Spis treści:
- Czym jest bakteryjne zapalenie zatok i jakie są przyczyny?
- Objawy bakteryjnego zapalenia zatok
- Jak długo trwa bakteryjne zapalenie zatok?
- Alarmujące objawy bakteryjnego zapalenia zatok
- Zapalenie zatok – diagnostyka
- Leczenie bakteryjnego zapalenia zatok
- Domowe sposoby na bakteryjne zapalenie zatok
- Powikłania bakteryjnego zapalenia zatok
Czym jest bakteryjne zapalenie zatok i jakie są przyczyny?
Bakteryjne zapalenie zatok jest to stan zapalny błony śluzowej zatok przynosowych (jednej lub kilku) o podłożu bakteryjnym. Najczęstszymi przyczynami są pneumokoki, pałeczka grypy, rzadziej: gronkowiec. Chociaż częściej zapalenie zatok powodują wirusy, to bakterie są drugie w kolejce. Szacuje się, że 0,5-2% przypadków wirusowego zapalenia zatok przekształci się w bakteryjne zapalenie zatok (u dzieci 5-10%).
Ostre zapalenie zatok przynosowych stanowi przyczynę wypisywania 1 na 5 recept na antybiotyki dla dorosłych, co czyni je piątym najczęstszym powodem przepisywania antybiotyków
– przeczytamy w pracy lekarzy z amerykańskiego Fort Belvoir Community Hospital.
Zazwyczaj bakteryjne zapalenie zatok jest powikłaniem po infekcji wirusowej. Przyczyną może być też alergiczny nieżyt nosa, kiedy powoduje niedrożność ujścia zatok. W procesie rozwoju tej choroby kluczowe są trzy czynniki: niedrożność zatok, uszkodzenie rzęsek i zagęszczenie wydzieliny w zatokach. Jeśli wystąpią, to jest duże prawdopodobieństwo rozwinięcia się bakteryjnego zakażenia zatok.
Początkiem może być zwykłe przeziębienie z katarem. Obrzęk błony śluzowej w pobliżu zatoki może spowodować niedrożność jej ujścia, a to uruchamia cykl zmian prowadzący do rozwoju zapalenia błony śluzowej pokrywającej zatokę. Wydzielina zalegająca w zatoce gęstnieje, zmienia się pH na bardziej kwaśne, dochodzi do uszkodzenia rzęsek i błony śluzowej. Te warunki w zatokach stwarzają doskonałe podłoże dla rozwoju chorobotwórczych bakterii. Zalegająca wydzielina z drobnoustrojami powoduje rozwój stanu zapalnego i infekcji.
Objawy bakteryjnego zapalenia zatok
Objawy bakteryjnego zapalenia zatok są nasilające się, cięższe niż w przypadku wirusowego zakażenia, a także uporczywe, bo choroba trwa dłużej (często ponad 10 dni). Chorzy skarżą się na takie dolegliwości jak:
- gorączka (zazwyczaj powyżej 38°C),
- zielony ropny katar o (najczęściej jednostronny, o nieprzyjemnym zapachu),
- silny ból twarzy,
- uczucie zatkania nosa,
- obrzęk,
- wrażliwość przy dotyku w okolicach zatoki,
- ból zębów w okolicy chorej zatoki,
- złe samopoczucie,
- dreszcze,
- bóle mięśniowe,
- zaburzenia węchu.
U chorego oprócz tego może występować zmiana smaku, obrzęk powiek, ból głowy oraz nieświeży zapach z ust.
Przeczytaj też: Katar zatokowy - jak wygląda i jak go leczyć?
Jak długo trwa bakteryjne zapalenie zatok?
Bakteryjne zapalenie zatok trwa zazwyczaj dłużej niż 10 dni, gdy nie jest leczone. Po tym czasie choroba często samoistnie ustępuje. Po rozpoczęciu antybiotykoterapii poprawa powinna nastąpić maksymalnie w ciągu tygodnia. Jeżeli po 7 dniach objawy się utrzymują, to konieczna jest wizyta u lekarza i zmiana leku.
