, takie jak mizoprostol lub mifepriston, są stosowane w celu wykonania tzw. aborcji farmakologicznej. Mogą być użyte jedynie przez specjalistę do 12. tygodnia ciąży w określonych przepisami prawa sytuacjach. Powodują złuszczanie endometrium i usunięcie ciąży poprzez wywołanie krwawienia (poronienia).
Tabletka „dzień po” – cena
Antykoncepcja awaryjna dostępna jest wyłącznie na receptę i nie jest refundowana. Za EllaOne trzeba zapłacić 90-120 zł, za Escapelle 30-45 zł.
Źródła:
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Zastosowanie lewonorgestrelu w antykoncepcji awaryjnej. Ginekologia Polska 2/2012, 83, 155-156,
ulotka preparatu EllaOne,
ulotka preparatu Escapelle.
Czytaj także:
Antykoncepcja - 5 skutecznych metod zapobiegania ciąży
Skutki uboczne tabletek antykoncepcyjnych – co powinnaś o nich wiedzieć? [wywiad z lekarką]
Do jakiego wieku można zajść w ciążę?
Menopauza - objawy, leczenie, menopauza a ciąża
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
