Rak i nowotwór - w mowie potocznej używamy tych nazw wymiennie. Tymczasem nie zawsze są one równoważne. Rak to specyficzny rodzaj nowotworu złośliwego (innymi rodzajami nowotworów złośliwych są mięsaki, chłoniaki, glejaki, białaczki, czerniaki). Powstaje z tkanki nabłonkowej, czyli takiej, która wyścieła naskórek i wszystkie narządy. Zwykle dotyka osób koło pięćdziesiątki. Najczęściej występujące rodzaje raka to: rak trzustki, jelita grubego, rak płuc, szyjki macicy, rak żołądka, rak prostaty, rak skóry, rak kości, rak jajnika, rak jelita grubego, rak krtani, rak odbytnicy (odbytu), rak wątroby, tarczycy. Sprawdź, u kogo występuje największe ryzyko tych chorób i na jakie objawy warto zwrócić uwagę.
Rak trzustki
Rak trzustki to podstępna choroba, która długo nie daje o sobie znać. Typowymi objawami raka trzustki są: bóle brzucha, żółtaczka i utrata masy ciała, powiększenie pęcherzyka żółciowego, nudności, wymioty, biegunki lub zaparcia, a także bóle pleców. W ponad 20 proc. przypadków w momencie wykrycia raka trzustki choroba jest już tak zaawansowana, że zmiany nowotworowe obejmują także inne narządy.
Nie ma żadnych badań laboratoryjnych, które przyspieszyłyby rozpoznanie raka trzustki. Aby potwierdzić przypuszczenia o nowotworze, konieczne są m.in. USG, tomografia komputerowa, badanie endoskopowe, rezonans magnetyczny (MRI). Badania te pomagają też określić stopień zaawansowania raka i sprawdzić stan innych narządów, które mogą być przez niego zaatakowane. Niestety, 80-90 proc. chorych trafia do onkologa w tak zaawansowanym stadium choroby, że możliwe jest tylko leczenie paliatywne, czyli łagodzenie objawów nowotworu. Prawie zawsze konieczna jest operacja, której celem jest ratowanie pacjenta lub, jeśli jego stan jest bardzo zaawansowany, zmniejszenie bólu. Bardzo wcześnie podaje się też pochodne morfiny, bo dolegliwości bólowe są objawem dominującym w raku trzustki.
Rak jelita grubego
Rak jelita grubego to drugi pod względem zachorowalności nowotwór złośliwy w Europie. Najczęściej rozwija się w okrężnicy oraz odbytnicy. Może dawać przerzuty do wątroby, płuc, jajników, nadnerczy, mózgu i kości. Często występuje rodzinnie. Sprzyja mu dieta uboga w warzywa a bogata w czerwone mięso. Do charakterystycznych objawów należy: obecność krwi w stolcu, zmiana rytmu wypróżnień połączona w krwawieniami z odbytu, anemia, osłabienie, bóle w dole brzucha. Podstawą diagnostyki raka jelita grubego jest test na krew utajoną, badanie per rectum, kolonoskopia. Najskuteczniejszą metodą leczenia jest chirurgiczne usunięcie zmiany. Inna metodą leczenia jest chemioterapia.
Rak płuc
Rak płuc występuje głównie u nałogowych palaczy (90 proc. chorych). Najczęściej dotyka mężczyzn po czterdziestce. Od powstania w płucach pierwszych zmian nowotworowych do ujawnienia się choroby mija zwykle kilkanaście lat. Do najczęstszych objawów raka płuc należą: chrypka, kaszel poranny, duszności, osłabienie, szybkie męczenie się, odpluwanie wydzieliny, ewentualnie krew w plwocinie. Wstępne rozpoznanie stawia się zazwyczaj po wykonaniu RTG płuc. Konieczna jest również bronchoskopia, i biopsja oraz rezonans magnetyczny. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania zmian. Jeśli choroba jest wcześnie wykryta, zwykle usuwa się zajęty płat płuca i stosuje chemioterapię. W bardziej zaawansowanych przypadkach pozostaje leczenie zachowawcze.