Ile czasu trwa gorączka przy bakteryjnym zapaleniu zatok?
Gorączka, która jest jednym z głównych objawów bakteryjnego zapalenia zatok, może utrzymywać się nawet ponad tydzień. Jeżeli lekarz przepisał antybiotyk, to wysoka temperatura powinna ustąpić w ciągu 2-3 dni leczenia. Aby obniżyć gorączkę, należy przyjmować lek przeciwgorączkowy (paracetamol lub ibuprofen).
Alarmujące objawy bakteryjnego zapalenia zatok
Bakteryjne zapalenie zatok może być groźne i powodować niebezpieczne powikłania, dlatego w razie pojawienia się niepokojących sygnałów trzeba pilnie skonsultować się z lekarzem. Objawy, które powinny skłonić jak najszybciej do szukania pomocy medycznej, to:
- długotrwały ból głowy lub twarzy,
- wymioty lub nudności,
- objawy neurologiczne takie jak np. zmiana zachowania, omamy słuchowe lub wzrokowe, drgawki, dezorientacja,
- wysoka gorączka,
- całkowita niedrożność nosa,
- obrzęk powiek, części twarzy,
- omdlenie.
Zapalenie zatok – diagnostyka
Do rozpoznania bakteryjnego zapalenia zatok wystarczy lekarzowi ocena objawów. Na bakteryjne zapalenie zatok wskazuje pogorszenie się samopoczucia po uprzednim wirusowym zakażeniu górnych dróg oddechowych (np. przeziębieniu, grypie), nasilenie się dolegliwości po 5 dniach choroby lub ich utrzymywanie się co najmniej 10 dni.
W ramach diagnostyki zapalenia zatok lekarz może skierować do laryngologa. W przypadku przewlekłych objawów wykonuje się posiew wydzieliny oraz punkcję zatok. Badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub RTG, są pomocne, gdy jest podejrzenie, że rozwinęło się poważniejsze powikłanie albo poszukiwana jest przyczyna nawracających infekcji.
Diagnostyka różnicowa przy bakteryjnym zapaleniu zatok
Warto wspomnieć, że istnieją inne choroby, które mogą być pomylone z zapaleniem zatok. Oprócz przedłużającego się przeziębienia z katarem, to mogą być choroba zęba, bóle głowy, w tym migrena, ropień mózgu lub zapalenie opon mózgowych.
Leczenie bakteryjnego zapalenia zatok
Bakteryjne zapalenie zatok ustępuje zazwyczaj samoistnie w ciągu 2 tygodni, jednak by zapobiec powikłaniom, powinno być leczone pod kontrolą lekarza. Na bakteryjne zapalenie zatok stosuje się:
- antybiotykoterapię (najczęściej amoksycylina; lek likwiduje bakterie; w przypadku nawracającego i przewlekłego zapalenia zatok lub gdy brak efektów leczenia, wybór antybiotyku powinien być poprzedzony badaniem bakteriologicznym),
- leki obkurczające błonę śluzową nosa (zmniejszają obrzęk i przywracają drożność ujść zatok),
- leki przeciwzapalne (zmniejszają stan zapalny i obrzęk); sterydy donosowe są skuteczniejsze w przypadku przewlekłego i alergicznego zapalenia zatok).
- leki mukolityczne (rozrzedzające wydzielinę).
W obniżaniu gorączki towarzyszącej zapaleniu zatok stosuje się leki przeciwgorączkowe dostępne bez recepty (np. paracetamol, ibuprofen).
Jeśli po leczeniu antybiotykami stan chorego się nie poprawia, to przyczyną takiego zjawiska może być dobór nieodpowiedniego leku, zbyt mała jego dawka, przedwczesne przerwanie antybiotykoterapii lub niewystarczające leczenie dodatkowe (np. brak leczenia przeciwzapalnego). Pamiętaj, aby nigdy nie odstawiać antybiotyku przed końcem leczenia, nawet jeśli objawy ustąpiły i czujesz się już zdrowy.
