Spis treści:
- Hipogonadyzm – co to jest?
- Przyczyny hipogonadyzmu
- Hipogonadyzm u kobiet
- Hipogonadyzm u mężczyzn
- Leczenie hipogonadyzmu
Hipogonadyzm – co to jest?
Hipogonadyzm to zaburzenie funkcji gonad, czyli jąder lub jajników, w wyniku czego dochodzi do niedoboru hormonów płciowych.
Pierwotny hipogonadyzm jest spowodowany dysfunkcją samych jąder lub jajników - dochodzi do obniżonej produkcji androgenów u mężczyzn i estrogenów u kobiet.
Wtórny hipogonadyzm wynika z dysfunkcji w podwzgórzu lub przysadce mózgowej, które kontrolują gonady. W postaci wtórnej dochodzi do obniżenia produkcji gonadotropin, czyli hormonu luteinizującego (LH) i/lub hormonu folikulotropowego (FSH), uwalnianych przez przysadkę mózgową.
Hormony płciowe odpowiadają m.in. za powstanie drugorzędowych oraz trzeciorzędowych cech płciowych, takich jak: jajniki, macica, owłosienie typowe dla płci, charakterystyczna budowa ciała (u mężczyzn szersze ramiona u kobiet biodra), barwa głosu czy piersi.
Hipogonadyzm, przez niedobór hormonów płciowych, prowadzi nie tylko do zaburzenia rozwoju wymienionych cech płciowych, ale też do skrócenia życia, chorób sercowo-naczyniowych, osteoporozy, problemów z płodnością i zaburzeń tożsamości płciowej.
Przyczyny hipogonadyzmu
Dysfunkcja gonad może być spowodowana ich chorobą lub zaburzeniem ich rozwoju, ale także uszkodzeniem mózgu, bez którego stymulacji nie mogą one działać prawidłowo. Winne mogą być również mutacje genetyczne. Do możliwych przyczyn hipogonadyzmu zalicza się:
- choroby autoimmunologiczne (np. choroba Addisona, niedoczynność przytarczyc),
- niezstąpione jądra,
- ciężkie infekcje obejmujące narządy płciowe (np. świnka),
- zaburzenia genetyczne (np. Zespół Klinefeltera, zespół Kallmanna, zespół Turnera),
- poważne infekcje, np. HIV,
- hemochromatoza,
- operacje i choroby mózgu,
- napromienianie,
- stosowanie steroidów lub opioidów,
- anoreksja,
- otyłość,
- andropauza.
Hipogonadyzm u kobiet
Hipogonadyzm u kobiet jest związany z brakiem lub obniżeniem aktywności jajników. Wpływa to na zaburzenie powstawania cech płciowych, problemy z miesiączką, płodnością czy popędem seksualnym. Objawy hipogonadyzmu u kobiet to:
- zaburzenia miesiączkowania (często brak miesiączki),
- nieprawidłowy rozwój narządów płciowych (macicy, jajowodów, pochwy),
- utrata włosów na ciele,
- obniżony popęd seksualny,
- wydzielina z piersi,
- powolny wzrost piersi,
- uderzenia gorąca.
Hipogonadyzm u mężczyzn
Zazwyczaj terminu hipogonadyzm używa się w odniesieniu do dysfunkcji jąder, stąd uznawany jest często za męską przypadłość. Zaburzenie powoduje upośledzenie wydzielania hormonów odpowiadających za cechy płciowe, przez co może prowadzić do bezpłodności i obniżenia libido, a także innych problemów ze zdrowiem.
Objawy hipogonadyzmu u mężczyzn to:
- obniżenie masy mięśniowej (szczególnie w obrębie nóg),
- zaburzenia erekcji,
- charakterystyczna budowa ciała: wąskie ramiona, długie nogi, powiększone piersi,
- utrata włosów na ciele,
- małe rozmiary zewnętrznych narządów płciowych (jąder, prącia),
- bezpłodność,
- uderzenie gorąca,
- problemy z koncentracją, zmienny nastrój,
- obniżony popęd seksualny.
Leczenie hipogonadyzmu
Leczenie hipogonadyzmu jest możliwe, a często konieczne. Ponieważ większość przypadków hipogonadyzmu występuje u młodych osób, leczenie hormonalne wspomoże nie tylko ich prawidłowy rozwój oraz udane życie seksualne w przyszłości, ale także w niektórych przypadkach może zapewnić płodność. Leczenie hipogonadyzmu u kobiet i mężczyzn jest podobne i polega na uzupełnianiu brakujących hormonów.
Leczenie hipogonadyzmu u mężczyzn
Sposób terapii jest zależny od tego, gdzie patologia jest zlokalizowana – w samych gonadach czy w ośrodkowym układzie nerwowym.
W przypadku hipogonadyzmu pierwotnego, czyli jeżeli patologia dotyczy samych jąder, leczenie polega na substytucji testosteronu. Ma to szczególne znaczenie, zwłaszcza jeżeli choroba ujawniła się przed okresem pokwitania, bowiem bez testosteronu nie wykształcą się prawidłowo narządy płciowe, owłosienie typu męskiego, a także typowa dla mężczyzny budowa ciała.
Podawanie testosteronu utrzymuje libido na właściwym poziomie, co ułatwia prowadzenie życia seksualnego, jednak w przypadku uszkodzenia jąder, podawanie testosteronu nie umożliwi właściwej spermatogenezy, czyli wytwarzania plemników, a tym samym płodności. W niektórych wypadkach możliwe jest poczęcie dziecka przy pomocy technik wspomaganego rozrodu.
Jeżeli hipogonadyzm zostanie wykryty już u małego chłopca, leczenie rozpoczyna się od niewielkich dawek testosteronu i stopniowo rosnących, co naśladuje tym samym prawidłowy cykl rozwoju płciowego.
Obecnie dostępne są leki o przedłużonym uwalnianiu, co pozwala na podawanie preparatu nawet raz na kilka miesięcy. Możliwe jest podawanie testosteronu doustnie, domięśniowo, w postaci plastrów lub implantów.
Inaczej wygląda leczenie przy hipogonadyzmie wtórnym, czyli spowodowanym chorobą mózgu. W tym typie jądra są zdolne do produkcji testosteronu, jednak nie są one właściwie stymulowane przez hormony wydzielane przez mózg.
Leczenie w tym przypadku polega na podawaniu gonadotropin, czyli hormonów wydzielanych przez przysadkę mózgową. Jeśli choroba rozpoczyna się w młodym wieku, to ważne jest, aby rozpocząć leczenie w okresie pokwitania. Wcześnie rozpoczęte leczenie może umożliwić właściwą spermatogenezę, a tym samym zapewnić płodność. Jednak jeżeli gonadotropiny są podawane w zbyt późnym wieku, uzyskanie płodności jest już rzadsze.
Podawane leki umożliwiają także harmonijny rozwój organizmu. Ważne jest sprawdzenie funkcji plemników w 17.-18. roku życia. Jeżeli okaże się, że terapia gonadotropinami nie zapewnia płodności, trzeba rozważyć dalsze prowadzenie terapii. Czasami przestawia się w takich sytuacjach pacjenta jedynie na leczenie testosteronem.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 24.01.2011.
Więcej na podobny temat:
Rodzaje hipogonadyzmu
Na czym polega dojrzewanie płciowe chłopców i mężczyzn?
Dojrzewanie - jak się objawia u nastolatków
Kiedy zaczyna się dojrzewanie?
Diagnostyka hormonalna u pacjentów z osteoporozą
Problemy z erekcją: objawy, przyczyny, leczenie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
