Spis treści:
- Ból przy wypróżnianiu – przyczyny i objawy
- Ból przy wypróżnianiu – diagnostyka
- Leczenie i domowe sposoby na ból przy wypróżnianiu
Ból przy wypróżnianiu – przyczyny i objawy
Istnieje kilka możliwych przyczyn ból okolic odbytu przy wypróżnianiu. Niektóre z nich są nietypowe i początkowo może być trudno połączyć z nimi ból przy oddawaniu stolca. Ten objaw występuje przy takich problemach zdrowotnych jak:
- hemoroidy,
- zaparcia,
- szczelina odbytu,
- biegunka,
- choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
- zespół jelita drażliwego,
- przetoka, ropień odbytu,
- endometrioza,
- rak odbytu.
To, co może pomóc odróżnić od siebie potencjalne przyczyny, to zestaw objawów, który się pojawia. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że przy niektórych schorzeniach symptomy są bardzo podobne.
Hemoroidy
Hemoroidy, inaczej żylaki odbytu lub guzki krwawnicze, to często występujące bolesne poszerzenia splotów żylnych w okolicach odbytu. Mogą być widoczne lub ukryte. Zmiany te powstają zazwyczaj w wyniku zaparć (diety ubogiej w błonnik), siedzącego trybu życia, nadmiernego parcia na stolec, porodu i stanów zapalnych.
Oprócz bólu przy wypróżnianiu pojawiają się:
- ból odbytu nasilający się przy siedzenia,
- świąd odbytu,
- pieczenie odbytu,
- niewielka ilość czerwonej krwi na papierze toaletowym.
Warto pamiętać, że żywoczerwona krew zwykle oznacza, że krwawienie pochodzi z okolic odbytu i dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Jeżeli źródło krwawienia jest wyżej (np. w żołądku), krew jest ciemna, a stolec może być smolisty.
Szczelina odbytu
Częstą przyczyną bólu przy wypróżnianiu jest szczelina odbytu. Jest to pęknięcie w okolicy odbytu, do którego dochodzi z powodu urazu wyściółki tej okolicy np. przez twardy stolec albo częste biegunki. Oprócz bólu pojawiają się objawy podobne do tych przy hemoroidach:
- swędzenie odbytu,
- pieczenie odbytu,
- parcie na stolec,
- jasnoczerwona krew na papierze po wypróżnieniu.
Ponad 90% przypadków szczeliny goi się bez operacji. Jeżeli w ciągu miesiąca problem nie zniknie, należy skonsultować się z lekarzem.
Nieswoiste zapalenie jelit
Nieswoiste zapalenia jelit jest to grupa chorób zapalnych przewodu pokarmowego, do której zaliczamy głównie wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna. Oba schorzenia dają podobne objawy, chociaż w wielu aspektach się różnią. Są to choroby przewlekłe.
Przy nieswoistych chorobach zapalnych jelit oprócz bólu podczas wypróżniania pojawiają się:
- skurczowe bóle brzucha,
- krew w stolcu,
- biegunki,
- parcie na stolec,
- podwyższona temperatura ciała,
- brak apetytu,
- utrata wagi,
- śluz w stolcu.
Zespół jelita drażliwego
Inną możliwą przyczyną odczuwania bólu odbytu podczas wypróżniania jest zespół jelita drażliwego, czyli rodzaj przewlekłego zaburzenia czynnościowego jelit. Częstym objawem jest ból brzucha, występujący co najmniej jeden dzień w tygodniu. Oprócz tego pojawiają się przewlekłe biegunki, zaparcia, wzdęcia, parcie na stolec i uczucie niepełnego wypróżnienia.
Przetoka, ropień odbytu
Rzadziej ból podczas wypróżnień jest związany z infekcjami, które rozwinęły się z powodu zatkania krypty odbytowej. Mogą prowadzić one do chorób zapalnych, np. ropnia lub przetoki. Przetoka okołoodbytnicza jest wąskim kanałem powstającym między odbytnicą lub kanałem odbytu a pobliską skórą. Jedną z częstszych przyczyn powstania przetoki jest ropień, ale też np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalanie jelita, zapalenie uchyłków jelita czy powikłania po operacjach.
Objawy, na które skarżą się chorzy, to:
- ciągły pulsujący ból okolicy odbytu,
- ból nasilający się podczas wypróżniania,
- ropa i krew na papierze toaletowym po skorzystaniu z tolety,
- gorączka.
Endometrioza
Ta przyczyna bólu przy wypróżnianiu może zaskakiwać. Okazuje się, że ogniska endometriozy (tkanek podobnych do błony śluzowej macicy) czasami pojawiają się w dolnym odcinku przewodu pokarmowego, w tym również w obrębie odbytnicy. Obecność takich zmian powoduje ból podczas oddawania stolca, który nasila się podczas miesiączki. Inne możliwe objawy to zaparcia, biegunki, krwawienie z odbytu. Ten rodzaj endometriozy zazwyczaj występuje u kobiet, u których wykonano nacięcie krocza lub u których doszło do pęknięcia krocza w czasie porodu.
Rak odbytu
Ból przy wypróżnianiu w rzadkich przypadkach jest objawem choroby nowotworowej. Rak odbytu to nowotwór złośliwy, który początkowo powoduje podobne objawy jak hemoroidy:
- krwawienie z odbytu,
- świąd i pieczenie,
- wyczuwalny lub zauważalny guzek,
- zmiana rytmu wypróżnień.