Czytaj też: Jak oczyścić zatoki z ropy?
Domowe sposoby na bakteryjne zapalenie zatok
Uzupełnieniem leczenia farmakologicznego w przypadku bakteryjnego zapalenia zatok są domowe metody. Dolegliwości zmniejszają:
- płukanie zatok – skorzystaj z gotowego zestawu do irygacji zatok z apteki; zapoznaj się z informacjami w ulotce, bo nieprawidłowe płukanie zatok może prowadzić do zapalenia ucha i innych powikłań,
- zioła na zatoki – ulgę przyniesie picie herbaty i naparów z roślin o działaniu przeciwzapalnym i rozgrzewającym; sięgnij po prawoślaz, bez czarny, macierzankę, malinę, lipę albo herbatę z imbirem, który ma właściwości rozgrzewające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne,
- stosowanie sprayu z wodą morską do nosa w celu nawilżenia śluzówki,
- inhalacje parą wodną z dodatkiem ziół – do miski z gorącą wodą dodaj napar z ziół (lawenda, tymianek, rumianek) albo wpuść kilka kropli olejku eterycznego. Pochyl się nad naczyniem, przykryj głowę ręcznikiem, tak by para nie uciekała na boki. Oddychaj głęboko przez 5 minut. Zabieg możesz powtarzać 2 razy dziennie (więcej: inhalacje na katar),
- inhalacje z roztworu soli fizjologicznej z użyciem nebulizatora,
- ciepłe okłady na zatoki – ogrzewanie zatok ma na nie zbawienny wpływ; rozpuszcza wydzielinę i udrażnia ujścia zatok; użyj ogrzanego na kaloryferze ręcznika, gotowego kompresu do podgrzewania w gorącej wodzie lub kuchence mikrofalowej, albo podgrzej na suchej patelni kilka łyżek soli, a następnie włóż do woreczka lub owiń ścierką – tak uzyskasz ciepły okład,
- picie dużej ilości płynów – rozrzedza zalegającą wydzielinę i usprawnia funkcjonowanie dróg oddechowych,
- nawilżenie mieszkania – zwłaszcza w sezonie grzewczym; wysuszone drogi oddechowe nie będą sprawnie działać.
Przeczytaj też: Domowe sposoby na zapalenie zatok
Powikłania bakteryjnego zapalenia zatok
Ropne zapalenie zatok może się rozprzestrzeniać na inne obszary organizmu, dlatego jest potencjalne bardzo niebezpieczne, jeżeli nie będzie leczone antybiotykami. Zakażenie może objąć oczodoły i prowadzić nawet do uszkodzenia wzroku. Inne możliwe powikłania to zakrzepica zatoki jamistej, ropniak nadtwardówkowy lub podtwardówkowy, ropień mózgu oraz zapalenie opon mózgowych. Wśród komplikacji, do których może dojść po zapaleniu zatok, wymienia się też zapalenie kości i szpiku kostnego kości klinowej.
Źródła:
DeMuri G, Wald ER. Acute bacterial sinusitis in children. Pediatr Rev. 2013 Oct;34(10):429-37; quiz 437. doi: 10.1542/pir.34-10-429,
DeBoer DL, Kwon E. Acute Sinusitis. [Updated 2023 Aug 7]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK547701/,
Battisti AS, Modi P, Pangia J. Sinusitis. [Updated 2023 Mar 2]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470383/
Czytaj także:
Płukanie zatok wodą utlenioną. Jak to robić, aby było bezpieczne?
Zatoki szczękowe - co to jest, zapalenie, przyczyny, objawy, leczenie
Masaż na udrożnienie zatok. Podpowiadamy, jak masażem udrożnić zatoki
Zatkany nos bez kataru – co oznacza i jak skutecznie udrożnić nos?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
