Spis treści:
- Objawy raka jądra
- Rodzaje raka jądra
- Przyczyny raka jądra
- Badania diagnostyczne
- Leczenie
- Profilaktyka. Samobadanie jąder
- Zalecenia po leczeniu raka jąder
- Rokowanie w raku jądra
Objawy raka jądra
Podstawowym objawem raka jądra, jak nazywa się potocznie nowotwór jądra, jest niebolesny guz (powiększenie, obrzęk) jądra, występujący czasami z zaczerwienieniem skóry.
Ból może się pojawić, jednak nie jest częstym symptomem – jako pierwszy sygnał pojawia się zaledwie u ok. 20-30% pacjentów. Odczuwany jest jako tępy. Jeszcze rzadziej pojawia się nagły i silny ból.
Gdy rak jądra jest bardziej zaawansowany, chorym mogą dokuczać inne dolegliwości wynikające z powiększenia węzłów chłonnych lub przerzutów:
- ból brzucha (powiększenie węzłów chłonnych),
- kaszel, duszność (przerzuty do płuc),
- bóle kostne (przerzuty do kości),
- objawy neurologiczne (przerzuty do mózgu).
U co piątego pacjenta z nowotworem jądra występuje wodniak jądra, czyli nagromadzenie płynu między warstwami tkanki łącznej jądra.
Naszą uwagę powinny zwrócić wszelkiego rodzaju zgrubienia, obrzęki, płyn w mosznie oraz inne odstępstwa od normy, takie jak bóle pleców czy powiększenie się piersi. Ponadto poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego oraz kolka nerkowa to poważniejsze objawy, które zwykle łączą się już z wyższymi stadiami zaawansowania, a co za tym idzie – gorszym rokowaniem
– wyjaśnia dr n. med. Przemysław Dudek, specjalista urologii z krakowskiego SCM clinic.
Rodzaje raka jądra
Nowotwory jądra można podzielić na pochodzące z komórek rozrodczych (germinalny albo zarodkowy nowotwór jądra) – stanowi 90% zachorowań, oraz łagodniejsze chłoniaki i tzw. nowotwory sznurów płciowych. Nowotwory zarodkowe jądra są często bardzo złośliwe i dają dość wcześnie przerzuty odległe. Dzieli się na nasieniaki i nienasieniaki.
Należy dodać, że rak jądra to grupa najczęściej występujących u mężczyzn w młodym wieku nowotworów.
Rozwija się u mężczyzn w wieku 15-35 lat. Dotyka mniej więcej co czwartego Polaka pomiędzy 22. a 44. rokiem życia. Nowotwory jąder stanowią 1,6% wszystkich przypadków zachorowań mężczyzn na nowotwory złośliwe. W porównaniu z dużo częstszym rakiem prostaty jest to stosunkowo niewiele, jednak konsekwencje są zupełnie inne. Nowotwór jądra wymaga natychmiastowego działania, ponieważ komórki rakowe potrafią momentalnie podwoić swoją ilość. Skuteczność szybkiej reakcji w tym przypadku liczy się nawet w dniach
– mówi dr n. med. Przemysław Dudek, specjalista urologii z krakowskiego SCM clinic.
Na nasieniaki chorują częściej pacjenci w wieku 40-50 lat, na nienasieniaki – młodsi. U starszych mężczyzn spośród nowotworów jądra częściej diagnozuje się chłoniaka.
Przyczyny raka jądra
Nie jest znana przyczyna rozwoju raka jądra. Poznano jednak czynniki ryzyka, czyli takie, których istnienie powiązane jest ze zwiększonym ryzykiem zachorowania. Wśród nich wymienia się:
- przebyty nowotwór jądra – zwiększa ryzyko ponownego zachorowania o 500 razy,
- wnętrostwo, czyli niezstąpienie jąder do moszny – 20-40-krotnie wyższe ryzyko,
- występowanie raka jądra w rodzinie (u ojca, brata),
- zaburzenia rozwoju płci,
- zespół Downa,
- zakażenie HIV.
Badania diagnostyczne w raku jądra
W celu rozpoznania raka jądra wykonywane jest badanie pacjenta w gabinecie lekarskim oraz badanie ultrasonograficzne (USG) jądra. Badanie USG pozwala wykryć nowotwór i rozróżnić guza np. od wodniaka. Ostateczne potwierdzenie, z jaką zmianą mamy do czynienia, umożliwia badanie histopatologiczne na postawie fragmentu guza. Jednak nie jest zazwyczaj wykonywana biopsja. Standardem jest operacja usunięcia jądra (orchidektomia), gdy tylko jest podejrzewany rak tego narządu, i wtedy dopiero pobierany jest wycinek do badania histopatologicznego.