Masz przedłużającą się chrypkę? Koniecznie idź do lekarza, to może być rak przełyku!
Rak szyjki macicy
Rak szyjki macicy to drugi do co częstości występowania kobiecy nowotwór na świecie (pierwszy to rak piersi). Najczęściej rozwija się w wieku 40-55 lat. U prawie wszystkich kobiet chorych na raka szyjki macicy wykrywa się obecność wirusa brodawczaka ludzkiego – HPV. Innymi czynnikami ryzyka są: wczesne rozpoczęcie współżycia (przed ukończeniem 16 lat), kilka porodów w krótkich odstępach czasu, nieleczone stany zapalne i wszelkie zmiany w obrębie szyjki macicy, palenie. Objawy raka szyjki macicy pojawiają się późno , dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie cytologii (pomaga ona wykryć zmiany nowotworowe na bardzo wczesnym etapie). Gdy choroba jest już rozwinięta, powoduje: upławy, ból w czasie stosunku, ból w podbrzuszu, nietypowe krwawienia z pochwy. Raka szyjki macicy można leczyć na wiele sposobów. Stosuje się m.in. farmakoterapię, leczenie chirurgiczne, kriochirurgię, laseroterapię, radioterapię i radiochemioterapię.
Rak żołądka
Rak żołądka jest trzecią przyczyną zgonów z powodu nowotworów w Polsce u mężczyzn i piątą u kobiet. Może występować rodzinnie. Sprzyja mu dieta bogata w konserwanty, produkty wędzone i takie, które zawierają saletrę. Ważnym czynnikiem ryzyka jest nadużywanie alkoholu. Z badań wynika również, że na ten rodzaj raka częściej chorują osoby latami borykające się z wrzodami żołądka. Objawy tego rodzaju nowotworu są na początku łatwe do przeoczenia. Pojawiają się: bóle żołądka, wzdęcia, nudności, utrata apetytu. Z czasem dołączają do nich wymioty, krew w stolcu. Jeśli lekarz podejrzewa raka żołądka, powinien zlecić choremu gastroskopię. W dalszej kolejności wykonuje się również rezonans magnetyczny. W leczeniu najczęściej stosuje się zabieg, w czasie którego usunięty zostaje żołądek wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi. Uzupełniająco podaje się również chemioterapię.
Rak prostaty
Rak prostaty (inaczej rak stercza) to jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn. Na początku jest on ograniczony do stercza, z czasem daje przerzuty do węzłów chłonnych i kości. Ryzyko jego wystąpienia rośnie z wiekiem. Jest także wyższe u mężczyzn, jeśli w ich rodzinach występowały takie nowotwory. Objawy to: częste oddawanie moczu, trudności w oddawaniu moczu. Podstawowym badaniem diagnostycznym w przypadku raka prostaty jest określenie poziomu PSA połączone z badaniem per rectum, USG i biopsją. Stosuje się leczenie operacyjne i naświetlania.
Rak skóry
Rak skóry to potoczna nazwa wszystkich rodzajów nowotworów skóry. Te najczęściej występujące to:
- Rak podstawnokomórkowy. To najpowszechniejszy nowotwór skóry. Zwykle ma postać perłowego guzka lub guza o błyszczącej powierzchni. W centrum zmiany często pojawia się strupek. Tego typu zmiany usuwa się, żeby nie uległy zezłośliwieniu.
- Rak kolczystokomórkowy. Powstaje na tych częściach skóry, które są poddawane częstej ekspozycji na słońce. Objawem są zwykle naciekające lub wrzodziejące guzki. Podstawą leczenia jest chirurgiczne usunięcie zmiany.
- Czerniak. To najbardziej niebezpieczny nowotwór skóry, bo daje szybkie przerzuty. Najczęściej ma formę plam barwnikowych, o nieregularnych brzegach.