Z czasem mogą pojawiać się objawy wskazujące na rozwój choroby, jak chudnięcie, ból w miednicy, zahamowanie oddawania stolca i gazów czy owrzodzenia.
Nowotwór ten stanowi 0,5-1% wszystkich nowotworów złośliwych. Do czynników ryzyka rozwoju raka odbytu należą:
- zakażenie onkogennym typem wirusem brodawczaka ludzkiego (najczęściej HPV 16 i 18),
- posiadanie wielu partnerów seksualnych,
- uprawianie seksu analnego,
- upośledzenie odporności (np. z powodu zakażenia HIV),
- przewlekła szczelina odbytu,
- nawracające ropne zakażenia okolicy odbytu.
Ból przy wypróżnianiu – diagnostyka
Jeżeli objaw w postaci bólu przy wypróżnianiu nie ustępuje lub nasila się, należy udać się do lekarza. Po zebraniu wywiadu i zbadaniu pacjenta (w tym obejrzeniu okolicy odbytu i badaniu per rectum) lekarz może skierować na dalsze testy diagnostyczne albo przepisać środki farmakologiczne do zastosowania w domu.
Najczęściej wykonywane badania w celu oceny chorego miejsca to anoskopia (jest to endoskopowe badanie końcowego odcinka układu pokarmowego: kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy) lub kolonoskopia (endoskopowe badanie jelita grubego).
W przypadku podejrzenia nowotworu zleca się badanie histopatologiczne, czyli ocenę pod mikroskopem pobranego wycinka zmiany.
Leczenie i domowe sposoby na ból przy wypróżnianiu
Leczenie bólu przy wypróżnianiu zależy od przyczyny dolegliwości. W większości przypadków problem samoistnie ustępuje w ciągu kilku dni lub tygodni. Lekarz rodzinny po zbadaniu może zalecić stosowanie:
- kremu lub maści przeciwzapalnej i przeciwbólowej,
- środków przeczyszczających, aby łatwiej się wypróżniać,
- antybiotyku (gdy rozwinęła się infekcja),
- diety, która zapobiega zaparciom.
Rzadziej, jeśli przyczyną bólu podczas wypróżniania jest np. przetoka odbytu, duże guzki krwawnicze, endometrioza odbytu lub ropień, konieczny jest zabieg chirurgiczny. Hemoroidy oraz szczelina odbytu zazwyczaj ustępują samoistnie. Natomiast nieswoiste zapalenia jelit są chorobami przewlekłymi z okresami remisji i zaostrzeń, dlatego można się spodziewać, że ból będzie nawracał.
Dolegliwości bólowe przy wypróżnianiu oraz towarzyszące im objawy, jak świąd czy pieczenie chorego miejsca, można złagodzić przy pomocy naturalnych metod.
Domowe sposoby na ból przy oddawaniu stolca:
- pij dużo płynów i jedz produkty bogate w błonnik (owoce, warzywa), aby zmiękczyć stolec i ułatwić wypróżnienie,
- regularnie ćwicz,
- weź ciepłą kąpiel, aby złagodzić swędzenie i ból, a także rozluźnić mięśnie odbytu,
- zrób nasiadówkę - polega na zanurzeniu dolnej części ciała w ciepłej wodzie w wannie z dodatkiem ziołowego wywaru (np. kora dębu, rumianek, kasztanowiec; sprawdź: domowe sposoby na hemoroidy).
- przyłóż woreczek z lodem (zawiń w ręcznik i przyłóż do bolącego miejsca na 15 minut co 3 godziny),
- unikaj drapania bolącego miejsca,
- nie napinaj się przy oddawaniu stolca,
- regularnie się podmywaj (po każdym wypróżnieniu), używając łagodnych kosmetyków,
- unikaj jedzenia pikantnych potraw oraz picia alkoholu.
Jeżeli domowe sposoby nie przynoszą ulgi, a dolegliwości przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu, zażyj paracetamol.
Ból przy oddawaniu stolca - zapobieganie
Zapobieganie bólowi przy oddawaniu stolca opiera się przede wszystkim na prawidłowej diecie (bogatej w błonnik i płyny) oraz na eliminacji czynników ryzyka.
Źródła:
Sabatino MD, Borrelli M, Cautiero P, Romano M, Parmeggiani P, Marte A. Defecazione dolorosa e stipsi cronica funzionale nel bambino. Inquadramento diagnostico e terapeutico [Painful defecation and chronic functional constipation in children: Diagnosis and treatment]. Minerva Pediatr. 2006 Jun;58(3):299-304. Italian. PMID: 16832336,
Partin JC, Hamill SK, Fischel JE, Partin JS. Painful defecation and fecal soiling in children. Pediatrics. 1992 Jun;89(6 Pt 1):1007-9. PMID: 1594338,
Salar O, Mushtaq F, Ahmed M. Defecation pain and coccydynia due to an anteverted coccyx: a case report. J Med Case Rep. 2012 Jul 2;6:175. doi: 10.1186/1752-1947-6-175. PMID: 22747604; PMCID: PMC3438041.
Czytaj także:
Pęknięcie hemoroidu - co zrobić? Jakie objawy powinny zaniepokoić?
Dokuczają ci hemoroidy? Ten tani i bezpieczny środek zmniejszy szybko przykre dolegliwości
Te ćwiczenia to lekarstwo na hemoroidy. Wystarczy kilka minut, a pozbędziesz się piekącego bólu
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