Aby dokładniej ocenić złośliwość oraz zaawansowanie nowotworu, wykonuje się kolejne badania:
- podstawowe badania krwi: morfologię, próby wątrobowe, parametry pracy nerek,
- stężenie markerów nowotworowych: beta-HCG, AFP, LDH,
- zdjęcie RTG klatki piersiowej,
- tomografię jamy brzusznej, miednicy mniejszej, klatki piersiowej (w celu sprawdzenia węzłów chłonnych i tego, czy są przerzuty),
- scyntygrafię kości w przypadku bólów kostnych,
- rezonans magnetyczny głowy, gdy występują objawy wskazujące na zajęcie mózgu.
Leczenie raka jądra
Podstawą leczenia raka jądra jest operacja chirurgiczna. Gdy występują przerzuty, konieczne jest włączenie chemioterapii oraz ewentualnie radioterapii.
Wykrycie zgrubienia czy obrzęku lub zauważenie nagromadzonego płynu w mosznie powinno skłonić mężczyznę do natychmiastowej wizyty urologicznej. Jeżeli obawy pacjenta zostaną potwierdzone, lekarz kieruje go na USG, które pozwoli ocenić stan jamy brzusznej oraz obu jąder. Zazwyczaj w ciągu paru dni pacjent jest operowany. W przypadku stwierdzenia guza, chirurgicznie usuwa się jądro
– wyjaśnia dr n. med. Przemysław Dudek, specjalista urologii z krakowskiego SCM clinic.
Profilaktyka. Samobadanie jąder
Głównym elementem zapobiegania rakowi jest regularna samodzielna kontrola stanu jąder.
Samobadanie najlepiej przeprowadzać podczas kąpieli lub zaraz po niej. Wysoka temperatura rozluźnia mięśnie moszny, przez co dużo łatwiejsze staje się wykrycie niepokojących zmian
– wyjaśnia dr n. med. Przemysław Dudek, specjalista urologii z krakowskiego SCM clinic.
Samobadanie jąder powinno przebiegać w trzech etapach:
- Obejmij dłońmi swoje jądro, następnie przesuwaj opuszkami palców po jego powierzchni delikatnie uciskając. Powinno być ono miękkie. Twarde jądro jest niepokojącym sygnałem.
- Powtórz tę samą czynność z drugim jądrem. Szukaj guzków, obrzęków, zgrubień, miejsc tkliwych.
- Na koniec stań przed lustrem i przyjrzyj się obu jądrom: nie powinny być spuchnięte, czerwone czy różnej wielkości.
Badania profilaktyczne są jedynym sposobem na minimalizowanie zagrożenia. Taką kilkuminutową diagnostykę powinno wykonywać się raz na tydzień, najrzadziej raz w miesiącu od mniej więcej 15. roku życia.
Zalecenia po leczeniu raka jąder
Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Onkologicznego, pacjenci powinni pozostać pod obserwacją 5-10 lat od momentu zakończenia procesu leczenia.
Warto dodać, że leczenie raka jąder, szczególnie uzupełniające (chemioterapia, radioterapia czy chirurgiczne usuwanie węzłów chłonnych), często wiąże się z możliwością przejściowego bądź stałego utracenia płodności. W związku z tym chorym powinno proponować się zdeponowanie nasienia w banku spermy
– mówi dr n. med. Przemysław Dudek, specjalista urologii z krakowskiego SCM clinic.
Rokowanie w raku jądra
Jak informuje specjalista, jeżeli nowotwór jest ograniczony jedynie do jądra, wczesne rozpoczęcie diagnostyki daje prawie 100-procentową skuteczność wyleczenia. W przypadku choroby uogólnionej, szansę na wyjście z choroby ma 80% pacjentów. Ujmując ogólniej, choroba ma bardzo dobre wyniki wyleczalności. Mija tym szybciej, im wcześniej zostaje wykryta.
Więcej na podobny temat:
Rak jądra – każdy może zachorować
Rak jąder – najczęstszy onkologiczny problem młodych mężczyzn
Skręt jądra - co to takiego?
Wodniak jądra – najważniejsze informacje
Ból jądra – tylko po urazie?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