Rak kości
Rak kości (poprawnie nowotwór kości) to obszerna grupa chorób o charakterze nowotworowym. Schorzenia te mogą wywodzić się z tkanki kostnej, chrzęstnej i nie tylko. Najczęstszymi nowotworami złośliwymi kości są: mięsak kościopochodny, szkliwiak, chrzęstniakomięsak, guz olbrzymiokomórkowy, mięsak Ewinga, szpiczak mnogi. Charakterystyczne objawy raka kości to: ból, częste złamania, spadek masy ciała, obrzęki kości. Podstawą diagnostyki jest rezonans komputerowy. Najczęściej stosuje się leczenie chirurgiczne i chemioterapię.
CMS_PAGE_BREAK]
Rak jajnika
Rak jajnika co roku dotyka około 3 tysięcy kobiet w Polsce. Nie jest łatwo go zdiagnozować, bo objawy raka jajnika pojawiają się późno. Dlatego tak ważne jest wykonywanie raz w roku USG narządu rodnego. Rak jajnika na początku może wywoływać niestrawność, wzdęcia. W bardziej zaawansowanym stadium powoduje nudności, zaparcia, parcie na pęcherz, wodobrzusze, obrzęki nóg. Chorobę diagnozuje się na podstawie USG i badań krwi. Stosuje się leczenie chirurgiczne i chemioterapię.
Rak krtani
Rak krtani to najczęstszy nowotwór głowy i szyi. Najważniejszym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi tego raka jest palenie papierosów. Ryzyko tego typu nowotworu zwiększa tez nadużywanie alkoholu oraz nieleczony refluks żołądkowo-przełykowy. Pierwsze objawy raka krtani można pomylić z infekcją. Pojawia się chrypka, uczucie ciała obcego w gardle, ból w czasie przełykania, nieprzyjemny zapach z ust. Podstawą diagnostyki jest badanie laryngologiczne. W dalszej kolejności konieczna jest bronchoskopia i tomografia. W leczeniu stosuje się zabiegi chirurgiczne i naświetlania.
Jak rozpoznać objawy raka przełyku?
Rak odbytu
Rak odbytu dotyczy końcowego otworu jelita grubego. Najczęściej dotyka osób w wieku 50-60 lat. Najważniejszym czynnikiem ryzyka w przypadku tego raka są uwarunkowania genetyczne. Choroba przez wiele lat może przebiegać bez objawowo. Gdy jest zaawansowana pojawiają się: krew w kale, krwawienia z odbytu, uczucie niepełnego wypróżnienia, bóle brzucha, krocza. Leczenie polega na wycięciu odbytu. Uzupełnia się je chemioterapią.
Rak wątroby
Rak wątroby w większości przypadków występuje u osób, które chorują przewlekle na wirusowe zapalenie wątroby B lub C. Do tego typu schorzenia przyczyniają się również uszkodzenia wątroby alkoholem i lekami oraz nadmiar żelaza w organizmie. Rakotwórczy charakter mają również sinice, które dostają się do organizmu m.in. z zakażoną wodą (kumulują się w wątrobie). Objawy raka wątroby pojawiają się, gdy choroba jest mocno zaawansowana. Do najczęstszych należą: ból z prawej strony, pod żebrem, utratę wagi, gorączkę, brak apetytu obrzęki brzucha i nóg. Diagnozę potwierdza się badaniem tomograficznym. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania choroby. Zwykle konieczne jest usunięcie większości wątroby i podanie chemioterapii.
Rak tarczycy
Rak tarczycy to dość rzadki nowotwór. Stanowi ok. 1 proc. wszystkich nowotworów złośliwych. Do jego przyczyn zalicza się: niedobór lub nadmiar jodu, czynniki genetyczne. Do objawów należą: chrypka, powiększenie węzłów chłonnych na szyi, duszności, kłopoty z oddychaniem, guzki na tarczycy. Podstawowymi badaniami w przypadku raka tarczycy USG tarczycy. Leczenie polega na usunięciu tarczycy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
